پایه بسیاری از فرآیندهای موجود در صنعت فولاد از نوع احتراقی است، بنابراین مصرف منابع انرژی و به تبع آن تولید گازهای حاصل از احتراق اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
فرآیند تولید در صنعت فولاد نیز همچون تمام فعالیت‌های صنعتی، خدماتی و... با پیامدهای محیط زیستی همراه است. حال چنانچه امکان کنترل این پیامدها نباشند، می‌توانند زمینه آسیب به محیط‌زیست را فراهم کند. گرچه تولید عوامل آلاینده طی فرآیندهای تولید در صنعت فولاد اجتناب‌ناپذیر است اما آنچه در این بین اهمیت دارد، مدیریت عوامل آلاینده تولیدی ناشی از مصرف منابع انرژی در راستای کمینه‌سازی پیامدهای منفی محیط زیستی ناشی از آن است. این مهم به خوبی در شرکت ذوب آهن اصفهان و بسیاری از شرکت مهم فولادی کشور جاری‌سازی شده است و از طریق فعالیت‌های بهبود مستمر، همواره در مسیر تعالی گام بر می‌دارد.
از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های انجام‌شده در این حوزه می‌توان به استفاده از فناوری‌های نوین در راستای کاهش و کمینه‌سازی مصرف منابع انرژی و همچنین تعویض مشعل‌های آگلوماشین‌های شرکت به نوع شعله پرده‌ای که باعث کاهش میزان ۷۵ درصدی در مصرف گاز طبیعی در این واحد شده اشاره کرد. بازسازی و نوسازی دیگ‌های اوتیلیزاتور فولادسازی و مشعل‌های مربوط و بازسازی و نوسازی مستمر بویلرها و سیستم‌های احتراقی شرکت در راستای افزایش راندمان احتراق و جلوگیری از هدررفت و بازیافت مجدد انرژی حرارتی از دیگر اقدامات اجرایی شده با هدف حفاظت از محیط‌زیست است. در ادامه فرآیندهای ممیزی انرژی و مشخص کردن موارد نامنطبق و انجام اقدام‌های اصلاحی لازم انجام و پارامترهای موثر بر راندمان احتراق بهینه‌سازی می‌شود. در همین حال، ده‌ها فعالیت دیگر با هدف کاهش مصرف منابع انرژی و همچنین بازیافت و استفاده مجدد از انرژی گرمایی حاصل از منابع احتراقی انجام می‌شود.
با افزایش مصارف گاز طبیعی در فصول سرد سال، محدودیت‌هایی از سوی نهاد مربوط در این زمینه برای تمامی مصرف‌کننده‌های گاز ایجاد می‌شود. صنایع و فولادسازان نیز از این محدودیت‌ها مستثنا نیستند. مطابق الزام‌های محیط زیستی مصرف هرگونه سوخت مایع و از جمله سوخت‌های سنگین همچون مازوت ممنوع است. عمده صنایع فولادی کشور با استفاده از روش احیاء مستقیم در حال فعالیت و تولید هستند و سوخت متناسب با این روش تولیدی، گاز طبیعی است. از این‌رو محدودیت در دسترسی به گاز طبیعی می‌تواند زمینه ایجاد محدودیت‌هایی در تولید این واحدها را فراهم کند. یکی از مزیت‌های اصلی تولید به روش کوره بلند (روش تولید شرکت ذوب آهن اصفهان) تولید گازهای فرآیندی و مصرف مجدد آن در سیستم‌های احتراقی است. این موضوع زمینه کاهش وابستگی این شرکت به استفاده از گاز طبیعی در مقایسه با سایر تولیدکنندگان فولاد (با استفاده از روش احیا مستقیم) را فراهم می‌کند.
گفتنی است هر ساله با تولید گازهای فرآیندی در بخش‌های کوره بلند و باتری‌های کک‌سازی و استفاده مجدد از این گازها در کوره‌های نورد، بویلرهای نیروگاه‌های شرکت، آگلوماشین‌های بخش آگلومراسیون و سایر منابع احتراقی، میلیون‌ها مترمکعب در مصرف گاز طبیعی صرفه‌جویی می‌شود. گرچه محدودیت در دسترسی به گاز طبیعی محدودیت‌هایی را برای فعالیت این شرکت نیز ایجاد می‌کند، اما با رویکردهای گوناگون و از جمله استفاده بیشینه از گازهای فرآیندی و صرفه‌جویی در مصارف سعی شده پیامدهای منفی این موضوع به کمترین برسد. باز یادآور می‌شود که هیچ‌گونه سوخت سنگین و از جمله مازوت برای مصرف در سیستم‌های احتراقی تحت هیچ شرایطی در این شرکت مصرف نمی‌شود.
در پایان باید خاطرنشان کرد که بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تاثیر بسزایی بر کنترل آلایندگی صنایع ازجمله صنعت فولاد دارد. یکی از موثرترین روش‌های کنترل آلاینده‌ها و جنبه‌ها و پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از آنها، حذف آلاینده در مبدأ تولید است. در این راستا، استفاده از فناوری‌های نوین و دوستدار محیط‌زیست نقشی بی‌بدیل دارند. فناوری‌های نوین و دوستدار محیط‌زیست از یک سو با کاهش مصارف منابع و از سوی دیگر، با کاهش میزان عوامل آلاینده تولیدی و گاهی قابلیت بازچرخانی و استفاده مجدد از پسماندهای تولیدی در فرآیندهای تولید، می‌توانند زمینه کاهش پیامدهای نامطلوب زیست‌محیطی را فراهم کنند.
منصور یزدی‌زاده - مدیرعامل شرکت ذوب‌آهن