این روزها صنعت نمایشگاهی کشور بی‌سابقه‌ترین رکود و چالش تاریخ خود را سپری می‌کند. شیوع ویروس کرونا به‌علاوه مشکلاتی مانند تحریم‌ها و محدودیت روابط بین‌المللی کشور، موجب شده فعالیت این صنعت به‌طور کامل به صفر برسد و باعث ورشکستگی و بیکاری تعداد زیادی از فعالان این عرصه شده است.
حالا این را در نظر بگیرید که صنعت نمایشگاهی هیچ متولی در کشور ندارد و در زمان بحران کسی مسئولیت مشکلاتش را بر عهده نمی‌گیرد. شرایطی که شیوع کرونا در این صنعت به‌وجود آورد موجب شد دوباره موضوع نبود بیمه و امنیت شغلی در این صنعت پر رنگ شود. بیمه در صنعت نمایشگاهی موضوعی است از یادرفته و مغفول‌مانده که در زمان رونق این صنعت فراموش شده است و تنها در بروز چالش‌ها نمایان می‌شود.
اما به‌راستی تا کنون چه اقداماتی در حوزه بیمه صنعت نمایشگاهی انجام شده است؟ جایگاه بیمه در این صنعت کجاست و فعالان صنعت نمایشگاهی چه دیدگاهی درباره این موضوع مهم دارند؟
خبرنگار صمت در این زمینه گفت‌وگوهایی را با محمدجواد قنبری معاون اسبق امور نمایشگاهی شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، سیدحسین میرظفرجویان مشاور مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی و مسئول کمیته فنی و معماری اکسپو ۲۰۲۰ دوبی و علی شالباف فعال و برگزارکننده رویدادهای نمایشگاهی ترتیب داده و نظر آنها را در این‌باره جویا شده که در ادامه مطالعه خواهید کرد. با صمت همراه باشید.
بیمه دلگرمی است اما وجود ندارد
معاون اسبق امور نمایشگاهی سایت تهران در ابتدای این گفت‌وگو با بیان اینکه در کشور ما سیاست‌های حمایتی خاص از صنایع مختلف وجود ندارد، اظهارکرد: مسئله بیمه و برعهده گرفتن خسارت مربوط به اتفاقات پیش‌بینی نشده در کشور ما هنوز به‌طور جدی ظهور و بروز پیدا نکرده است. صنعت نمایشگاهی هم از این قاعده مستثنا نبوده و تاکنون اقدام قابل‌توجهی درباره امنیت شغلی یا حمایت از هزاران فعال این عرصه انجام نشده است.
محمدجواد قنبری سپس سوالی را مطرح و اظهارکرد: آیا سازمان یا مجموعه‌ای وجود دارد که در شرایط کنونی تحت‌تأثیر شیوع کرونا که برگزاری تمام رویدادها و فعالیت‌های نمایشگاهی ممنوع است، از فعالان این صنعت که شرایط سختی را سپری می‌کنند، حمایت کند؟
پاسخ این سوال منفی است. متأسفانه سیاست‌های حمایتی دولت‌ها در قبال مشاغل و صنایع مختلف در بیشتر مواقع در حد صحبت باقی مانده و جامه عمل نپوشانده است.
وی در ادامه گفت: این روزها که تمام صنایع تحت‌تأثیر شیوع ویروس کرونا هستند، باز شاهد قول‌هایی از سمت مسئولان امر در این حوزه هستیم و دوباره صحبت‌هایی در زمینه بیمه و حمایت از فعالان این صنعت به گوش می‌رسد.
سؤالی که متولیان امر باید پاسخگوی آن باشند، این است که چگونه باید از امنیت شغلی ۱۵۰ رسته شغلی که در این عرصه فعال هستند، حمایت کرد؟ چگونه می‌توان از تعداد زیادی که با شیوع ویروس کرونا شغل خود را از دست داده‌اند، حمایت کرد؟ آیا جای خالی بیمه‌ای که در روزهای سخت و دشوار دلگرمی بزرگی برای فعالان این بخش از صنعت است، حس نمی‌شود؟
این کارشناس نمایشگاهی کشور در بخش دیگری از صحبت‌های خود بیان کرد: متأسفانه هرگز درباره مسئله بیمه، سازمان یا نهادی به‌عنوان مسئول تعیین نشده تا در شرایط دشوار نقش حمایتی خود را ایفا کند. از سویی قوانین نیز به این سمت و سو نرفته‌اند تا از این طریق بتوان حمایتی از فعالان این صنعت به‌عمل آورد. در صنعت نمایشگاهی بسیاری از کشورهای پیشرفته به این دو موضوع توجه ویژه‌ای شده که نتیجه آن اعتلا و پیشرفت خیره‌کننده صنعت نمایشگاهی این کشورهاست.
معاون اسبق امور نمایشگاهی سایت تهران همچنین افزود: بحران‌های مربوط به این بیماری همه‌گیر و تحریم‌های ظالمانه تلنگری برای دست‌اندرکاران و سیاست‌گذاران صنعت نمایشگاهی از جمله سازمان توسعه تجارت و وزارت صنعت، معدن و تجارت بود تا به‌طور جدی‌تر و اصولی‌تر به موضوع بیمه نگاه کنند. در این زمینه، متولیان امر باید با برگزاری جلسات با نهادها و سازمان‌های مربوط مانند بیمه مرکزی درباره چگونگی حمایت از فعالان این صنعت به وفاق برسند.
قنبری در پایان گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت باید نقش حمایتی خود را در شرایط کنونی که بسیاری از فعالان صنعت نمایشگاهی و مشاغل مربوط به این صنعت بیکار هستند در قالب حمایت‌های خاص یا کوتاه‌مدت به اجرا بگذارد. البته این حمایت باید در اسرع وقت انجام شود، چراکه با گذر زمان و تحلیل رفتن انرژی شرکت‌ها این حمایت‌ها تأثیر خاصی نخواهد داشت.
سیدحسین میرظفرجویان، مشاور مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران به کوچ فعالان عرصه برگزاری رویدادها اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه شیوع ویروس کرونا موجب بیکار شدن بسیاری از فعالان این بخش از صنعت شد، بعضی از فعالان این عرصه خارج از حوزه صنعت نمایشگاهی مشغول به فعالیت شدند و اکنون از کسب‌وکارهای جایگزین امرارمعاش می‌کنند.
برخی نیز موفق به ایجاد کسب‌وکارهای جایگزین نشدند و شغل خود را از دست دادند. متاسفانه اغلب این افراد را کارگران فصلی و قشر کم‌درآمد تشکیل داده است.
مسئول کمیته فنی و معماری اکسپو ۲۰۲۰ دوبی سپس به تلاش ستودنی برخی شرکت‌های خصوصی در تحمل شرایط سخت فعلی اشاره و تصریح کرد: بسیاری از شرکت‌های برگزارکننده تمام توان خود را به‌کار بستند تا نیروهای خود را حفظ کنند و شرایط کنونی سپری شود. این یعنی بدون دارا بودن کوچک‌ترین درآمدی، حقوق و بیمه کارکنان خود را پرداخت کردند و به‌نوعی در مجموعه‌شان یک امنیت روانی و امنیت شغلی برای کارمندان ایجاد کردند.
میرظفرجویان در ادامه با بیان اینکه متأسفانه آمار دقیقی از بیمه‌شدگان صنعت نمایشگاهی در دسترس نیست، گفت: در هر صورت، نباید فراموش کنیم که موضوع بیمه و امنیت شغلی همواره یک دغدغه جدی در صنعت نمایشگاهی بوده است. برخی از فعالان به‌طور موقت در این صنعت فعالیت می‌کنند که در زمینه این افراد بیمه معنایی ندارد.
بخش دیگری از شاغلان این حوزه نیز در قالب قراردادهای کوتاه‌مدت و هنگام برگزاری رویدادها مشغول به فعالیت هستند که در همین مدت کوتاه بیمه می‌شوند.
بخشی نیز نیروهای ثابت هستند و از بیمه استفاده می‌کنند که این دسته نیز بیشتر در سایت‌ها، دولتی‌ها یا شرکت‌های خصوصی بزرگ مشغول به فعالیت هستند.
مدرس دوره‌های تخصصی آموزش صنعت نمایشگاهی تاکید کرد: بنابراین می‌بینیم که مسئله بیمه دارای پیچیدگی‌های متعددی در این عرصه بوده و تنها موردی که هنگام برگزاری رویدادها مورد توجه قرار می‌گیرد در واقع بیمه‌نامه‌ای با عنوان بیمه مسئولیت‌های مدنی است که از شرکت برگزارکننده اخذ می‌شود تا اگر هنگام برگزاری نمایشگاه اتفاقی رخ داد بتوان به آن بیمه‌نامه اتکا کرد. جز این مورد، اقدام خاص دیگری در زمینه موضوع بیمه در صنعت نمایشگاهی انجام نشده است.
امیدواریم در آینده نزدیک و با همفکری همه صاحب‌نظران نمایشگاهی نسبت به مسئله امنیت شغلی فعالان، اتفاقات بهتری رخ بدهد.
بیمه و امنیت شغلی باید دراولویت باشد
صمت همچنین برای گفت‌وگو به سراغ علی شالباف از برگزارکنندگان نمایشگاهی رفت.
وی در ابتدای گفت‌وگو اظهارکرد: برخورد با موضوع بیمه در مجموعه‌های گوناگون برگزارکنندگان متفاوت بوده است. متأسفانه به‌دلیل شرایط موجود، فعالیت بسیاری از مجموعه‌ها و برگزارکنندگان صنعت نمایشگاهی به حالت تعلیق درآمده و بعضا تعطیل شده است.
این کارشناس نمایشگاهی تاکید کرد: تعدادی از برگزارکنندگان قدیمی که از توان بیشتری برخوردار بودند، سعی کردند مجموعه خود را بدون فعالیت خاصی نگه داشته و غیرفعال باقی بمانند، به همین دلیل مجبور به تعدیل نیروهای خود شده‌اند. در این میان، از نظر بیمه به‌عنوان چتر حمایتی که بیمه بیکاری نیز یکی از این موارد است، بیشتر شرکت‌های برگزارکننده نیروهای خود را به‌منظور دریافت مبلغ حداقلی حقوق به اداره کار معرفی کرده‌اند که متأسفانه بسیاری از کارمندها و کارگرها نتوانستند به این میزان حقوق نیز دست پیدا کنند. شالباف در ادامه با بیان اینکه صنعت نمایشگاهی دوران بسیار سختی را سپری می‌کند، افزود: ادامه فعالیت برای برگزارکنندگان و فعالان صنعت نمایشگاهی با چالش جدی و سختی مواجه شده است. به‌عنوان نمونه، با سابقه‌ای بالای ۲۰ سال فعالیت در این صنعت به اجبار مجبور شدم فعالیت شرکت خود را به حداقل برسانم.
وی تصریح کرد: البته شخصا به برگزاری رویدادها در شرایط کرونایی باور و اعتقاد ندارم. برگزاری نمایشگاه‌ها چند بهره‌بردار دارد که سایت‌های نمایشگاهی، برگزارکنندگان، بازدیدکنندگان و مشارکت‌کنندگان مهم‌ترین آنها هستند. به عقیده من، تمام مجموعه‌ها و نفراتی که با برگزاری رویدادها به هر نحوی دخیل هستند باید از برگزاری آن رویداد منتفع شوند. حال اگر بنا به هر دلیلی گروهی از این نفرات از برگزاری یک رویداد نفع نبرند قطعا آن نمایشگاه محکوم به شکست خواهد بود. برگزاری رویدادی اینچنینی موجب ایجاد ذهنیتی منفی در این گروه نیز خواهد شد و برای از بین بردن این ذهنیت منفی نیز انرژی و وقت زیادی را هزینه کرد.
این فعال نمایشگاهی در ادامه با بیان اینکه دولت به‌دلیل مشکلات و چالش‌هایی که درگیر آن است نتوانسته مطالبات بسیار سنگینی که به سازمان تامین اجتماعی دارد را پرداخت کند، گفت: متأسفانه درباره مسئله بیمه در صنعت نمایشگاهی اقدام قابل‌توجهی انجام‌نشده است و به‌نوعی می‌توان گفت که این موضوع اولویت خاصی برای فعالان این حوزه نداشته است.
بیمه‌ای که شرکت‌های برگزارکننده در زمان رونق صنعت نمایشگاهی با آن روبه‌رو بودند و گاه به صورت اجباری آن را انجام می‌دادند این بود که در زمان برگزاری رویدادها، نمایشگاه برای اقلام مشارکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان پوشش بیمه‌ای در نظر گرفته می‌شد. متأسفانه موضوع بیمه در صنعت نمایشگاهی در همین حد تعریف شده است.
شالباف در پایان اظهارکرد: متاسفانه بیمه‌ای برای مواقع ضروری به‌عنوان چتر حمایتی فعالان صنعت نمایشگاهی پیش‌بینی نشده و جای خالی این مهم در این صنعت بزرگ به‌شدت احساس می‌شود. امیدوارم در صورتی‌که شرایط کار بهبود پیدا کرد، مسئله امنیت شغلی را در اولویت بگذاریم.