ثبت روز جهانی گمرک با تاکیدات رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران در تقویم سال ۱۳۹۴ تصویب شد که بر این اساس ۶ بهمن (۲۶ ژانویه) در تقویم رسمی کشور به‌عنوان روز جهانی گمرک ثبت شد.
گمرک سازمانی است مالی و اقتصادی که از دیر زمان در کشورها وجود داشته و در هر زمان بنا به مقتضیات و خواست حکومت‌ها شکل و ساختاری خاص به خود گرفته تا به‌صورت فعلی درآمده است.
این نهاد اقتصادی سابقه‌ای به قدمت تاریخ دارد. از زمان ساسانیان، حقوق گمرکی یک‌دهم ارزش کالا دریافت و در دوران صفویه نیز عوارض گمرکی کالاها باتوجه به بهای آن تعیین می‌شد.
این روند در دوره‌های بعدی رفته‌رفته تکامل یافت و با تغییراتی همراه شد. در واقع گمرک به‌عنوان مرزبان اقتصادی بر اجرای صحیح و دقیق قوانین و مقررات نظارت دارد؛ به‌عبارت دیگر کنترل اجرای قوانین و مقررات در زمینه سیاست بازرگانی کشور قسمتی از اهداف گمرک است.
گمرک از طریق دریافت حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض گمرکی، ازسوی وزارت امور اقتصادی و دارایی مسئول ایجاد درآمد برای دولت است که همه این هزینه‌ها تحت عنوان مالیات بر تجارت خارجی بار بخشی از درآمدهای سالانه کشور را بر دوش می‌کشد.
ابزارهای گمرک برای اجرای سیاست‌های دولت نیز در قالب تعرفه، مالیات، حقوق و عوارض گمرکی و سود بازرگانی اجرایی می‌شود و دقیقا در همین نقطه چالش‌هایی بین بخش تولید و این نهاد اقتصادی وجود دارد.
فعالان اقتصادی ترخیص نشدن به‌هنگام کالا به‌صورت درصدی به‌ویژه در حوزه دارو، قرمز بودن مسیر مواد اولیه ورودی باوجود ضرورت سبز بودن این مسیر، هزینه بالای نگهداری و انبارداری و... را از جمله مشکلات این بخش می‌دانند، این در حالی است که یکی از محورهای مهم در اقتصاد مقاومتی به‌عنوان نقشه راه اصلاح اقتصاد کشور، تسهیل و تسریع در روند اداری گمرکات است که زمینه‌ساز توسعه و رونق اقتصادی و صادرات محسوب می‌شود.
گمرکات جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان سازمان متولی تجارت کالا محسوب می‌شود و براساس ماده ۷۰ قانون برنامه‌های توسعه‌ای، وظیفه نظارت و تسهیل تجارت کالا و ایجاد پنجره واحد تجاری را برعهده دارد. بر همین اساس تمامی دستگاه‌های فعال در امر صادرات و واردات مانند سایر کشورها باید تحت نظارت گمرک به انجام وظایف خود بپردازند.
در این پرونده صمت به‌مناسبت روز جهانی گمرک به وظایف و برنامه‌های این نهاد مهم اقتصادی پرداخته و مشکلات صنعت، معدن و تجارت و در کل بخش تولید در این عرصه را بررسی کرده‌ایم. با ما همراه باشید.