کلمه «تجارت» را که در اینترنت جستوجو میکنی در همان نگاه اول با نام بانک تجارت روبهرو میشوی و بعد مطالبی که بهطور ضمنی با این کلمه همخوان است، به نظر میرسد مردم ایران هم در تولید مطالب و هم در خواندن مطالبی که به نوعی با این بحث در رابطه است، اشتیاقی از خود نشان نمیدهند.
این کاستی ما را نشان میدهد، در حالی که همه زندگیمان به منطق بازار گره خورده و مصرفزدگی همه هستیمان را از آن خود میکند، در جستوجوی بهدست آوردن فهمی از این مولفه بسیار مهم نیستیم.
کلمه «کاسبی» که به نوعی به تجارت ارجاع میدهد هم وقتی در گوگل جستوجو میکنیم بیشتر با نام «محمد کاسبی» روبهرو میشویم و چند بحث دیگر که ارتباط معناداری با تجارت ندارد، همین وضعیت در مورد بازار هم رواج دارد، کافه بازار برنامههای اندروید برای ایرانیان. این جستوجو نشان میدهد که مطبوعات ما در این موضوع کمتر کار میکنند و بحثهای نظری یا وجود ندارد یا دستیابی به آن به آسانی ممکن نیست.
روزنامه صمت برای نخستین بار گروهی به نام «تجارت» راه انداخته و همکاران جوان ما مجبورند هر روز ۴ صفحه منتشر کنند، این ۴ صفحه با این عناوین منتشر میشود: «تجارت داخلی»، «بازار و اصناف»، «تجارت بینالمللی» و «نمایشگاهها». تردیدی نیست پر کردن دقیق، غنی و به روز برای این گروه کار آسانی نیست، به نظر میرسد ارتباط فعال با دانشگاهها و گفتوگو با متخصصان بتواند این عقبماندگی تاریخی را حل کند.
البته مجلهای به نام تجارت از سوی موسسه دنیای اقتصاد منتشر میشود، ولی وقتی صفحات آن را ورق میزنیم با بحثهای قابل توجهی در مورد اقتصاد و مولفههای مختلف آن روبهرو میشویم، مصاحبههای خواندنی و بحثهای نظری هم در آن به قدر کافی دیده میشود ولی بحثهای نظری در مورد تجارت کمتر در این مجله یافت میشود یا نگارنده نتوانسته در جستوجویش آن را بیابد.
تردیدی نیست تجارت روح اقتصاد است، اگر جهان راه به صنعتی شدن کشید به این دلیل بود که پیشاپیش تجارت زمینه پرورش و بالیدن آن را تدارک دیده بود. سرمایهداری در آغاز راه خود، با غارت کشورهای دیگر توانست منابع لازم را برای صنعتی شدن فراهم کند. وقتی صنایع شکل گرفتند برای سودآوری هر چه بیشتر صنعت نیاز به بازارهای بیشتر را سرمایهداران حس کردند و این کار تنها از تاجران برمیآمد.
در ویکی پدیا در این مورد آمده است: سرمایهداری از پایان دوره فئودالیسم در دنیای غرب نظام غالب بوده است. به تدریج این نظام از انگلیس به سراسر اروپا گسترش یافته و مرزهای سیاسی و فرهنگی را در نوردید. در قرون ۱۹ و ۲۰ میلادی سرمایهداری ابزار غالب، ولی نه انحصاری، صنعتی شدن را در دنیا فراهم آورده است. با تکامل کشتیهای بادبانی ۳ دکله سنگین که قادر بودند خدمه و محمولههای عظیم را در مسافتهای دور فرااقیانوسی حمل کنند، هم تجارت بینالمللی و هم پیکارهای دریایی به پیش رانده شدند. کشتیهای جدید اروپایی برای جستوجوی سود و غارت، ۷دریا را درنوردیدند. به این طریق، عصر اکتشاف، در سده پانزدهم آغاز شد و ظهور سرمایهداری تجاری را بر پایه اقتصادی جهانی اعلام کرد. ثروت اروپای غربی به سرعت فزونی یافت: طلا و نقره از امریکای جنوبی گرفته شد تا بانکها را تغذیه کنند و بردگان مورد نیاز بودند تا برای کارگاههای اروپای غربی کالاهای مصرفی و مواد خام تولید کنند. تجارت جهانی را تصرف مستعمرههای جدید، توسعه مستعمرههای کهن و گسترش بردهداری و دزدی و راهزنی آشکارا به پیش راند. اینها ویژگیهای برجسته بازارهایی است که بیش از ۲ سده تکامل یافت، یکی از ویژگیهای اصلی این مرحله تجاری سرمایهداری این است که این مرحله نه فقط بازارها را تامین میکند، بلکه همچنین ثروتی را فراهم میآورد که انقلابی صنعتی را تغذیه میکند که در میانه سده ۱۷۰۰ آغاز میشود. تجارت در جهان امروز مدرن شده و گردش سرمایه بیش از توان اقتصاد واقعی تولید سودآوری میکند و همین امر راز ثروت در جهان امروز را افشا میکند و هم دلیل بسیاری از بحرانهای ادواری را به همین دلیل بدون پرداختن به تجارت فهم اقتصاد ممکن نیست و روزنامه صمت راهی گشوده که تنها با کمک صاحبنظران به نتیجه میرسیم. تصویر همکاران گروه تجارت را زینتبخش این یادداشت کردهایم.