وضعیت اقتصادی سبب شده تا آنچه پیش تر تولیدکنندگان نسبت به افت بازار تقاضا و کمبود خریدار هشدار می‌دادند امروز ملموس‌تر شود. بسیاری از تولیدکنندگان از افت ۲۵ تا ۳۵ درصدی بازار تقاضا سخن می‌گویند و تأثیری که کاهش قدرت خرید حتی در بازار کالاهای اساسی اعم از برنج، لبنیات و… داشته است. امروز صحبت از ۵۰ تا ۶۰ درصدی دپو برنج داخلی در انبارها است. نرخ تمام شده بالا و کاهش سطح درآمد سبب شده برخی محصولات بدون بازار تقاضا از بین بروند.

رضا حاجی‌پور، نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی در خبری اعلام کرد، با توجه به مشکلات به وجود آمده در ۱۰ ماه گذشته در حوزه بازار برنج، مجلس از طریق رئیس‌جمهوری و معاون اول پیگیری‌های بسیاری داشت که در نهایت امروز صبح معاون اول رئیس‌جمهوری با قید فوریت دستور داد تا وزارتخانه‌های دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و علوم، تحقیقات و فناوری اقدام به خرید برنج باقی مانده در انبارهای کشاورزان کنند.

سود دلالی در کشور بالاست

سیدعلی طاهری، رئیس اتحادیه برنج فروش‌های بابل درباره بازار برنج داخلی به مهر گفت: نزدیک به ۵۰ درصد برنج‌های تولید داخل در انبارها باقی مانده و با نزدیک شدن به فصل گرما و خطر شپشک بخشی از این محصولات از بین خواهد رفت. وی افزود: سال گذشته در راستای حمایت از برنج داخلی انجمن صنفی کارفرمایی تشکیل شد. این انجمن طی قراردادی با استانداری استان مازندران و با پشتیبانی شرکت‌های داخلی قرار شد خرید برنج ایرانی انجام شود. این کار آغاز شد اما باز هم موجب حرکت بازار تقاضا و ایجاد کشش برای خرید محقق نشد.

وی درباره دلیل این امر اظهار کرد: نخست این که نرخ مشخص نیست و نرخ سلیقه‌ای اعمال می‌شود. به عنوان مثال طارم حداکثر هر کیلو ۶۲ تا ۶۵ هزار تومان خریداری می‌شود. مشکل دیگر محل تحویل برنج‌ها بود. شهرک صنعتی بابل کنار نسبت به مرکز شهر ۳۰ کیلومتر فاصله دارد محلی که برنج‌ها تحویل می‌شود. اگر یک کشاورز بخواهد بار خود را از شرق بابل به سمت غربی‌ترین نقطه ببرد نرخ تعیین شده به همراه هزینه حمل‌ونقل، کشت و فروش محصول را غیراقتصادی می‌کند. رئیس اتحادیه برنج فروش‌های بابل گفت: خرید محصول با تأخیر و با نرخ بسیار پایین، برنج کار را متضرر کرده؛ علاوه بر اینکه کشاورز به دلیل نیاز به پول ناچار است بهترین برنج را با کمترین نرخ حتی پایین‌تر از نرخ برنج خارجی به فروش برساند.

برنج خارجی نفس برنج ایرانی را گرفت

طاهری در پاسخ به این پرسش که آیا انجمن برنج‌فروشان بابل درباره مشکلات با نهادهای متولی و نمایندگان خانه ملت رایزنی کرده است یا خیر، گفت: مکاتبات انجام شده اما تأثیری نداشته است. موضوع مهم نبود خریدار است که باعث افت نرخ شده و این موضوع هم به واردات بی‌رویه برنج خارجی بر می‌گردد.

وی تصریح کرد: در سال‌های گذشته هنگام برداشت برنج واردات ممنوع بود اما چند سالی است که این محدودیت برداشته شده و این امر باعث لطمه به برنج کاران داخلی شده است.

وی توضیح داد: هر هکتار زمین شالی کاری شده از ابتدا کشت تا برداشت ۴۰ میلیون تومان هزینه دارد؛ البته به شرط اینکه زمین اجاره‌ای نباشد.

وی اضافه کرد: درحال‌حاضر با وجود افزایش هزینه‌های تولید با نرخ تورم موجود نرخ برنج طارم ۳۵ هزار تومان نسبت به سال ۱۴۰۰ افت داشته است.

رئیس اتحادیه برنج فروش‌های بابل درباره تشکیل تعاونی در استان‌های شمالی برای خرید و بسته‌بندی و توزیع برنج داخل عنوان کرد: برنج محصولی هزینه بر است از این رو راه‌اندازی تعاونی سرمایه زیادی نیاز دارد ضمن آن که باید خریدار هم وجود داشته باشد.

طاهری در پاسخ به این پرسش که چرا برنج مازاد و محصولی که در داخل بازار ندارد صادر نمی‌شود، گفت: برنج داخلی نمی‌تواند شاخص‌های استاندارد آزمایشگاه‌های بین‌المللی در حوزه میزان سموم موجود در محصولات را پاس کند.

خطر در کمین امنیت‌غذایی دهک‌هاى پایین

در همین حال سالار ساکت نایب‌رئیس هیات‌مدیره انجمن برنج، در آیین یازدهمین سالروز تاسیس انجمن واردکنندگان برنج با اشاره به مشکلات پیش آمده در ۸ ماه گذشته برای اعضاى این انجمن گفت: محدودیت‌های شدید ماه‌هاى گذشته باعث سردرگمی شد و این درحااس است که تامین امنیت غذایی اولویت اول انجمن است.

وی افزود: در سال جارى میزان تولید برنج حدود ۲۰ درصد نسبت به پارسال کاهش خواهد یافت. از سوی دیگر مشکلاتی برای واردکنندگان در تعامل با فروشنده هندى و پاکستانى ایجاد شده که باید به حل این موارد پرداخت. فراموش نکنیم که بخش قابل توجهى از دهک هاى اقتصادى پایین جامعه خریدار برنج خارجى هستند. باید در خصوص این موضوع فکری کرد و برنامه منظمى از سوى دستگاه‌هاى مسئول اعلام شود تا امنیت غذایی دهک‌هاى پایین جامعه به خطر نیافتد.

ساکت اضافه کرد: اگر فصل ممنوعیت واردات برقرار شود موجب افزایش نرخ برنج در بازار خواهیم بود. این ممنوعیت‌ها هیچ‌وقت نتوانسته منافع مصرف‌کننده را تامین کند. سیاست دیگر جلوگیری از انحصار است.

کمک به معیشت اقشار کم درآمد

مرتضى شاه حسینى یکى از موسسان انجمن و فعالان با سابقه حوزه واردات برنج گفت: در گذشته نگاه به واردات بسیار منفى بود. بدون توجه به اینکه واردات برنج علیه تولید نیست بلکه در راستاى تامین کسرى نیاز کشور انجام مى‌شود. با وادرات نیاز دهک‌هاى پایین جامعه تامین می‌شود و باید توجه ویژه‌اى به این موضوع داشت. وی توصیه کرد برنامه‌ریزی‌ها با هدف تنظیم بازار و کمک به معیشت اقشار کم درآمد و جلوگیرى از افزایش نرخ برنج در بازار انجام شود.

سخن پایانی

با وجود ورود سه وزارتخانه برای خرید برنج داخلی به نظر می‌رسد قیمت‌ها پایین‌تر از هزینه تمام شده باشد و در ادامه گلایه گندمکاران، برنجکاران نیز گلایه‌مند خواهند بود. اگر برای این مشکلات راهکار درستی ارائه نشود نه آینده‌ای نه چندان دور این مشکلات، معضلاتی خواهند شد که بحران ایجاد کرده و امنیت غذایی کشور را با خطر مواجه می‌کند.