هرساله با گرم شدن هوا و افزایش خاموشی‌ها، قطعی برق و با سرد شدن هوا، کاهش گاز مصرفی صنایع کلیدی کشور به‌عنوان نخستین راهکار مدنظر قرار گرفته و این روند سیکلی هر ساله تکرار می‌شود. غافل از اینکه در میان همه واحدهایی که با قطعی برق و گاز مواجه می‌شوند، صنایع فولاد، سیمان و پتروشیمی‌که اتفاقا جزو صادرات‌محورترین صنایع کشور به‌حساب می‌آیند، به‌شدت از این موضوع متضرر شده و زیان ناشی از آن نه‌تنها سهامداران خرد و بازار سرمایه را متاثر می‌کند، بلکه درآمدهای بودجه‌شده صندوق‌های بازنشستگی که سهامداران اصلی شرکت‌های فولادی و سیمانی کشور بوده و دارایی‌های بین‌النسلی بازنشستگان را در تملک و مدیریت دارند نیز، از این موضوع عدم‌النفع سنگینی را متحمل می‌شوند. در نگاه کلان‌تر نیز این امر اثرات نامطلوب بر تنظیم بازار داخلی محصولات فولادی داشته است، چرا که با کاهش تولید، شاهد افزایش قیمت‌های فولاد در بازار بوده‌ایم، به‌گونه‌ای که حتی بر روند نرخ مسکن، خودرو و لوازم خانگی نیز تاثیرگذار بوده است؛ موضوعی که کشف نرخ این محصول در بورس کالا را نیز برهم زده، از سوی دیگر این امر سبب اخلال در روند صادرات و ارزآوری نیز می‌شود. اما بیان این نکته ضروری است که محدودیت‌های ناشی از قطع شدن برق و گاز برای واحدهای فولادسازی، با پیامدهای منفی همراه است که یکی از این پیامدها کاهش میزان تولید و محقق نشدن اهداف این شرکت‌ها است، در حالی که فولادسازان کشور که به تعطیلی اجباری و محدودیت‌های مصرف برق و گاز مکلف می‌شوند، از هیچ حمایتی برای جبران هزینه‌های مالی، بیمه‌ای و کارگری برخوردار نمی‌شوند. در همین راستا با برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به گفت‌وگو نشستیم و نظرشان را درباره موضوع یادشده جویا شدیم.

لزوم احداث نیروگاه برای جبران کسری برق

سیدجواد حسینی‌کیا در گفت‌وگو با صمت درباره ضرورت توجه به موضوع تامین برق واحدهای تولیدی و صنعتی در آستانه فصل تابستان، گفت: باتوجه به اینکه رهبر معظم انقلاب امسال را به نام «مهار تورم و رشد تولید» نام‌گذاری کردند، دولت باید برای رونق و رشد تولید از خود شروع و با اقدامات اساسی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب بستر تحقق این مهم را فراهم و برای تحقق رشد تولید، وزارت نیرو باید از قطع برق واحدهای تولیدی صرفنظر کرده و کسری خود را با احداث نیروگاه جبران کند. وی اضافه کرد: چندی پیش، رئیس‌جمهوری در جلسه مشترک مجلس و دولت اعلام کرد که حدود ۷ هزار و ۷۰۰ مگاوات برق تا پیش از تابستان وارد مدار سراسری می‌شود تا بخشی از ناترازی موجود در این زمینه برطرف شود.

این نماینده مردم در مجلس یازدهم ادامه داد: در صورتی که اکنون برنامه‌های لازم برای تامین برق موردنیاز واحدهای تولیدی در فصل گرما پیش‌بینی و اجرایی نشود، قطعی برق واحدهای صنعتی موجب نابسامانی بازار سیمان و فولاد خواهد شد. حسینی‌کیا ادامه داد: از طرف دیگر به‌دلیل مشکلاتی که در تولید و مصرف گاز در زمستان وجود دارد، هر سال برخی صنایع با قطع گاز هم مواجه می‌شوند و این یعنی در تابستان قطع برق و در زمستان قطع گاز می‌تواند چالش تولید را در صنایع بیشتر کند. از طرفی، دولت و مجلس با هدف جبران منابع بودجه‌ای و حرکت به‌سمت توسعه صنایع پایین‌دستی، سیاست افزایش نرخ خوراک و سوخت صنایع پتروشیمی ‌را نیز اعمال کرد که زیان ناشی از این افزایش قیمت‌ها و همچنین قطعی برق ضربه‌ای جدی به این شرکت‌ها و به‌تبع آن بر پیکر نیمه‌جان صندوق‌های بازنشستگی وارد خواهد کرد. وی ادامه داد: برخی برآوردها نشان می‌دهد بحران آب هم چالش دیگری است که ممکن است در صورت به نتیجه نرسیدن طرح‌های انتقال آب، فعالیت صنایع را با چالش جدی مواجه کند. بنابراین می‌توان بیان کرد که سیاست خاموشی در صنایع بزرگ، شاید آسان‌ترین و راحت‌ترین راه برای مدیریت بحران برق و گاز در شرایط اضطرار باشد؛ اما در این حال پرهزینه‌ترین راه نیز هست، چرا که این اقدام آسیب‌های سنگینی به اقتصاد کشور می‌زند و نرخ محصولات مهمی ‌همچون میلگرد، ورق، آهن، سیمان و… را افزایش می‌دهد و در نتیجه آن، افزایش تورم را به‌دنبال خواهد داشت.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: سود حاصل از تولید کالاهای پایه‌ای بسیار است و این سود نصیب عده‌ای محدود می‌شود؛ برای رفع این موضوع یا هزینه انرژی، دستمزد کارگران و مواد اولیه تولیدکنندگان کالاهای پایه‌ای به‌صورت جهانی محاسبه یا نحوه محاسبه نرخ کالاهای پایه‌ای اصلاح شود. حسینی‌کیا درباره نرخ کالاهای پایه‌ای گفت: در حال ‌حاضر باوجود اینکه مواد اولیه موردنیاز تولید کالاهای پایه‌ای از داخل تامین می‌شود و با نرخ ریال به‌دست تولیدکنندگان می‌رسد، اما محصول نهایی این زنجیره براساس دلار و قیمت‌های جهانی قیمت‌گذاری می‌شود. این رویه موجب شده صنایع پایین‌دست مانند خودروسازان یا تولیدکنندگان لوازم خانگی با مشکلات بسیار روبه‌رو شوند. نماینده مردم سنقر در مجلس شورای اسلامی در تشریح مشکلات مذکور، افزود: در حال ‌حاضر خودروسازان مواد اولیه موردنیاز خود مانند ورق فولاد، پتروشیمی و... را از بورس با نرخ‌های متفاوت خریداری می‌کنند که برای رفع این مشکل باید شرایطی فراهم شود که تولیدکنندگان پایین‌دست بتوانند نیاز خود را به‌صورت سالانه و با نرخ‌های ثابتی که توسط دولت تعیین می‌شود، تامین کنند. وی اضافه کرد: سود حاصل از تولید کالاهای پایه‌ای بسیار است و این سود نصیب عده‌ای محدود می‌شود؛ برای رفع این موضوع یا هزینه انرژی، دستمزد کارگران و مواد اولیه تولیدکنندگان کالاهای پایه‌ای باید به‌صورت جهانی محاسبه یا نحوه محاسبه نرخ کالاهای پایه‌ای اصلاح شود. این نماینده مردم در مجلس یازدهم با بیان اینکه دولت باید برای ساماندهی این حوزه تصمیم‌گیری کند، تصریح کرد: چرا تولیدکنندگان کالاهای پایه‌ای که محصولات خود را دلاری به فروش می‌رسانند، حقوق مالکانه را با نرخ ریال پرداخت می‌کنند.

قطعی برق، سبب گرانی فولاد و سیمان می‌شود

حجت‌اله فیروزی درباره ضرورت توجه به موضوع تامین برق واحدهای تولیدی و صنعتی در آستانه فصل گرم، گفت: طی چند سال گذشته موضوع رشد و رونق تولید و رفع موانع پیش‌روی آن به‌عنوان شعار سال انتخاب می‌شود، باید به این نکته توجه کرد که تحقق این مهم تنها با برگزاری جلسه و صحبت ممکن نیست و باید همه تلاش کنند.نماینده مردم فسا در مجلس شورای اسلامی افزود: تولید با سرمایه‌گذاری، ایجاد زیرساخت‌ها و برنامه‌ریزی‌های درست محقق می‌شود. این در حالی است که در برخی نقاط کشور زیرساخت‌های موردنیاز تولید یعنی تامین انرژی اعم از آب، برق و گاز، فراهم نیست.

 وی بااشاره به مشکل واحدهای تولیدی در تامین برق و گاز موردنیاز، اضافه کرد: از آنجا که دولت به‌دنبال پاسخگویی به نیاز مردم در مصارف خانگی است، معمولا برق و گاز واحدهای تولیدی را در فصل گرما و سرما قطع می‌کنند که این اقدام مانع تولید است؛ دولت باید به‌عنوان متولی تامین زیرساخت‌های تولید، این نیاز را سریع تامین کند. این نماینده مردم در مجلس یازدهم ادامه داد: دولت باید با برنامه منسجم‌تر در مناطقی که منابع مالی کافی دارد، رأسا اقدام به ایجاد زیرساخت‌های برق و گاز کند و در مناطقی که منابع ندارد، با مشارکت واحدهای تولیدی و صنعتی نیاز واحدهای تولیدی به انرژی را تامین کند، البته برای تحقق این مهم باید برای بخش خصوصی انگیزه‌هایی مانند معافیت مالیاتی، ارائه تخفیف در هزینه برق و... ایجاد کرد.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تصریح کرد: دولت برای مدیریت مصرف برق، هر ساله در فصل تابستان برق صنایع را قطع می‌کند که تجربه نشان داده این اقدام در نهایت موجب افزایش نرخ سیمان و فولاد می‌شود، بنابراین باید برای آن فکری اساسی شود.

رشد صنعت فولاد به‌دلیل تامین پایدار برق

در ادامه، اقبال شاکری، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در بیان نکات مثبت عملکرد دولت در حوزه برق به صمت گفت: اساس اینکه برنامه‌ای برای مدیریت مصرف برق به‌طوردقیق وجود دارد و زمینه کاهش مشکلات مشترکان صنعتی را ایجاد می‌کند، یکی از نکات مثبت برنامه‌های وزارت نیرو در حوزه برق است. ایجاد فشار روی دستگاه‌های دولتی برای صرفه‌جویی و کاهش مصرف برق اتفاق بزرگی بود که می‌تواند زمینه کاهش مصرف برق را فراهم آورد.

 وی در بیان پژوهش‌های انجام‌شده با محوریت مدیریت مصرف برق گفت: زمینه صرفه‌جویی تا ۳۰ درصد براساس مطالعات با دست فرمان فعلی دولت وجود دارد. شاکری بااشاره به اینکه تاکنون بازخورد منفی از برنامه مدیریت مصرف صنایع وزارت نیرو نداشته است، گفت: مشاوران بنده در این حوزه فعال هستند و عملکرد دولت در حوزه مدیریت مصرف اختلاف قابل‌توجهی با سال گذشته دارد. تفاهم با صنایع در کنار ایجاد شرایطی برای جبران ناترازی در فصل گرم ماه‌های بعدی از جمله اقدامات دولت بوده است. شاکری در پایان، در بیان تامین برق ۸۵ روز ابتدایی سال برای فولادی‌ها گفت: فولاد ایران براساس اطلاعات بین‌المللی، رشد اول دنیا را در این بازه زمانی به خود اختصاص داده که نشان‌دهنده تامین پایدار برق در این مدت است.

بار محدودیت برق روی دوش فولاد نباشد

همچنین، محمدتقی نقدعلی، نماینده خمینی‌شهر در مجلس شورای اسلامی بااشاره به ضرورت برنامه‌ریزی برای افزایش تولید برق و جلوگیری از قطعی برق در صنایع مادر نظیر فولاد و سیمان، بیان کرد: نبود فرهنگ‌سازی درست در مصرف انرژی اعم از گاز و برق باعث شده که به‌محض کمبود، با خاموشی و قطعی به‌ویژه در صنایع مواجه می‌شویم که این موضوع به‌صورت مستقیم بر عملکرد صنایع تاثیرگذار است.

وی با یادآوری قطعی گاز در زمستان سال گذشته گفت: در زمستان گذشته با افزایش مصرف گاز در کشور، بلافاصله گاز صنایع قطع شد و آنها را با مشکلاتی مواجه کرد و باعث بروز خسارت‌هایی شد.این عضو مجمع نمایندگان اصفهان با بیان اینکه قطع کردن انرژی به صنایع ضربه می‌زند و خسارت بزرگی به کشور وارد می‌کند، افزود: باید در موضوع مصرف انرژی به‌سمت «درست مصرف کردن» حرکت کنیم تا منابع هدر نرود. اکنون با در پیش بودن فصل گرما لازم است تجهیزات خانگی، برچسب مصرف انرژی داشته باشند که هم در مصرف انرژی صرفه‌جویی شود و هم از خاموشی به‌ویژه در صنایع جلوگیری شود.

نقدعلی بیان اینکه قطعی برق صنایع به ضرر کشور است، گفت: تا جایی که ضرورت اقتضا نمی‌کند و به تعبیری کارد به استخوان نرسیده، نباید برق و انرژی صنایع را قطع کرد؛ البته که بسیاری از صنایع برای تولید برق نیروگاه خورشیدی احداث کردند،اما باز هم مراقب صنایع باشیم که ضربه به آنها، باعث ضربه وارد شدن به یکی از پایه‌های اقتصاد کشور می‌شود و در نهایت، حیات مردم موردتهدید قرار می‌گیرد.

وی درباره محدودیت برق صنایع فولادی اظهار کرد: براساس پیگیری‌هایی که از وزارت صمت داشتیم، مسئولان وزارتخانه اعلام کردند که هنوز توافقی بین وزارت صمت و نیرو درخصوص نحوه اعمال محدودیت برق صنایع انجام نگرفته و همچنان جلسات کارشناسی و مدیریتی در زمینه میزان و چگونگی اعمال محدودیت‌ها در حال برگزاری است، بنابراین بخشنامه مذکور کان لم یکن تلقی می‌شود.

نقدعلی ادامه داد: امسال مثل سال گذشته وزارت صمت و نیرو در حال توافق هستند که فقط بار محدودیت برق روی دوش فولاد نباشد و باقی صنایع همچون مس، سرب، روی، کاشی، سرامیک، شیشه و… سهمی از محدودیت‌ها را متقبل شوند تا صنعت کشور در مجموع مدیریتی در محدودیت‌ها داشته باشد.نماینده مردم خمینی‌شهر در ادامه با بیان اینکه تولید و عرضه برق نسبت به نیاز کشور کم است، گفت: باتوجه به مصوبات دولت برای جلوگیری از اعمال محدودیت در برق خانوارها، صنایع باید متحمل این قطعی‌ها شوند که در رأس آنها صنعت فولاد است. این مسئله اجحاف در حق صنعت فولاد است، زیرا در فصول سرد گاز و در فصول گرم برق قطع می‌شود و این در حالی است که صنعت فولاد فقط ۷ درصد از برق کشور را مصرف می‌کند، اما به‌دلیل اینکه نمی‌توانند محدودیت‌ها را به سایر صنایع سوق بدهند، سیمان و فولاد بیشتر متحمل این محدودیت‌ها می‌شوند. به‌علت محدودیت‌های انرژی در سال ۱۴۰۱ حدود ۳ میلیارد دلار خسارت مربوط به عدم‌النفع تولید داشتیم.

سخن پایانی

شاید بتوان صنعت فولاد را مهم‌ترین صنعتی دانست که با قطعی برق و محدودیت مصرف گاز دچار زیان‌های جدی می‌شود. این صنعت پس از صنعت پتروشیمی، دومین صنعتی است که بخش مهمی ‌از ارزش بازار کشور را دربرمی‌گیرد. جالب اینجا است که عموما به‌گونه‌ای رفتار شده که شرکت‌هایی که صاحب نیروگاه هستند نیز، مجاز نیستند با برق تولیدی خود کار کنند و دولت آنها را وادار کرده است که برق تولیدی را وارد شبکه سراسری برق کنند. همچنین، قطع برق و گاز به توقف فعالیت واحدهای احیای مستقیم، ذوب، ریخته‌گری، نورد، ذوب القایی و قوس الکتریکی و کنسانتره‌سازی نیز منجر خواهد شد و در عمل شرکت‌های فولادسازی در دوره قطعی برق و گاز به‌طورکامل تعطیل خواهند بود.