تحقیق و پژوهش از جایگاه ویژه‌ای در توسعه صنایع برخوردار است. بهره‌گیری از شاخص‌های پژوهش تاثیر بسزایی در ارتقای بهره‌وری یا افزایش تولید دارد. بر همین اساس نیز از مدیران مجموعه‌های صنعتی انتظار می‌رود با بهره‌گیری از این شاخصه‌ها گامی رو به جلو بردارند.
با توجه به اهمیت تحقیق و پژوهش در تداوم و بهبود فعالیت یک مجموعه، بخشی با عنوان تحقیق و توسعه در واحدهای صنعتی شکل می‌گیرد.
موضوعاتی همچون بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌های تولید، افزایش سودآوری و... از مهم‌ترین مسائلی هستند که به بخش تحقیق و توسعه ارجاع داده می‌شوند. بدون تردید فعالیت این واحد نقش بسزایی در بهبود پارامترهای یادشده خواهد داشت.
فعالان حوزه تحقیق و توسعه تلاش می‌کنند تا با بهره‌گیری از سابقه فعالیت‌های انجام‌شده در داخل و خارج کشور چالش‌های موجود که به آنها ارجاع داده شده را برطرف کنند.
در همین حال از تلاش‌های خلاقانه نیز برای رفع این چالش‌ها بهره می‌گیرند.
بنابراین از مدیران ارشد یک مجموعه انتظار می‌رود به‌طور پیوسته مسائل و مشکلات موجود در سازمان را به بخش تحقیق و توسعه ارجاع دهند. ازجمله مهم‌ترین چالش‌ها که با همکاری بخش تحقیق و توسعه امکان رفع آن وجود دارد باید به پایین بودن کیفیت تولید، برگشتی‌های قابل‌توجه محصول، خرابی در بخش فنی و... اشاره کرد.
فرآیند تحقیق و توسعه در مجموعه‌های تولیدی و صنعتی با تعریف مسئله و به‌دنبال آن مطرح شدن سوال آغاز می‌شود. به‌عنوان مثال، چنانچه مجموعه‌ای تولیدی با چالش‌هایی همچون خرابی تجهیزات و دستگاه‌ها، مرجوعی قابل‌توجه محصولات تولید شده، افزایش قابل‌توجه هزینه‌های تولید و... روبه‌رو شود، می‌تواند آنها را به بخش تحقیق و توسعه ارجاع دهد. بدین‌ترتیب واحد تحقیق و توسعه در گام نخست به تحقیق برای شناخت این دست چالش‌ها می‌پردازد. یعنی مشکلات مشابه و تجارب جهانی برای رفع آن بررسی و بدین ترتیب مطالعه کاملی در این‌باره انجام و گزارشی تهیه می‌شود. در ادامه راهکارهایی برای رفع چالش یادشده مطرح می‌شود.
در گام بعدی بهترین راهکار برای رفع مشکل مورد بحث انتخاب می‌شود.
آزمودن راهکار به‌دست آمده در مقیاس آزمایشگاهی در مرحله بعد قرار دارد. حال چنانچه نتایج این آزمایشات با نتیجه مثبتی همراه باشد و محاسبات فنی و اقتصادی نیز این نتایج مثبت را تایید کند، روش جدید در خط تولید پیاده‌سازی می‌شود. بدین‌ترتیب باید به‌دنبال رفع چالش‌های موجود و بهبود شرایط تولید باشیم.
با وجود جایگاهی که از آن یاد شد اما متاسفانه مباحث مربوط به تحقیق و پژوهش در کشور و در صنایع ما آنقدری که باید از اهمیت برخوردار نیستند. به همین علت نیز بسیاری از صنایع کوچک حتی واحدی مجزا برای تحقیق و توسعه ندارند. به‌علاوه آنکه نباید به بخش تحقیق و توسعه در صنایع بزرگ هم آنقدرها امیدوار بود، چراکه فعالان این بخش آنقدرها پویا عمل نمی‌کنند.
ناآشنایی مدیران ارشد با مباحث مربوط به تحقیق و توسعه و اثرگذاری آن در بهبود شرایط را باید از دلایل نقاط ضعف این واحدها دانست. به‌علاوه آنکه واحد تحقیق و توسعه در برخی سازمان‌های دولتی به‌اجبار و تنها برای رفع‌تکلیف شکل گرفته‌اند.
وجود تشکیلاتی مجزا با مدیریتی مستقل، یکی از نشانه‌های اهمیت قائل شدن برای تحقیق و پژوهش در مجموعه‌های تولیدی و صنعتی است. با این وجود، در موارد متعددی شاهدیم که برخی شرکت‌ها واحد تحقیق و توسعه دارند اما مدیریتی جداگانه این بخش را تحت‌نظر ندارد.
در چنین شرایطی نباید به کسب نتیجه مطلوب از یک فعالیت تولیدی امیدوار بود. درواقع اختصاص مرکز هزینه مستقل و بودجه‌ای جداگانه به بخش تحقیق و توسعه از الزامات اصلی در مسیر تداوم فعالیت و موفقیت این بخش به‌شمار می‌رود.
محمد حیدرزاده - فعال صنعت سرب و روی