در طول هفته‌های اخیر بازرگانان از خرید محصولات تولیدشده در زنجیره فولاد از طریق بورس کالا منع شده‌اند. همان‌طور که بارها از سوی فعالان زنجیره فولاد کشور تاکید شده، میزان تولید در حلقه‌های مختلف زنجیره فولاد متفاوت است؛ به‌گونه‌ای که تولید در برخی از حلقه‌های این زنجیره به‌مراتب بالاتر از نیاز بازار داخلی برآورد می‌شود. با این ‌وجود در مواردی تولید برخی محصولات فولادی، کفاف نیاز بازار داخلی را نمی‌دهد. این چالش به‌ویژه در هفته‌های گذشته و به‌دنبال تشدید سرما و محدودیت در تامین انرژی فولادسازان شدت گرفته است؛ تا جایی که شاهد رشد قابل‌توجه بهای آهن اسفنجی و به‌دنبال آن شمش فولاد در رینگ معاملاتی بورس کالا بوده‌ایم. روند رو به رشد قیمت در سایر حلقه‌های زنجیره فولاد نیز مشاهده می‌شود. در چنین شرایطی سیاست‌گذاران امر با هدف تنظیم بازار اقدام به وضع محدودیت در فرآیند خرید آهن اسفنجی کرد. بدین ترتیب در نهایت بورس کالا، خرید آهن اسفنجی توسط شرکت‌های بازرگانی را ممنوع کرده بود. در ادامه بورس کالا طی ابلاغیه‌ای اعلام کرد از دوشنبه، ۵ دی‌ تا اطلاع ثانوی تنها مشتریانی که از طریق سامانه بهین‌یاب وزارت صنعت، معدن و تجارت به بورس کالا معرفی می‌شوند، مجاز به خریداری شمش فولادی (بلوم و بیلت) خواهند بود. در نتیجه شرکت‌های بازرگانی تا اطلاع ثانوی مجاز به خرید شمش در بورس کالا نیستند. محدودیت یادشده به فروش آهن اسفنجی و شمش محدود نشده؛ تا جایی که در حال‌ حاضر شاهد وضع محدودیت بر فروش سایر حلقه‌های این زنجیره ازجمله کنسانتره و گندله نیز هستیم.در چنین شرایطی بخشی از عرضه‌های محصولات تولیدشده در حلقه‌های نخست زنجیره فولاد کشور بدون مشتری می‌ماند؛ بنابراین شورای آهن و فولاد ایران در نامه‌ای خطاب به وزیر صنعت، معدن و تجارت خواستار فروش توافقی عرضه‌های معامله‌نشده در بورس کالا شدند.نبود مشتری برای محصولات تولیدشده در حلقه‌های مختلف زنجیره فولاد، تبعاتی را به‌دنبال دارد. میزان تولید در برخی از حلقه‌های زنجیره فولاد کشور تا ۲ برابر نیاز بازار داخلی به این محصولات برآورد می‌شود؛ بنابراین می‌توان این‌طور ادعا کرد که سیاست‌های اتخاذشده از سوی نهادهای بالادست زنجیره فولاد، بی‌توجه به شرایط واقعی تولید اتخاذ می‌شوند. راه‌حل‌های انتزاعی مطرح‌شده برای حل مشکلات زنجیره فولاد کشور، تنها روی کاغذ جواب می‌دهند. همین تصمیمات غیرکارشناسی ضربه جدی به منافع معدنکاران و فعالان حوزه معدن و صنایع وابسته به آن تحمیل می‌کند.باتوجه به تولید ۲ برابری محصولات فولادی در مقایسه با مصرف داخلی، در هیچ‌ یک از دستورالعمل‌های صادره توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره الزام عرضه و فروش محصولات زنجیره فولاد، محصولاتی که خریدار ندارند، تعیین‌تکلیف نشده‌اند. در چنین موقعیتی اگر محصولی عرضه شود و خریداری برای آن وجود نداشته باشد، تولیدکننده بلاتکلیف می‌ماند. بسیاری از تولیدکنندگان از توان صادرات برخوردار نیستند و در نتیجه از پس تامین نقدینگی خود بر نخواهند آمد.

علاوه بر این باید تاکید کرد صادرات با پیچیدگی‌های خاص خود همراه است و پول حاصل از آن نیز به‌سرعت بازنمی‌گردد. فرآیند صادرات و بازگشت ارز صادراتی نزدیک ۳ ماه زمان می‌برد. در چنین شرایطی برخی تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند محصول خود را به بازرگانان بفروشند، زیرا با این اقدام نقدینگی موردنیاز این تولیدکنندگان در کمترین زمان ممکن تامین می‌شود.در ارزیابی تلاش دولت برای عرضه محصولات مختلف در بورس کالا و تاکید بر تاثیر این راهکار بر تنظیم بازار باید خاطرنشان کرد بورس کالا می‌تواند بستری شفاف برای تقابل میان عرضه و تقاضای محصولات مختلف باشد. چنانچه تولیدکنندگان موظف به عرضه تمامی محصولات خود از این بستر شوند، کشف نرخ در فضایی عادلانه ممکن می‌شود. بااین‌وجود انتظار می‌رود امکان خرید محصولات یادشده در این زنجیره نه‌تنها برای تولیدکنندگان که برای بازرگانان نیز فراهم شود.