گازهای گلخانه‌ای، مجموعه گازهایی است که مقداری از انرژی خورشید را در جو زمین نگه می‌دارند و باعث گرم شدن جو زمین می‌شوند.
بخار آب، دی‌اکسید نیتروژن و متان گازهای گلخانه‌ای اصلی به‌شمار می‌روند. اگر این گازها در جو نبودند، انرژی گرمایی خورشید دوباره به فضا برمی‌گشت. اثر گلخانه‌ای به افزایش دمای کره زمین به‌دلیل وجود گازهای گلخانه‌ای در جو زمین گفته می‌شود. یکی از علل این آلودگی زیست‌محیطی، خودروها بوده و درواقع سومین منبع تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای در جهان خودروها هستند. از اجزای اصلی تشکیل‌دهنده گازهای گلخانه‌ای می‌توان به دی‌اکسیدکربن (۲ CO)، متان (۴ CH) و اکسید نیتروژن (۲ NO) اشاره کرد.
براساس اطلاعات آماری، بیش از ۲۰ درصد گازهای گلخانه‌ای به‌وسیله خودروهای آلاینده تولیدشده‌اند. وجود گازهای آلاینده به‌ویژه ۲ CO سبب بیماری‌های تنفسی، قلبی و ریوی خواهد شد. مقررات بین‌المللی مربوط به انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال ۱۳۴۹ خورشیدی به تصویب رسیده است اما نخستین استاندارد اتحادیه اروپا که به‌نام یورو یک شناخته می‌شود، سال ۱۳۷۱ معرفی شد.
براساس این استاندارد بود که تغییراتی در کاتالیست خودروهای جدید به‌وجود آمد و در انگلیس اجباری شد، زیرا اتحادیه اروپا به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تاکید داشت و باید با استفاده از سوخت استاندارد از میزان آلایندگی‌های خودرویی کاسته می‌شد. درحال‌حاضر این استانداردها با کمک سازمان SMMT (انجمن سازندگان موتور و فروشندگان خودرو) تاثیر مثبتی بر میزان آلایندگی هوا داشته و این سازمان ادعا کرده هر ۵۰ خودرو تولیدشده فعلی به‌اندازه یک خودرو تولیدشده دهه ۷۰ میلادی (۴۵ خورشیدی) آلاینده است.
برای این مدعا از این آمار استفاده کرده‌اند: سوخت بنزینی ۶۳ درصد و دیزل به میزان ۸۲ درصد، مونوکسیدکربن کمتری را نسبت به سال ۱۳۷۲ تولید می‌کنند. سوخت بنزینی از سال ۱۳۸۰ تاکنون ۵۰ درصد هیدروکربن کمتری را تولید می‌کند. میزان تولید اکسید نیتروژن از سال ۱۳۸۰ تاکنون ۸۴ درصد کاهش یافته است. میزان تولید تیتانیوم به‌وسیله سوخت دیزل از سال ۱۳۷۲ به میزان ۹۶ درصد کاهش یافته است. از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۳ این استانداردها به‌طور سختگیرانه‌تری اجباری شده و آخرین استاندارد یورو ۶ است که در صورت تخطی از این استانداردها جرایم سنگینی برای خودروسازان در نظر گرفته شده است.
رعایت استانداردهای خودرو در تمامی شهرهای گوناگون اروپا الزام بوده و در صورت رعایت نکردن آنها جریمه‌های گوناگونی برای خودروهای آلاینده وضع شده است. با کد و برچسب رنگی که روی خودروها چسبانده می‌شود استاندارد آنها در انتشار آلایندگی‌ها قابل‌شناسایی است. این سیستم درحال‌حاضر در برخی از شهرهای فرانسه راه‌اندازی شده و اگر شما با وسیله نقلیه بدون برچسب یا خودرویی که عبور و مرور آن در آن روز خاص ممنوع است، وارد شهر شوید جریمه خواهید شد، مهم‌تر از همه، اگر تاریخ ساخت خودرو شما پیش از ۱۳۷۱ باشد که با استانداردهای انتشار آلاینده یورو مطابقت ندارد، مجاز به ورود داخل شهرها نیستید.
در استانداردهای یورو فقط به خودرو توجه نشده، بلکه سوخت مصرفی هم دارای اهمیت بسزایی در کاهش آلایندگی هواست. در استاندارد یورو یک نخستین قطعه اجباری کاتالیست بود اما به انحنای گوناگون خودروسازان از نصب این قطعه خودداری می‌کردند. دیگر مورداستفاده از قطعات با برندهای گوناگون و عملکردهای متفاوت در زمان‌های متولی بوده برای مثال، یکی از مهم‌ترین این قطعات حسگر اکسیژن است. در موتور احتراق داخلی این حسگر نسبت اکسیژن موجود در گازهای خروجی از اگزوز را اندازه‌گیری می‌کند. مقادیر حاصل برای مدیریت موتور در سیستم‌های سوخت‌رسانی انژکتوری و کنترل آلاینده‌های حاصل از احتراق می‌رود. درواقع این حسگر میزان غنی یا رقیق بودن نسبت سوخت به هوای ارسال‌شده به موتور را اندازه‌گیری می‌کند.
با استفاده از داده حسگر یک سیستم کنترلی، بازخورد حلقه بسته مقدار سوخت ارسال‌شده به موتور را اصلاح می‌کند و داده‌های گوناگونی از تفاوت قطعات به‌دست‌آمده در نتیجه عملکرد سیستمی را هم متفاوت می‌کند. در خدمات پس از فروش و وجود قطعات غیراستاندارد این موارد معضلات زیادی را برای آلایندگی هوا به‌همراه دارد. شهروندان نباید اختلاف چندمیلیونی تومانی قطعات را متقبل شوند، بلکه این از وظایف کارخانه‌های سازنده خودرو است که خودرو منطبق بر استاندارد تعیین‌شده به مشتریان تحویل دهد.
چالش دیگری که محیط‌زیست را با خطر جدی روبه‌رو کرده و امروز به‌عنوان سوخت پاک تبلیغ می‌شود دوگانه‌سوز کردن خودروها به‌شکل کارگاهی است. دوگانه‌سوز کردن خودروها با استفاده از نسل نخست حتی خودروهای با استاندارد یورو ۲ را به خودروهای ماقبل الزام استاندارد یورو تبدیل می‌کند. البته در این فرآیند نوع آلایندگی زیست‌محیطی متفاوت می‌شود. در استانداردهای بنزینی خطر دی‌اکسیدکربن بیشتر است.
عباس مجیدی‌نژاد-رئیس انجمن صنفی مراکز معاینه فنی خودرو