.فشار یادشده در شرایطی به فعالان زنجیره فولاد کشور تحمیل می‌شود که روند فعالیت این تولیدکنندگان در سال‌های اخیر و تحت تاثیر مشکلات اقتصادی کشور دشوار شده است. از یک‌سو شاهد تورم افسارگسیخته‌ای هستیم که تولید را متاثر می‌کند و از سوی دیگر سیاست‌گذاری‌های اشتباه روند فعالیت صنایع را تحت تاثیر منفی قرار داده است. ازجمله این سیاست‌های اشتباه می‌توان به تغییر مداوم بخشنامه‌های حاکم بر تولید و فروش محصولات فولادی اشاره کرد، زیرا این تغییرات مانع برنامه‌ریزی بلندمدت برای صنایع است. علاوه بر این چالش‌های متعددی در مسیر تولید صنعتگران وجود دارد که از آن جمله می‌توان به محدودیت در تامین انرژی صنایع اشاره کرد. با شروع فصل سرد روند تامین گاز واحدهای فولادی کشور با چالش جدی روبه‌رو شده است. البته این چالش بیشتر روند تولید حلقه‌های میانی زنجیره فولاد را متاثر ساخته و برای صنایع تولیدکننده محصولات فولادی در قالب افزایش نرخ مواد اولیه و کمبود آن ظاهر می‌شود.

در گزارش امروز صمت و با مرور اظهار نظرات جدید فعالان و صاحب‌نظران زنجیره فولاد، نگاهی داریم به آخرین تحولات در این زمینه و آثار و تبعاتی که بر کل این زنجیره خواهد داشت.

سنگ تعهدات ارزی پیش پای زنجیره فولاد

رئیس انجمن سنگ آهن ایران با انتقاد از سیاست‌های حوزه ارزی کشور گفت: متاسفانه تعادل در کفه ترازو زنجیره فولاد برهم‌خورده و تولیدکنندگان بالادستی و پایین‌دست زنجیره شرایط سختی را تجربه می‌کنند زیرا که در سایه برخی تصمیمات دولت قدرت صادرکنندگان کاهش‌یافته است. به گزارش معدن ۲۴ مهرداد اکبریان با اشاره به سیاست جدید وزارت صمت مبنی بر محاسبه قیمت فولاد بر مبنای ارز نیمایی افزود: زنجیره تولید فولاد طوری طراحی‌شده که باید صادرات در همه مقاطع آن از بالادست تا پایین‌دست مانند شمش، میلگرد، گندله و کنسانتره انجام شود. در این شرایط به دلیل مشکلاتی نظیر قطعی آب و برق اغلب واحدهای تولیدی با نیمی از ظرفیت خودشان کار می‌کنند و تنها راه کنترل درآمد و هزینه‌ها توسعه صادرات و ورود به بازارهای خارجی است. حالا با این شرایط اگر بنا باشد درباره صادرات سخت‌گیری‌هایی وجود داشته باشد به‌عنوان مثال صادرکنندگان متعهد شوند ارز را به قیمت نیمایی بازگردانند، قدرت از صادرکنندگان و تولیدکنندگان سلب خواهد شد.

گسل عمیق در نرخ ارز

اکبریان با اشاره به اینکه فاصله زیادی در بازار بین ارز نیمایی مبادلاتی و ارز آزاد وجود دارد گفت: با توجه به این شرایط، کارکردن با ارز نیمایی، با تعهدات بالایی ارزی، چیزی شبیه به شوخی است و می‌توان به جرات گفت این شرط با ممنوعیت صادرات فرقی ندارد.

این فعال معدنی با اشاره به نقش حیاتی ارز برای تولیدکنندگان این عرصه اظهار داشت: موضوع ارز به قدری برای فعالان عرصه فولاد مهم است که چند ماه پیش موضوع در نظر گفتن ارزی با قیمت مشخص برای تولیدکنندگان عرصه فولاد مطرح شد که حاکی از دغدغه تولیدکنندگان از نوسانات ارزی بود.

اکبریان با تاکید بر عرضه انواع محصولات بالادست مانند سنگ آهن، کنسانتره و گندله با قیمت واقعی تصریح کرد: اگر قرار باشد مبنای محاسبه قیمت تمام شده سنگ آهن را دلار نیمایی یا قیمت‌های محصولات پایین‌دست زنجیره مثل آهن اسفنجی تعیین کند، قیمت سنگ آهن که بالاترین محصول چرخه تولید فولاد است، مورد سرکوب قرار می‌گیرد که این سیاست‌ها باهدف ظرفیت‌سازی انبوه در تولید و صنعت کاملا مغایر است.

قیمت کاغذی

وی با اشاره به اینکه باید بین قیمت‌های جهانی با قیمت تمام شده محصول تعادل برقرار کنیم، گفت: ارز نیمایی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تنها بر روی کاغذ سندیت دارد و عملا دولت خدمات خود را با ارزهای بالاتری عرضه می‌کند؛ قیمت ارز مبادله‌ای که بین تولیدکننده و صادرکننده ردوبدل می‌شود حدود ۴۳ هزار تومان است؛ قیمت ارز آزاد ۵۴ هزار تومان است که تا ۶۲ هزار تومان هم پیشروی کرد و درمجموع؛ هزینه جاری بسیاری از واحدهای تولیدی و کارخانه‌ها با ارز آزاد تامین می‌شود.

سیاست‌گذاری یک‌شبه

رئیس انجمن سنگ آهن ایران بابیان اینکه بخش عمده‌ای از درآمد تولیدکنندگان صرف نوسانات ارزی می‌شود، افزود: دادوستد در بورس کالا هم رانت ویژه‌ای برای عده‌ای ایجاد کرده است که به‌طور مستمر از این سفره تغذیه می‌کنند، که این رویکرد نتیجه سیاست‌گذاری‌های یک‌شبه است

اکبریان در پایان یادآور شد: تولید در زنجیره فولاد مانند یک ترازو به دو کفه متعادل نیاز دارد و عدم تعادل این دوکفه، نارضایتی تولیدکنندگان عرصه فولاد را از ابتدا تا انتهای زنجیره ایجاد کرده است.

سنگ‌اندازی در مسیر صادرات

معاون توسعه بازار یکی از هولدینگ‌های فعال در زمینه فولاد درباره تصمیم جدید وزارت صمت مبنی بر قیمت‌گذاری محصولات فولادی با ارز نیمایی در بورس کالا گفت: در حال حاضر نرخ ارز نیمایی ۲۸ هزارتومانی برای بیشتر فعالیت‌های اقتصادی کارایی ندارد و حواله‌های ارزی ۳۹ هزارتومانی، مبنای مبادلات قرارگرفته است.

علی جبل عاملی در گفتگو با آیروپکس با اشاره به موضوع نرخ ارز برای پرداخت عوارض صادراتی افزود: بر اساس بخشنامه‌های جدید، مبنای عوارض صادراتی با ارز نیمایی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین‌شده که این موضوع به ابهامات صادراتی افزوده است. وی ادامه داد: فعالان در موضوع صادرات مشکلات زیادی دارند زیرا هم نرخ ارز در داخل کشور نوساناتی دارد وهم قیمت‌های جهانی تغییر می‌کند و این امر پیش‌بینی آینده را سخت کرده است، علاوه بر اینکه مشکلاتی نظیر تورم و قاچاق ارز نیز بر مسیر صادرات سنگ‌اندازی می‌کند.

بلاتکلیفی فعالان اقتصادی

این فعال بازار سرمایه بابیان اینکه قیمت ارز بر روی عرضه محصولات تاثیر مستقیم و غیرمستقیم دارد، تصریح کرد: مسئله مهم‌تر نوع تخصیص ارز به انواع فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی است چون تخصیص نوع ارز برای فعالان اقتصادی در حال حاضر شفاف نیست، بسیاری از فعالان اقتصادی نمی‌دانند که ارز خود را باید بر چه مبنایی محاسبه کنند.

جبل عاملی با تاکید بر تازه تاسیس بودن مرکز مبادلات نیز اثرگذاری آن بر نرخ ارز را با تردیدهایی روبه‌رو کرده است، گفت: فاصله نرخ بازار ارز آزاد و نرخ مبادله‌ای همچنان زیاد است و شاید راهکار کنترل این وضعیت این باشد که فاصله این نرخ ارزی به حد تعادل برسد تا نوعی همگرایی ایجاد شود.

وی با تشریح کارکرد سامانه مبادله ارز و طلا گفت: کارکرد این مرکز هنوز برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان شفاف نیست، علاوه بر این فاصله نرخ ارز مبادله‌ای با بازار آزاد نیز تولید را با مشکل روبه‌رو کرده است، اگرچه برای شرکت‌های بورسی تبدیل نرخ ارز نیمایی به نرخ ارز مبادله‌ای فرصت‌های اقتصادی را فراهم کرده است.

سخن پایانی

الزام صادرکننده به بازگشت ارز به کشور به‌واسطه تعهد ارزی، از سال ۹۷ و هم‌زمان با تلاطم‌های ارزی الزامی شد اما از همان زمان به‌واسطه دست‌اندازهایی که برای صادرکنندگان ایجاد کرد، با انتقادات فراوانی روبه‌رو شد. هرچند به‌تدریج مشکلات ناشی از رفع تعهد ارزی کاهش یافت، اما این مسئله همچنان برای فعالان اقتصادی معضلی جدی محسوب می‌شود و یکی از موانع جدی برای توسعه صادرات و ارزآوری به شمار می‌رود.