بنابه گفته مسئولان، آذربایجان‌ شرقی از نظر تنوع معادن فلزی، رنگین‌ کمانی از معادن است؛ یک درصد مس دنیا و ۳۰ درصد مس کشور در این استان وجود دارد، آذربایجان‌ شرقی ۸ میلیارد تن ذخایر معدنی دارد که ۵ میلیارد تن آن به نفلین سینیت، ۳ میلیارد آن به سایر معادن مانند آهک، گچ، مس، سنگ‌های تزئینی و... اختصاص یافته است. با وجود ظرفیت‌های بالای معدنی خطه آذربایجان شرقی اما سال‌هاست که چندان توجهی به آن نشده و این حوزه مغفول مانده است؛ به‌ویژه معدن مس و نفلین سینیت که ذخایر اعظمی از آنها در استان ما وجود دارد و تاکنون چندان توجهی به آن نشده بود و امسال پس از مدت‌ها مسئولان استانی بخش معدن را به جد پیگیری می‌کنند.استاندار آذربایجان شرقی چندی پیش در جلسه شورای معادن استان اظهار کرد: اجازه نمی‌دهیم که افرادی بدون اینکه فعالیتی انجام دهند، معادن را در اختیار داشته باشند و اگر چنین افرادی به تعهدات قانونی و تکالیف خود عمل نکنند خلع ید خواهند شد. عابدین خرم در همین راستا به وضعیت نابسامان معادن طلا در استان اشاره کرد و گفت: ضعف مدیریت و عدم برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه در این معادن مشهود است و اگر این معادن خود را با چارچوب‌های قانونی تطبیق ندهند، با جدیت برای سلب صلاحیت آنها اقدام خواهد شد تا افراد یا شرکت‌های صاحب صلاحیت بتوانند این معادن را اداره کنند.

وی همچنین با اشاره به تاثیر معادن در رشد و شکوفایی اقتصادی استان، بر استمرار برگزاری مزایده‌های واگذاری معادن و محدوده‌های معدنی تاکید کرد. وی درباره اخذ یک درصد فروش معادن برای جبران خسارت‌های ناشی از فعالیت‌های معدنی نیز گفت: در محاسبه این مبلغ برای معادن، کار کارشناسی، دقیق و عادلانه انجام شود تا حق هیچ بهره‌برداری در استان ضایع نشود.

ظرفیت‌های معدنی فراموش شده

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار در خصوص وضعیت معادن استان اظهار کرد: معادن انفال هستند یعنی به‌عنوان یک موهبت الهی محسوب می‌شوند اما در کشور ما در حوزه‌ی معدن غفلت بسیاری شده است چراکه تمام توجه ما در بخش صنعت بوده است. صابر پرنیان ادامه داد: آذربایجان شرقی استان پر ظرفیتی در بخش معدن است که از ۶۴ نوع ماده معدنی در کشور ۵۲ نوع آن در استان ما وجود دارد که عمده‌ی آن نفلین سینیت و مس است. وی افزود: کشور ما در زنجیره اکتشاف مشکل دارد، یعنی تنها هفت درصد عرصه در اکتشاف بوده است که آن هم سطحی است؛ بنابراین ظرفیت‌های معدن در کشور ما مغفول مانده است و آذربایجان شرقی نیز به دلیل اینکه صنعت مقدم بر حوزه‌ی معدن بوده، چندان توجهی نشده است، اما معدن فرآیندی پیچیده‌تر و خاص‌تر نسبت به صنعت و تجارت است و همه‌ی بخش‌ها باید همکاری کنند تا تولید ثروت افزایش یابد.

۵۰ درصد معادن استان غیرفعال هستند

وی با اشاره به معادن غیر فعال استان نیز خاطرنشان کرد: ۵۰ درصد معادنی که غیر فعال هستند، معادن سنگ ساختمانی، آهک، معادن کوچک و لاشه سنگ بوده‌اند که مقرون به صرفه نیستند؛ بنابراین عمده دلیل تعطیل شدن آنها، بهره‌وری پایین اقتصادی است البته برخی معادن مشکلات دیگری نیز دارند از جمله بحث زیست محیطی، منابع طبیعی و محدوده مربوط به نیروهای مسلح و و برخی معادن که صلاحیت ندارند که همه دست به‌دست هم داده‌اند تا معادن مغفول بمانند.

پرنیان ادامه داد: جلسات شورای معادن آذربایجان شرقی به طور مرتب برگزار می‌شود تا سیاست‌گذاری در حوزه‌ی معدن رخ دهد، معادنی که بیش از پنج سال تعطیل بوده‌اند و در مراحل اکتشاف مانده‌اند، تعیین تکلیف شوند. وی در خصوص تعیین تکلیف معادن تعطیل استان یادآور شد: شورای معادن اختیارات معادن را به فرماندار هر شهرستان داده است و امسال با جدیت بیشتر پیش می‌رویم و به جد در حوزه‌ی معدن وارد شده‌ایم تا معادن را تعیین تکلیف کنیم یا با روش‌های نوین و کمک به بهره‌برداران، زنجیره معدن را از اکتشاف به بهره‌برداری و فرآوری برسانیم به‌عنوان مثال بیش از یک دهه، کنسانتره مس استان ما ۲۵ درصد بوده است که اثرات زیست محیطی آن در استان ما بوده ولی از سود آن، استان دیگری بهره‌مند می‌شد که امسال اقدامات ویژه‌ای در این عرصه انجام شد. وی اضافه کرد: قانون‌گذار مشخص کرده است تا افراد دارای صلاحیت در مزایده معادن تعطیل استان شرکت کنند که دو هفته پیش مزایده برگزار شد و ۲۲۶ معدن در مزایده قرار داده شدند اما استقبال کمی داشت و معادنی که بیش از پنج سال تعطیل مانده‌اند، سلب صلاحیت شده و به فرآیند جذب سرمایه‌گذار می‌روند چراکه قانون‌گذار امسال به بخش معدن توجه ویژه‌ای دارد.

هوشمندسازی تا پایان بهمن

رئیس سازمان صمت استان با اشاره به هوشمندسازی معادن اظهار کرد: معادن در بحث کاداستر ثبت شده و تا آخر بهمن ماه به سامانه جامع تجارت می‌روند یعنی هر معدن شناسنامه‌دار می‌شود و آمار و محصولات تولید معادن ثبت می‌شود که سبب هوشمند شدن نظارت بر معادن شده و حقوق معادن شفاف می‌شود و این اقدام بزرگی برای فعال‌سازی و بهره‌وری است که اکنون ۴۰ درصد معادن فعال ما در این سامانه ثبت شده و بقیه هم تا آخر بهمن ماه ثبت می‌شوند و این حمایت واقعی از تولید‌کننده است. وی در ارتباط با آزمایشگاه‌ معدن مرند خاطرنشان کرد: با همکاری شرکت مس ایران، مس سونگون و دانشگاه تبریز آزمایشگاه جامع معدن در مرند تاسیس شد که به تجهیزات آزمایشگاهی لازم تجهیز شده و انواع مواد معدنی استان در آنجا وجود دارند و به معدن کاران در بهبود سطح کیفی و تسریع فعالیت‌های معدنی کمک می‌کند چراکه آزمایشگاه جزو ملزومات معدن است. وی همچنین با اشاره به آمار بالای معادن تعطیل مرند متذکر شد: بحث کوچک بودن و مقرون به صرفه نبودن معادن در مرند نیز وجود دارد البته معارضین در این شهرستان پررنگ‌تر از سایر شهرستان‌ها است؛ بنابراین در فرمانداری مرند جلسات متعددی برگزار کردیم و امیدواریم معادن مرند نیز فعال شوند. پرنیان ادامه داد: وقتی نام معدن به میان می‌آید، آن را ثروت بزرگی می‌دانیم که اثرات آن بسیار است درحالیکه گاها معادن کوچک هستند و ثروت اندکی دارند.

وی در بخش دیگر سخنان خود در رابطه با حقوق معادن خاطرنشان کرد: قانون‌گذار ۱۵ درصد از حقوق دولتی معادن را به شهرستان‌ها اختصاص داده است اما تاکنون اجرا نشده است علاوه‌بر آن یک درصد فروش معدن نیز در شهرستان‌ها جهت حفظ طبیعت باید صرف شود همچنین بخش بعدی نیز مسئولیت‌های اجتماعی است و معدن کاران باید مقداری از درآمد خود را در راستای بهبود وضعیت مردم خرج کنند؛ یک معدن می‌تواند چندین بار انتقال یابد که این صلاحیت فنی است از نمایندگان درخواست می‌کنیم قانون معدن به گونه‌ای اصلاح شود که اهلیت افراد در آن در نظر گرفته شود. وی اضافه کرد: در نه ماهه سال گذشته ۸۵۰ میلیارد تومان از حقوق دولتی معادن به استان ما اختصاص یافت اما امسال این رقم به دو هزار ۵۰ میلیارد تومان رسیده است که ۱۵ درصد در بخش بهسازی و نوسازی است؛ بیشتر ثروت بخش معدن استان در نفلین سینیت و مس است البته در بخش طلا هم توجه جدی داریم که بی‌نظمی‌ها تمام شوند و در یک درصد فروش معادن، برای نخستین بار امسال ورود کرده‌ایم تا تمامی معادن از بابت خسارات وارده جبران هزینه کنند.

نفلین سینیت، سهم بسیار اما حمایتی اندک

رئیس سازمان صمت آذربایجان شرقی در پایان در ارتباط با نفلین سینیت سراب نیز تاکید کرد: نفلین سینیت در استان ما حجم بالایی دارد و سال‌های گذشته با تکنولوژی‌های مختلف سعی شده است تا روی کار آورده شود، چندین بار هم فرآوری آن را بررسی کرده‌ بودند اما در برزخ مانده بود که اخیراً قرارگاه خاتم الانبیا(ص) ورود کرده و سالن‌های فرآوری را تجهیز کرده است که سرعت کار نسبتاً بهتر است؛ آلومینیوم سومین فلز استراتژیک دنیا است که اگر این طرح با جدیت پیگیری شده و شهرک پایین دست آلومینیوم احداث شود، ارزش افزوده آن بالا می‌رود.