گروه بین‌الملل: دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده ۱۳ آبان را برای شروع مرحله دوم تحریم‌های سختگیرانه علیه ایران اعلام کرده بود که از فردا آغاز می‌شود.
وی ابتدا مدعی شده بود که صادرات نفت ایران را به صفر خواهد رساند اما وزیر خارجه او گفت که سعی می‌کنیم آن را به صفر نزدیک کنیم. بااین‌حال پیش از شروع این مرحله واکنش‌های جهانی نسبت به تحریم‌های ترامپ شروع شد. نرخ جهانی نفت بالا رفت و حتی نفت برنت رکورد زد. همین‌طور در واکنشی دیگر وزیر نفت عمان در هفته‌های اخیر سیاست‌های ترامپ را باعث افزایش نرخ جهانی نفت دانسته بود.
به گزارش تارنمای اتاق بازرگانی ایران، امید ترامپ به عربستان بود که بتواند جای خالی نفت ایران در بازارهای جهانی را پر کند اما عربستان نیز به دلایل فنی امکان افزایش تولید دائمی نفت را ندارد. همین‌طور اختلاف‌های مرزی آن با کویت باعث شده استخراج از دو میدان نفتی را تعطیل کند. سیاست‌های یک‌جانبه ترامپ حتی انتقادهای تحلیلگران داخلی این کشور را نیز در پی داشته است.
یکی از تحلیلگران فارن پالیسی معتقد است هیچ‌کس نمی‌تواند با اطمینان بگوید پس از ضرب‌الاجل ۴ نوامبر (۱۳ آبان) چه اتفاقی خواهد افتاد زیرا بسیاری از کشورهایی که واردات نفت از ایران را کاهش داده‌اند، همچنان به دنبال معافیت از اجرای تحریم‌ها هستند.
به‌زودی تحریم‌های نفتی امریکا علیه ایران به‌طور رسمی آغاز می‌شود اما هنوز مشخص نیست که ایران درحال‌حاضر چقدر نفت صادر می‌کند و این مسئله باعث شده است که درباره میزان اثرگذاری پویش کاخ سفید برای اعمال فشار بر ایران تردیدهای جدی وجود داشته باشد.
کیت جانسون، تحلیلگر نشریه امریکایی فارن پالیسی معتقد است از زمانی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری امریکا در برابر دوربین‌های تلویزیونی فرمان خروج این کشور از برجام را امضا کرد و از بازگشت تحریم‌های کاخ سفید علیه ایران خبر داد، ایران تلاش زیادی برای حفظ مهم‌ترین منبع درآمدی خود یعنی نفت انجام داده و موفقیت‌های مشهودی نیز در این زمینه کسب کرده است.
درحالی‌که مقامات دولت ترامپ از امیدواری خود برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران در آینده‌ای نزدیک سخن می‌گویند، به نظر می‌رسد امریکا هنوز فاصله زیادی تا دستیابی به این هدف بلندپروازانه داشته باشد.
اگرچه هیچ تصویر روشنی درباره اینکه نزدیک شدن ضرب‌الاجل ۴ نوامبر (۱۳ آبان) تا چه حد بر صادرات نفت ایران تاثیر گذاشته است، وجود ندارد اما برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی امریکا حاکی از این است که صادرات نفت ایران از بیش از ۲.۵ میلیون بشکه در روز در ماه‌های نخست امسال میلادی به ۱.۶ تا ۱.۷ میلیون بشکه در روز رسیده است. به عبارتی می‌توان گفت اثربخشی تحریم‌ها تاکنون بیش از انتظار کارشناسان بوده است.
بااین‌حال درباره میزان نفتی که هر روز ازسوی نفتکش‌ها از ایران به سایر کشورها حمل می‌شود، تردیدهای زیادی وجود دارد. پایگاه اینترنتی تانکر ترکرز که تردد نفتکش‌ها را به کمک تصویرهای ماهواره‌ای رصد می‌کند، به‌تازگی گزارشی تهیه کرده که درحال‌حاضر صادرات نفت ایران حدود ۲.۲ میلیون بشکه در روز است که نسبت به گذشته کاهش اندکی نشان می‌دهد. گزارش‌هایی که هر روز درباره سرازیر شدن نفتکش‌های ایرانی به سمت بندرهای هند و چین منتشر می‌شود را می‌توان شاهدی بر رقم‌های اعلام شده از سوی پایگاه اینترنتی تانکر ترکرز دانست.
اگرچه برخی مواضع و تصمیم‌های اخیر چین و هند از همراه شدن آنها با تحریم‌های نفتی امریکا علیه ایران حکایت می‌کند اما آنها هنوز به دنبال یافتن راهی هستند که واردات نفت از ایران را ادامه دهند. حتی کشوری مانند کره جنوبی نیز که براساس خواسته امریکا به سرعت واردات نفت از ایران را به‌طور کامل قطع کرده است نیز اکنون می‌کوشد تا از دولت ترامپ برای ازسرگیری تجارت نفتی با ایران معافیت بگیرد. ترکیه که جزو مهم‌ترین مشتریان نفت ایران است نیز برای دستیابی به چنین معافیتی تلاش می‌کند.
با توجه به تمایل برخی کشورهای آسیایی و اروپایی به ادامه واردات نفت از ایران، حتی مطلع‌ترین و خبره‌ترین کارشناسان حوزه انرژی نیز نمی‌توانند با اطمینان بگویند که پس از آغاز رسمی تحریم‌های امریکا علیه ایران چه اتفاقی خواهد افتاد. وقتی از برآورد دقیق میزان تاثیرگذاری تحریم‌های امریکا بر صادرات نفت ایران صحبت می‌کنیم، مقامات نفتی عربستان –کشوری که قول داده است کمبود نفت ایران در بازار را جبران کند- نیز حرفی برای گفتن ندارند. خالد الفالح، وزیر نفت عربستان، به تازگی در گفت‌وگو با خبرگزاری روسی «تاس» اظهار کرده است«ما تحریم‌ها علیه ایران را پیش‌رو داریم اما هیچ‌کس سرنخی درباره اینکه صادرات نفت ایران چقدر خواهد بود، ندارد. اگر صادرات نفت ایران به‌سرعت کاهش یابد، عربستان می‌تواند آن را جبران کند اما تا حد مشخصی؛ زیرا ظرفیت مازاد ما محدود است و نمی‌توانیم بیش از آن نفت تولید کنیم».
الیزابت روزنبرگ، از مقامات وزارت خزانه‌داری امریکا در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، درباره نااطمینانی‌های ناشی از تحریم نفتی ایران می‌گوید «این همان تصویر آشفته‌ای است که همه انتظارش را داشتند؛ یک اتفاق قابل پیش‌بینی». در دور قبلی تحریم‌های نفتی علیه ایران که از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ (۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴) به اجرا درآمد و بسیاری از کشورهای جهان به آن پیوسته بودند، کاهش تدریجی واردات نفت از ایران مدنظر بود اما اینک دولت ترامپ از همه کشورها خواسته است که واردات نفت از ایران را به صفر برسانند. بااین‌حال گزارش‌های منتشر شده در هفته‌های اخیر حکایت از این دارند که ایران حتی پس از آغاز رسمی تحریم‌ها نیز می‌تواند بسیار بیشتر ازآنچه انتظار می‌رود، نفت صادر کند. گزارش‌هایی که البته برخی کارشناسان انرژی می‌گویند نباید بیش‌ازحد به آنها توجه کرد.
ایران در دور قبلی تحریم‌ها اقدام به ذخیره‌سازی نفت در نفتکش‌های شناور روی دریا کرد و این‌بار نیز به نظر می‌رسد ایران قصد دارد چنین کاری را انجام دهد تا بتواند به کمک این استراتژی، نفت خود را در زمان مناسب به فروش برساند.
از سوی دیگر یک تحلیلگر اقتصادی هند می‌گوید ترامپ از هند می‌خواهد تا واردات نفتی خود از ایران را به صفر برساند اما این اتفاق غیرممکن است. ایران یکی از بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان نفت خام هند به‌شمار می‌آید. این کشور در برابر صادرات نفت حاضر است روپیه بااعتبار طولانی‌مدت دریافت کند. به گزارش ایرنا به نقل از منهاز مرچنت نویسنده گروه اکسپرس هند، پیش‌ازاین دهلی برای کاهش فشارهای واشنگتن تا حدودی واردات نفت از ایران را کاهش داده اما به صفر رساندن آن غیرممکن است.
وی تصریح کرد: دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری امریکا فردی بسیار دورو است. زمانی وی هند را به‌عنوان «کشور بزرگ» توصیف می‌کند و یک روز بعد آن را «پادشاه چانه‌زنی» می‌نامد. در هفته‌های آینده نزاع حقیقی میان هند و امریکا با اجرایی شدن فاز دوم تحریم‌های نفتی امریکا علیه ایران آغاز خواهد شد. این نویسنده هندی گفت: در پی افزایش اختلاف‌های امریکا و هند بر سر موضوعات گوناگون ازجمله خرید نفت از ایران و سامانه موشکی از روسیه، درمجموع باید گفت دولت هند به دنبال تعادل برای حفظ روابط راهبردی خود با کشورهای منطقه و امریکا است. مقامات ارشد امریکایی به این نکته پی برده‌اند اما ترامپ چشمان خود را در برابر چنین واقعیتی بسته است.
اگر واردات نفتی هند از ایران شامل معافیت در چند هفته آینده نشود، بدون‌شک هند براساس قانون جدید امریکا موردتحریم این کشور قرار خواهد گرفت.
نویسنده گروه اکسپرس هند در ادامه افزود: علاوه بر موضوع خرید نفت از ایران، روابط هند و امریکا با خرید موشک‌های اس ۴۰۰ برای تقویت نظام دفاعی کشور تا حدودی وارد تنش شد اما با در نظر گرفتن تمام این مسائل باید گفت که امریکا هرگز هند را به‌عنوان متحد استراتژیک خود به دلیل نفت ایران و تسلیحات روسیه از دست نخواهد داد.
به گزارش صمت موارد یادشده و بسیاری از موارد مشابه باعث شده تحریم‌های امریکا شروع نشده با شک و تردید برای موفقیت روبه‌رو شود. حتی برخی از تحلیلگران بین‌المللی موفقیت آن را غیرممکن بدانند.