کتایون ملکی - گروه معدن: ورود سرمایه‌گذاران خارجی در بخش معدن می‌تواند تحقق اهداف پیش‌بینی شده این بخش را بیش از گذشته ممکن سازد. از سوی دیگر ورود سرمایه‌گذاران، مسیر ورود محصولات تولیدی بخش معدن به بازارهای جهانی را هموارتر می‌سازد.
درواقع ورود سرمایه‌گذار خارجی به بخش معدن ایران از جنبه‌های مختلفی می‌تواند توسعه این بخش را به دنبال داشته باشد. پس از روی کارآمدن دولت یازدهم ورود سرمایه‌گذاران خارجی با تحول جدیدی مواجه شد، به طوری که در سال گذشته بارها شاهد ورود هیات‌های اروپایی برای همکاری و سرمایه‌گذاری در این بخش بوده‌ایم اما این بار یک هیات آسیایی برای ورود به بخش معدن کشورمان اظهار تمایل کرده و آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در معادن سنگ‌آهن، فولاد و... اعلام کردند.
هیات آسیایی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در ایران از شرکت‌های فیلیپینی، چینی و اندونزیایی تشکیل شده است. خوزه دی‌وونشیا، رییس این هیات درباره ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری ایران اظهار کرد: ایران به عنوان یکی از کشورهای معدنی، بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاران است و شرکت‌های سرمایه‌گذار این مجموعه می‌توانند در طرح‌های توسعه‌ای معادن سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، کک، فولاد، نیکل و آلومینیوم ایران مشارکت کنند.
البته طبق خبرهای منتشرشده بیشترین تمرکز این هیات روی حوزه‌های سنگ‌آهن، زغال‌سنگ و فولاد است به طوری که قرار است حداقل ۳۵۰میلیون دلار از سوی این هیات در این ۳ بخش سرمایه‌گذاری شود.
قرار است هیات فیلیپینی، چینی و اندونزیایی برای آشنایی بیشتر با ظرفیت‌های معدنی ایران، از طرح‌های توسعه‌ای منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس و نیز طرح تجهیز زغال‌سنگ پروده ۴ در استان یزد بازدید کنند.
عملکرد ضعیف کشورهای آسیایی در بخش معدن
این هیات آسیایی برای سرمایه‌گذاری در بخش معدن اظهار تمایل کرده است، پیش از این مدیران و مسئولان معدنی کشور بیشتر میزبان هیات‌های اروپایی بودند که در بحث فعالیت‌های معدنی و ماشین‌آلات معدنی عملکرد بسیار خوبی داشته و می‌توانند در توسعه بخش معدن کشورمان موثر باشند. با این حال در میان کشورهای آسیایی تنها کشور چین از دانش معدنی و تجهیزات خوبی در این بخش برخوردار است.
کیوان جعفری‌طهرانی، مسئول امور بین‌الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران در گفت‌وگو با صمت درباره حضور کشورهای آسیایی در بخش معدن ایران تصریح کرد: در سال‌های اخیر به دلیل وضع تحریم‌ها علیه ایران شرکای تجاری ما در بخش معدن از کشورهای اروپایی به کشورهای خاور دور و به ویژه چین تغییر کردند، به‌طوری که فاینانس طرح‌های فولادی ما از طریق کشور چین تامین می‌شود.
وی در ادامه افزود: هرچند کشور چین در فعالیت‌های معدنی و ماشین‌آلات و تجهیزات عملکرد خوبی داشته اما کشورهایی همچون فیلیپین و اندونزی در حوزه سنگ‌آهن، معادنی ابتدایی‌تر از معادن ما در اختیار دارند.
به گفته جعفری‌طهرانی، عملکرد معادن سنگ‌آهن فیلیپین بسیار از ما عقب‌تر است به طوری که درحال‌حاضر سنگ‌آهن دانه درشت و دانه ریز را بدون تفکیک می‌فروشند. این موضوع حاکی از آن است که این کشور پیشرفت چندانی در فرآوری محصولات معدنی ندارد.
مسئول امور بین‌الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران بیان کرد: کشور فیلیپین در حوزه فرآوری و پرعیارسازی اقدامات چندانی انجام نداده است به گونه‌ای که یک شرکت ایرانی برای پرعیارسازی وارد فیلیپین شد اما به دلیل اینکه سنگ‌آهن استخراج‌شده از معادن این کشور با عیار ۵۰ تا ۵۲ درصد به فروش می‌رود این شرکت نتوانست موفقیت چندانی به‌دست آورد.
اظهارات این فعال حوزه سنگ‌آهن نشان می‌دهد کشورهای حاضر در این هیات به غیراز چین توفیق چندانی در بخش معدن خود نداشته‌اند، درنتیجه نمی‌توان انتظار همکاری خوبی با آنها داشت. اگرچه کشور چین امروز در تولید سنگ‌آهن موفق بوده اما نباید فراموش کرد استخراج سنگ‌آهن در این کشور از اوایل دهه ۱۹۷۰م آغاز شده و امروز عمق حفاری در معادن آن رو به افزایش است.
جعفری‌طهرانی اضافه کرد: بعید می‌دانم به غیراز کشور چین، سایر کشورهای آسیایی بتوانند در توسعه فعالیت‌های معدنی کمک چندانی به ما کنند.
با توجه به صحبت‌های مسئول امور بین‌الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران، شاید تنها ورود سرمایه از سوی این کشورهای آسیایی بتواند به توسعه فعالیت‌های بخش معدن کمک کند، در غیراین صورت کشورهایی که خود در فعالیت‌های معدنی رشد چندانی نداشته‌اند چطور می‌توانند در این بخش با کشور دیگری همکاری داشته باشند؟
جذابیت سنگ‌آهن و فولاد ایرانی برای کشورهای آسیایی
ورود سرمایه‌گذار در بخش معدن ایران را می‌توان اتفاق خوبی توصیف کرد اما باید این نکته را در نظر داشت که تمامی مواد معدنی موجود در کشور توانایی جذب سرمایه‌گذار را دارند. توجه دولت در توسعه صنعت فولاد و افزایش قیمت این محصول باعث افزایش جذابیت این حوزه برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی شده است. هرچند این هیات آسیایی برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، کک، فولاد، نیکل و آلومینیوم اعلام آمادگی کرده اما با انتشار خبر بازدید تاجران چینی و فیلیپینی از معادن یزد و هرمزگان حاکی از تمایل آنها برای حضور در حوزه سنگ‌آهن و فولاد است.
رییس خانه معدن ایران نیز درباره حضور سرمایه‌گذاران در حوزه سنگ‌آهن و صنعت فولاد به صمت گفت: درحال‌حاضر سنگ‌آهن ایران با مرغوبیت و عیار بالای۶۰ درصد مورد تایید مصرف‌کنندگان است، همچنین با توجه به استانداردهای جهانی از نرخ مناسبی برخوردار بوده و استخراج آن نسبت به سایر مواد معدنی آسان‌تر است. به همین دلیل تمایل برای سرمایه‌گذاری در این حوزه بیش از سایر حوزه‌هاست. دلیل دیگر برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی در حوزه سنگ‌آهن و فولاد، افزایش این دو محصول در جهان است و این موضوع منجر به افزایش حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بخش معدن ایران شده است.
علاءالدین میرمحمد صادقی اضافه کرد: وزارت صنعت، معدن و تجارت با ارائه تسهیلات ویژه و رفع موانع موجود بر سر راه اکتشاف و استخراج می‌تواند سرمایه‌گذاری در بخش معدن را افزایش دهد.
وی درباره سرمایه‌گذاری در سایر حوزه‌های معدنی تصریح کرد: سایر مواد معدنی مانند گچ، شن، سنگ‌های تزئینی و ساختمانی و... نیز می‌توانند در جذب سرمایه‌گذار خارجی نقش موثری داشته باشند اما درحال‌حاضر به دلیل وضعیت بازارهای جهانی بیشترین تمرکز در بخش سرمایه‌گذاری روی سنگ‌آهن و فولاد است.
رییس خانه معدن ایران معتقد است، بخش معدن کشور با دارا بودن مواد معدنی متنوع و جذب سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند نقش مهمی در ارزآوری کشور ایفا کند. درواقع دولت برای اینکه بتواند درآمدهای بخش معدن را جایگزین درآمدهای نفتی کند باید جذابیت‌های بخش معدن را برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی افزایش دهد.