بررسی تاثیر نمایشگاه‌های داخلی در توسعه صنعت تجهیزات‌پزشکی
نمایشگاه‌های داخلی، خارجی‌ها را جذب نمی‌کند
چند سالی می‌شود که در بیشتر نمایشگاه‌ها، بخش جذاب و پرشوری که مرتب از بازدیدکنندگان پر و خالی می‌شود، سالن مربوط به غرفه‌های شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان، استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های خلاق است؛ غرفه‌های کوچکی که به‌طورمعمول با سازه‌های لگویی رنگارنگ از یکدیگر تفکیک و به دفتر کوچکی برای معرفی خدمات و محصولات فناورانه و جدید تبدیل شده‌اند. آنها را می‌توان قلب تپنده نمایشگاه‌های معتبر فناورانه نظیر اینوتکس یا الکامپ دانست که امید را در دل جوانان روشن می‌کنند. کارشناسان معتقدند که صنعت نمایشگاهی ایران نیازمند تغییرات زیرساختی زیادی است. نداشتن برنامه‌ریزی مدون برای حضور فعال فناوران و تفکیک نشدن موضوعی، از عواملی است که موجب بی‌دقتی بازدیدکنندگان در هنگام بازدید از محصولات شرکت‌کنندگان می‌شود. همچنین، صنعت نمایشگاهی در ایران نتوانسته بستری مطمئن و مهم برای تعاملات بین‌المللی به‌حساب بیاید و این مسئله را از ضعف در اطلاع‌رسانی می‌دانند. این روزها نمایشگاه ایران‌هلث در محل دائمی نمایشگاه‌ها در حال برگزاری و تا ۹ خرداد میزبان تولیدکنندگان و بازدیدکنندگان در حوزه تجهیزات‌پزشکی است. به این بهانه صمت در این گزارش به نقد و بررسی تاثیر نمایشگاه‌ها و ترویج و شناخت محصولات دانش‌بنیانی فعال در زمینه تجهیزات‌پزشکی پرداخته است.
معرفی چند دستاورد دانشمندان ایرانی
چندی پیش، پژوهشگران ایرانی موفق شدند نخستین‌بار در کشور با استفاده از روش «ژن‌درمانی» سرطان خون را در یک بیمار درمان کنند. «ژن‌درمانی» جدیدترین روش برای درمان سرطان در جهان است که با تلاش یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی به مرحله نهایی رسیده است؛ فقط ۲ شرکت چندملیتی در جهان این روش درمانی را ارائه می‌کنند و این دانش در ایران با تلاش پژوهشگران داخلی بومی شده است. ژن‌درمانی نوعی روش درمان یا پیشگیری از بیماری است که دستورالعمل‌های ژنتیکی درون سلول‌های یک فرد را فعال می‌کند. ژن‌ها در واقع نمود ظاهری تمام جنبه‌های زندگی یک سلول هستند: آنها کدی را درون خود نگه‌می‌دارند که سلول‌ها را قادر به رشد، عملکرد و تقسیم می‌کند. نخستین‌بار، آذر سال ۱۴۰۱ بود که داروی بیهوشی در کشور تولید و روانه بازار شد و دانشمندان ایرانی این دارو را بومی‌سازی کردند. خط تولید داروی بیهوشی کتامین با پیگیری و تلاش متخصصان داخلی راه‌اندازی و هم‌اکنون ۲۰ هزار ویال از داروی تولیدی در مرحله نخست وارد بازار شده است. کتامین برای القا و حفظ بیهوشی عمومی در ستینگ‌های جراحی و بخش‌های مراقبت‌های ویژه کاربرد دارد. این ماده دارای خصوصیات ضددرد است، بنابراین علاوه بر کاربرد اصلی آن به‌عنوان یک داروی القای بیهوشی، در کاهش دردهای حاد یا مزمن، متعاقب اعمال جراحی می‌تواند موثر واقع شود و نیاز و میزان استفاده از سایر داروهای ضددرد در بخش‌های مراقبت‌های ویژه پس از اعمال جراحی را نیز کاهش می‌دهد.
لزوم برنامه‌ریزی مدون در برگزاری نمایشگاه‌ها
مجید روحی، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات و ملزومات پزشکی، دندانپزشکی، آزمایشگاهی و دارویی در گفت‌وگو با صمت درباره اهمیت برگزاری نمایشگاه‌ها در راستای افزایش صادرات محصولات دانش‌بنیان گفت: ابتدا بهتر است به این نکته اشاره کنیم که نخستین و مهم‌ترین نقشی که برگزاری نمایشگاه‌ها در توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان دارد، بازارسازی در فضای داخلی و بین‌المللی و این فرآیند در تمام دنیا صادق است، اما اینکه آیا در خلال شرکت در نمایشگاه‌ها می‌توان فعالیت گسترده در حوزه صادرات داشت یا خیر، بستگی به تعاملات و برنامه‌ریزی‌های نمایشگاهی دارد. به‌عبارت دیگر، اگر نمایشگاهی برگزار شود، اما مخاطبان مهم و اصلی بازدید نکنند، در عمل سود و فایده موردانتظار حاصل نخواهد شد و تنها در مقیاس محلی مفید خواهد بود، بنابراین بهتر است، برنامه‌ریزی‌شده و براساس اهداف مشخصی برگزار شود. در کل، برگزاری نمایشگاه به‌تنهایی نمی‌تواند نقش مهمی در صادرات محصولات دانش‌بنیان ایفا کند، چرا که نهادهایی چون وزارت بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و دیگر وزارتخانه‌ها و ادارات مربوطه، وظیفه مشخصی برای توسعه‌بخشی صادرات برعهده دارند. وی افزود: توسعه صادرات محصولات دانش‌بنیان به‌ویژه در زمینه تجهیزات‌پزشکی، ارتباط زیادی با وزارت صنعت، معدن و تجارت دارد. اگر سازمان توسعه تجارت، متولی تجارت در کشور است، باید برنامه مدونی را طراحی کند تا در تمام مناطق کشور به‌نحواحسن جریان‌سازی شود. در این شرایط به‌طورقطع می‌توانیم شاهد اتفاقات خوبی باشیم.
روحی گفت: واسطه‌های اقتصادی برای توسعه صادرات در صنعت نمایشگاه کشور، ضعیف عمل می‌کنند و در عمل، تاثیر این رویدادها را خنثی می‌کنند، به‌همین دلیل همکاری لازم از سوی سازمان‌ها و تشکل‌ها در صنعت نمایشگاه شکل نمی‌گیرد و هیچ‌گاه در مقیاس کلان نمی‌توانند تاثیرگذار باشند. این نشان‌دهنده آن است که فعالیت محدودی در این زمینه انجام شده است. به‌طورکلی، بازارسازی بر بستر نمایشگاه، روندی نسبی است. برای مثال، توانسته‌ایم بازار قابل‌قبولی در کشورهایی نظیر روسیه و حاشیه خلیج‌فارس به‌وجود بیاوریم، اما در ترکیه به‌دلیل وجود رقبای سرسخت چنین هدفی میسر نشده است.
این کارشناس تاکید کرد: به‌طورقطع این اثرگذاری صرف نیست و صنعت نمایشگاهی کشور نیازمند ایجاد تغییرات بنیادی و برنامه‌ریزی‌های جدی است، در واقع برای اینکه به برندسازی که یکی از نقش‌های مهم نمایشگاه‌ها در دنیا است، برسیم، باید علاوه بر رعایت استانداردهای لازم، حضور جدی و مفیدی در نمایشگاه‌های مهم دنیا داشته باشیم.
کار دشوار تولیدکنندگان
روحی بااشاره به دلایل موفقیت نمایشگاه‌های خارجی گفت: نبود تحریم و اثرات آن و ارائه برنامه‌ریزی مشخص برای برگزاری نمایشگاه از دلایل مهم موفقیت نمایشگاه‌های خارجی است. دشمنان اقتصادی کشور از وجود تحریم‌ها بر ضد تولیدات ایرانی استفاده‌های زیادی می‌کنند و همین امر کار تولیدکنندگان را برای دور زدن تحریم‌ها دشوار می‌کند. به‌اعتقاد من، در چنین شرایطی شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان تولیدکننده و دولت به‌عنوان یک تسهیلگر باید تا حد ممکن از فرصت‌های موجود بیش از اندازه بهره بگیرند، چرا که تجربه نشان داده است که باوجود تحریم‌ها وقتی بازدیدکنندگان خارجی از کشورهای توسعه‌یافته با محصولی مناسب از سوی تولیدکنندگان ایرانی مواجه می‌شوند، ترغیب به همکاری می‌شوند و به‌همین دلیل باید گفت دانش‌بنیان‌ها در نمایشگاه‌های خارجی می‌توانند مشتریان زیادی پیدا کنند.
نمایشگاه‌ها رتبه‌بندی شوند
وی بااشاره به رتبه‌بندی نمایشگاهی در کشور گفت: بهتر است نمایشگاهی نظیر ایران‌هلث در ابعاد بین‌المللی برگزار شود و کارکرد داخلی دیگر نمایشگاه‌ها را پررنگ‌تر جلوه دهیم. باتوجه به اینکه برخی شرکت‌های دانش‌بنیان کشور تولیدات بسیار باکیفیت با استانداردهای بین‌المللی دارند، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی کمک زیادی به توسعه بازارهای خارجی می‌کند. قرارگیری بخش خصوصی و نهادهای دولتی در یک بستر به‌نام صنعت نمایشگاهی می‌تواند مسیر را برای صادرات سهل‌تر کند. باتوجه به آنچه پیش‌تر بیان شد، امروز نیازمند برنامه‌ریزی در برگزاری نمایشگاه‌های مهم در زمینه تجهیزات‌پزشکی هستیم. همچنین، باید این برنامه‌ریزی برای شرکت در نمایشگاه‌های خارجی در مسیری هدف‌گذاری‌شده انجام شود.
یک بار کافی نیست
رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات و ملزومات‌پزشکی درباره اهمیت برگزاری نمایشگاه برای توسعه کسب‌وکارهای استارت‌آپی گفت: در ابتدای امر باید به این نکته اشاره داشت که رهبران استارت‌آپ‌ها باید بدانند که هیچ‌گاه نباید در توسعه کسب‌وکارشان عجله کنند. در حقیقت، آنها باید بدانند با یک بار حضور در یک نمایشگاه نباید انتظار داشته باشند که مخاطب اصلی خود را پیدا کنند. بهتر است بعد از چند بار شرکت کردن در نمایشگاه‌ها انتظار شناخته شدن را داشته باشند.به‌عبارت‌روشن‌تر، حضور مستمر می‌تواند موجب موفقیت استارت‌آپ‌ها باشد. مولفه‌های یادشده نظیر برنامه‌ریزی مدون می‌تواند برای استارت‌آپ‌ها هم سودمند و ثمربخش باشد. یکی از زمینه‌های توسعه و پیشرفت استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان همکاری نهادهای دولتی با تشکل‌ها در زمینه برنامه‌ریزی است.
در میان اخبار
حمایت اتحادیه‌ای، یک برگ برنده
این روزها مکان نمایشگاه‌های بین‌المللی میزبان تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی است؛ فتاح حایری، فعال دانش‌بنیان در زمینه تجهیزات‌پزشکی در گفت‌وگو با صمت درباره نمایشگاه ایران‌هلث گفت: به‌صورت‌کلی، برگزاری نمایشگاه‌ها هم برای تجدید دیدار شرکت‌ها و هم به‌منظور نمایش تکنولوژی‌های جدید اتفاق موثری است. نمایشگاه ایران‌هلث در مقایسه با دیگر نمایشگاه‌های تجهیزات‌پزشکی از استانداردهای بالاتر و بهتری برخوردار بوده است که به حمایت بیشتر کارگروه‌ها و اتحادیه‌ها برمی‌گردد. بیشتر کارگروه‌ها حمایت‌های درخوری از صنایع مربوط به خود داشتند. دانش‌بنیان‌ها خواهان افزایش آگاهی و اطلاع‌رسانی نمایشگاه‌ها برای افزایش تقاضا و بازدیدکنندگان هستند.
تا می‌توانید اطلاع‌رسانی کنید
وی افزود: باید اتحادیه‌ها بیش از گذشته فعال شوند. در تمام دنیا نمایشگاه زمانی برای شرکت‌کننده جذابیت بالایی دارد که متقاضیان و بازدیدکنندگان شمار زیادی از مردم را در بر می‌گیرد یا شمار زیادی از مخاطبان خاص نمایشگاه برای بازدید، راهی آن می‌شوند. بنابراین، خوب است در هر نمایشگاهی المان‌های جذابیت به‌منظور افزایش تقاضای ورود به آن نمایشگاه بالا رود و مخاطبان اصلی حضور یابند.
تک‌قطبی نباشید
به‌گفته حایری، نقدی که می‌توان به این نمایشگاه‌ها وارد کرد، تک‌قطبی بودن آنها است؛ برای مثال، بیشتر فعالان در زمینه تجهیزات‌پزشکی نمایشگاه ایران‌هلث را بستری برای تجهیزات بیمارستانی می‌شناسند، یعنی سایر شرکت‌ها تا حدی نادیده گرفته می‌شدند. البته این روند رو به تعدیل است و آگاهی‌رسانی در دیگر حوزه‌ها هم انجام می‌شود.
نقش مهم دولت در اطلاع‌رسانی
این فعال دانش‌بنیان گفت: آگاهی‌رسانی کار اتحادیه‌ها است و دولت می‌تواند به‌شکلی فعال‌تر در این زمینه عمل و از طریق مراکز معتبر دولتی و خصوصی بهتر اطلاع‌رسانی کند. در چنین شرایطی، تمایل دانش‌بنیان‌ها هم برای حضور در نمایشگاه‌ها بیشتر می‌شود،زیرا این نمایشگاه‌ها می‌توانند به‌عنوان بستر اصلی معرفی محصولات‌شان در نظر گرفته شوند.
نظارت دقیق باعث حفظ استانداردها می‌شود
وی افزود: انتقادی که می‌توان به برگزاری نمایشگاه‌ها کرد، نظارت اداره کل تجهیزات‌پزشکی به‌عنوان نهاد اصلی کم است؛ البته نمی‌توان منکر حواشی افتتاحیه شد؛ اما باید در نظر بگیریم که نهادها باید نظارت بیشتری برای رعایت استانداردهای اصولی و ارتقای آن داشته باشند؛ چرا که حضور شرکت‌هایی که این استانداردها را ندارند، موجب دلسردی دیگر شرکت‌کنندگان می‌شود.
تجهیزات ایرانی، حرف برای گفتن دارند
حایری بااشاره به اهمیت برگزاری نمایشگاه‌ها در تعاملات بین‌المللی دانش‌بنیان‌ها گفت: پیشرفت‌های کشور در زمینه تجهیزات‌پزشکی به‌قدری بالا است که می‌تواند بستر مهمی در این عرصه، هم برای کشورهای خاورمیانه و هم کشورهای توسعه‌یافته به حساب بیاید. در واقع، در این زمینه حرف برای گفتن داریم. اگر تنها ۱۰ درصد شرکت‌هایی که در نمایشگاه ایران‌هلث فعالیت می‌کنند، مخاطب شرکت‌های خارجی قرار بگیرند، تعاملات سودبخشی شکل می‌گیرد.
وی ادامه داد: استقبال از کالاهای ایرانی در نمایشگاه‌های اروپایی جالب توجه است، اما در نمایشگاه‌های داخلی، اصلا شاهد حضور شرکت‌های خارجی نبوده‌ایم و هنوز کانال قوی برای این تعاملات وجود ندارد. باوجود اینکه بستر کافی برای رشد صادرت و تجارت تجهیزات‌پزشکی وجود دارد، اما نمایشگاه‌های داخلی نتوانستهاند بستر مناسب را ایجاد کنند.
وی گفت: به‌طورقطع اطلاع‌رسانی نتایج بسیار مهمی در توسعه تجارت بین‌الملل در زمینه تجهیزات‌پزشکی خواهد داشت. وقتی اطلاع از پیشرفت کالاهای ایرانی کسب شود،به‌طورمسلم تعاملات سازنده‌ای هم به‌وجود می‌آید.
سخن پایانی
باتوجه به موارد یادشده، صنعت نمایشگاهی در کشور می‌تواند به‌عنوان یک شتاب‌دهنده یا پل موفقیت برای توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و کسب‌وکارهای استارت‌آپی نقش مهمی ایفا کند. کارشناسان معتقدند هرچقدر به جزئیات بیشتری در قالب برنامه‌ریزی‌ها توجه شود، نه‌تنها در تولید بلکه در صادرات می‌توانیم پیشرفت محسوسی را شاهد باشیم. لازمه چنین فرآیندی، همکاری نهادهای دولتی با بخش خصوصی برای ایجاد زیرساخت‌های صادراتی است. در راستای همکاری بیشتر بین‌المللی، حضور در نمایشگاه‌های خارجی می‌تواند مخاطبان خارجی را به اقناع برای همکاری با شرکت‌های تولیدی ایرانی برساند، اما نبود قانون کپی‌رایت باعث شده است، برخی فعالان باسابقه از حضور در نمایشگاه‌های معتبر داخلی امتناع کنند.
نویسنده:
