محسن معصومی: یازدهمین نمایشگاه فناوری نانو از ۲۱ مهر شروع شده و تا امروز ادامه دارد. این نمایشگاه که هر سال به‌طور منظم برپا می‌شود امسال با حضور بیش از ۱۰۰ شرکت فعال در حوزه فناوری نانو برگزار شده است.
به گزارش صمت، در نمایشگاه‌های پیشین، هدف اصلی آشنا کردن مردم، دانشجویان و سیاستمداران و برنامه‌ریزی اقتصادی و صنعتی با دانش و فناوری نانو بوده است. این نمایشگاه‌ها عرصه‌ای برای تبدیل ایده‌ها به محصول است. برنامه نانومچ، به ارائه طرح‌های موردتایید ستاد فناوری نانو در این نمایشگاه‌ها می‌پردازد تا علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در این زمینه‌ها در تجاری‌سازی و تولید انبوه و صنعتی طرح‌های موردتایید مشارکت کنند. در نمایشگاه امسال، علاوه بر توجه به اهداف سال‌های گذشته، صادرات محصولات نانویی کشور هم موردتوجه قرار گرفته است. به گفته سعید سرکار، دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، نگاه به توسعه صادرات محصولات نانویی کشور به گونه‌ای در این نمایشگاه جهت‌دهی شده است که صاحبان صنایع داخلی و خارجی در این نمایشگاه شرکت کنند. از این رو در این نمایشگاه حضور مدیران صنعتی حوزه‌های مختلف مانند خودرو، آب و فاضلاب، حوزه سلامت و صنعت ساختمان چشمگیر بوده است. بسیاری از مدیران صنایع با استفاده از فرصت‌های موجود در نمایشگاه به دنبال توسعه بازار محصولات خود هستند. سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری در نمایشگاه فناوری نانو گفت: افزایش فروش محصولات نانویی یکی از دستاوردهای بزرگ ستاد فناوری نانو در کشور است. به گفته ستاری با رسیدن ایران به رتبه چهارم در تولید دانش نانو در سطح بین‌المللی، به سمت تجاری‌سازی محصولات نانویی پیش خواهیم رفت. تجاری‌سازی علم و تولید ثروت در حوزه فناوری نانو، همیشه یکی از اهداف اصلی ستاد فناوری نانو بوده است. سال گذشته میزان حجم فروش محصولات نانویی ۱۳.۷۳۶ میلیارد ریال بوده که نسبت به سال پیش از آن با رشد ۹۵درصدی همراه بوده است. از این حجم فروش، ۸۲ درصد فروش داخلی و ۱۸ درصد مربوط به صادرات به کشورهای دیگر بوده است. در نمایشگاه امسال، علاوه بر شرکت‌های صنعتی و دانش‌بنیان و ۸ دانشگاه، ۱۴ آزمایشگاه ارائه دهنده خدمات فناورانه حضور دارند. یازدهمین نمایشگاه فناوری نانو در ۱۲ بخش سازندگان تجهیزات، خودرو، آب و محیط‌زیست، حوزه سلامت، صنعت ساختمان، کشاورزی و بسته‌بندی، نانو مواد، صنایع نفت، صنعت نساجی، بازرگانی و شرکت‌های مشاوره‌ای خدماتی برگزار شده است.
بازگشت آب خاکستری به چرخه استفاده
یکی از غرفه‌های فعال و موردتوجه بازدیدکنندگان در یازدهمین نمایشگاه فناوری نانو، غرفه صنعت و بازار است. در این غرفه ۳۷ طرح در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد. یکی از این طرح‌ها، طرح تصفیه پساب‌های خاکستری است. منظور از آب خاکستری، پساب‌های کارواش‌ها، قالیشویی‌ها و اماکن ورزشی است. کمبود منابع آبی، توجه جدی کارشناسان را به بازیافت و تصفیه آب به دنبال داشته است. امروزه در همه شهرهای کشور، انواع کارواش‌ها مشغول به کار هستند. به عنوان مثال گفته می‌شود در تهران، تبریز و اصفهان بیش از ۸۰۰ کارواش وجود دارد. این کارواش‌ها هر روز مقدار زیادی آب مصرف می‌کنند. تصفیه و بازیافت پساب خاکستری آنها می‌تواند در صرفه‌جویی آب، بسیار موثر واقع شود. یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان نانو فناوری کشور، سامانه تصفیه پساب‌های خاکستری را با استفاده از غشاهای سرامیکی نانوساختار طراحی و آن را در نمایشگاه نانو فناوری ارائه کرده است. این سامانه، آب خاکستری را در ۲ مرحله میکرو فیلتراسیون و الترا فیلتراسیون تصفیه می‌کند. در مرحله نخست، چربی‌ها، شوینده‌ها و مولکول‌های درشت از آب خاکستری حذف می‌شوند. در مرحله دوم حذف میکروب میکرو ارگانیسم‌ها انجام می‌شود. آب خروجی سامانه تصفیه‌کننده را می‌توان در شست‌وشوی دوباره، آبیاری، پر کردن فلاش‌تانک‌ها به چرخه مصرف بازگرداند. امروزه تصفیه آب مجتمع‌های مسکونی، بسیار موردتوجه قرار گرفته است. در برخی کشورها، برج‌های مسکونی دارای سامانه تصفیه آب هستند و برای شست‌وشوی دوباره و آبیاری فضای سبز از آن استفاده می‌کنند. متاسفانه تصفیه آب و استفاده دوباره از آن در ایران که کشور کم‌آبی است، به صورت جدی موردتوجه قرار نگرفته است. در این زمینه می‌توان به انبوه برج‌های مسکونی منطقه ۲۲ تهران اشاره کرد که در طرح ابتدایی آنها، تصفیه آب برای واحدهای مسکونی موردتوجه قرار نگرفته است. از این سامانه تصفیه آب یا هر سامانه دیگر می‌توان برای استفاده دوباره از آب در مجتمع‌های اداری، مسکونی استفاده کرد. حمید بابالو، مدیر این شرکت دانش‌بنیان می‌گوید: سامانه تصفیه پساب‌های خاکستری تولیدی آنها در یکی از کارواش‌های تهران نصب شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. به گفته او این فناوری می‌تواند تا ۷۰درصد پساب کارواش‌ها را تصفیه کند. با توجه به تعداد بالای کارواش‌ها در سطح کشور، اگر از این فناوری استفاده شود، حجم عظیمی از آب بازیافت و به چرخه مصرف برمی‌گردد. از مزایای این فناوری می‌توان به ابعاد کوچک دستگاه اشاره کرد که استفاده از آن را ساده‌تر می‌کند. غشاهای سرامیکی نانو ساختار این دستگاه تولید داخل است و برای تولید انبوه آن نیازی به واردات غشاهای موردنیاز از خارج کشور نیست.
هفتمین برنامه تجاری‌سازی فناوری نانو
یکی از اهداف ستاد توسعه فناوری نانو، گسترش کارآفرینی و تولید ثروت از ایده‌های فناورانه است. حمایت از تجاری‌سازی دستاوردهای حوزه نانو، در قالب برنامه طرح‌های نوآورانه (nano match) انجام می‌شود.
تسهیل و تسریع در فرآیند تجاری‌سازی محصولات و دستاوردها، امکان نمایش محصولات، جذب سرمایه‌گذار و بهره‌مندی از خدمات، مشاوره و آموزش در زمینه‌های مختلف تجاری‌سازی از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های حضور در این برنامه است. این برنامه با رویکرد حمایت از طرح‌ها به نمونه اولیه رسید، در حوزه فناوری نانو، هر سال در فراخوان‌هایی، اقدام به دریافت طرح متقاضیان می‌کنند. فناوران، شرکت‌های نوپا، پژوهشگران و جامعه دانشگاهی به عنوان طرف عرضه و شرکت‌های صنعتی و سرمایه‌گذاران خطرپذیر و مستقل به عنوان طرف تقاضا از جمله مخاطبان این برنامه هستند.
دوره هفتم برنامه نانومچ از ۲۱ مهر ۱۳۹۷ همزمان با برگزاری یازدهمین نمایشگاه فناوری نانو، شروع شده و تا ۲۱ آبان ادامه خواهد داشت.
علاقه‌مندان برای حضور در این برنامه می‌توانند به وب‌سایت برنامه مراجعه کرده یا با مراجعه به نشانی www.nano.ir طرح‌های خود را ثبت کنند. طرح‌های پذیرش شده می‌توانند با استفاده از حمایت‌های برنامه نانومچ، به توسعه کسب و کار خود بپردازند فروش دانش فنی نانو رنگ ایرانی به چینفناوری نانو، موجب تحولات قابل‌توجهی در صنعت رنگ‌سازی و تولید انواع رنگ‌ها با خاصیت‌های جدید شده است. با استفاده از این فناوری، می‌توان رنگ‌های ضد خوردگی، آنتی‌باکتریال و مقاومت بالا در برابر آتش تولید کرد. یکی از شرکت‌های فعال در زمینه تولید نانو رنگ‌ها در کشور، مشغول به تولید رنگ پودری الکترواستاتیک آنتی‌باکتریال است. این نوع پوشش‌ها از خانواده رنگ‌های پودری الکترواستاتیک است که با استفاده از فناوری نانو، خواص آنتی‌باکتریال در آن ایجاد شده است که با این خاصیت، باکتری‌های خانواده e.coli و استافیلوکوکوس تا ۹/۹۹ درصد نابود می‌شوند. از این پوشش‌ها می‌توان برای رنگ کردن تجهیزات بیمارستانی، آزمایشگاهی، آموزشگاه‌ها، تجهیزات ورزشی و لوازم خانگی استفاده کرد. این شرکت به‌تازگی، اقدام به فروش رنگ پودری الکترواستاتیک نانو فناوری آنتی‌باکتریال به شرکت تجهیزات اپتیک صاایران اصفهان کرده است. شرکت تجهیزات اپتیک صاایران اصفهان در زمینه تجهیزات بیمارستانی، مانند اتاق عمل و اتاق‌های تمیز بیمارستانی، پوشش‌های آنتی‌باکتریال سبز و آبی را از این شرکت ایرانی فعال در زمینه تولید نانو رنگ‌ها خریداری کرده است. شرکت نانو فناوری فعال در زمینه رنگ، با توسعه فعالیت‌های خود، ضمن ثبت ۱۰ اختراع در حوزه پوشش‌های نانو فناوری، اقدام به صادرات دانش فنی و محصول خود به کشورهای چین و آذربایجان کرده است. این شرکت امتیاز استفاده از ۲ پتنت(امتیاز ثبت اختراع) خود را به یک شرکت چینی واگذار کرده تا با همکاری یکدیگر، سالانه ۱۲۰۰ تن رنگ پودری آنتی باکتریال و ضد خوردگی تولید کنند. این قرارداد ۳۰ساله است و بر اساس گزارش ستاد فناوری نانو، ۲۳ درصد از سهام شرکت چینی به شرکت ایرانی تعلق می‌گیرد و مسئولیت تولید و تحقیق و توسعه در این طرح، به عهده شرکت ایرانی است.
رونمایی از پرینتر الکترونیک چاپی
فناوری نانو صنایع الکترونیکی را به شدت متحول کرده است. در این زمینه می‌توان به تولید انواع محصولات الکترونیک چاپی اشاره کرد. این محصولات به سرعت راه خود را در بازار مصرف پیدا کرده‌اند. برخی محصولات تجاری شده در این حوزه شامل نمایشگرهای انعطاف‌پذیر، حسگرهای زیستی، سلول‌های خورشیدی انعطاف‌پذیر و انواع مدارها و افزاره‌های الکترونیکی چاپی روی زیرلایه‌های انعطاف‌پذیر است. با توجه به بازار ۳۰ میلیارد دلاری، محصولات حوزه الکترونیک چاپی می‌تواند نقش قابل‌توجهی در رشد و توسعه صنعت نانو در کشور ایفا
کند. به گزارش ستاد فناوری نانو، نخستین دستگاه الکترونیک چاپی در کشور در یک شرکت دانش‌بنیان داخلی تولید شده که در یازدهمین نمایشگاه فناوری نانو از آن رونمایی شد. این پرینتر با استفاده از نانو جوهرها عمل می‌کند. با استفاده از نانو جوهرها امکان ساخت افزاره‌های الکترونیک منعطف و ارزان فراهم می‌شود. با استفاده از این دستگاه ساخته شده می‌توان به چاپ انواع مدارهای چاپی و انعطاف‌پذیر، گرمکن‌های انعطاف‌پذیر و حسگرهای انعطاف‌پذیر پرداخت. فناوری ساخت این تجهیزات، درحال‌حاضر در اختیار چند کشور اروپایی، امریکا، ژاپن و کره جنوبی است. با بومی‌سازی دانش ساخت و ارائه تجهیزات و ماشین‌آلات برای تولید انواع محصولات تجاری حوزه الکترونیک چاپی در کشور به وجود آمده است.
بسته‌بندی‌های هوشمند محصولات پروتئینی
یکی از مهم‌ترین عوامل فساد محصولات پروتئینی، قرار گرفتن گوشت‌های قرمز و مرغ در معرض گاز اکسیژن و میکروب‌هاست. این موضوع محدودیت‌هایی برای شرکت‌های تولیدکننده محصولات پروتئینی در زمینه انبارداری و صادرات محصولات‌شان ایجاد می‌کند. توسعه فناوری‌های نوین بسته‌بندی، امکان حذف عوامل فسادزا و نگهداری بیشتر محصولات پروتئینی را به وجود آورده است. چندی پیش یکی از شرکت‌های فعال در حوزه محصولات پروتئینی اعلام نیاز کرد. یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان با اعلام آمادگی در این زمینه، با انجام ۵ ماه پژوهش و توسعه، موفق به معرفی ۲ محصول نانو کامپوزیتی شد که به گزارش ستاد فناوری نانو، از بسته‌بندی‌های هوشمند تولید شده، در یازدهمین نمایشگاه فناوری رونمایی شد. این محصولات بر پایه توسعه گرانول‌های پلیمری آنتی‌باکتریال و ممانعت‌‌کننده عبور اکسیژن، قابلیت به‌کارگیری در فرآیند تولید ظرف‌های بسته‌بندی و نیز کیسه‌های نگهداری طولانی‌مدت محصولات پروتئینی را دارد. این فناوری در زمینه انبارداری و توسعه محصولات پروتئینی، کمک قابل‌توجهی خواهد کرد.
۲۳ دستاورد از نمونه اولیه تا محصول
ستاد توسعه فناوری نانو در قالب برنامه طرح‌های نوآورانه موسوم به نانومچ، به حمایت از فناوران، پژوهشگران و شرکت‌های نوپا می‌پردازد تا آنها بتوانند دستاوردهای نوآورانه را آماده ورود چرخه صنعت و درنهایت بازار کنند.
در یازدهمین نمایشگاه فناوری نانو، آخرین دستاوردهای دوره ششم برنامه نانومچ نمایش داده شدند. فناوران، شرکت‌های نوپا، پژوهشگران و جامعه دانشگاهی به‌عنوان طرف عرضه و شرکت‌های صنعتی و سرمایه‌گذاران خطرپذیر و مستقل به‌عنوان طرف تقاضا از جمله مخاطبان برنامه نانومچ هستند.
در این برنامه طرح‌هایی پذیرفته می‌شوند که نمونه اولیه‌ای از آنها ساخته شده و مبتنی بر نیاز صنعت باشد، مشابه داخلی نداشته یا در صورت وجود مشابه، بهبود کیفیت و خواص یا کاهش هزینه نسبت به آن داشته باشند. انطباق محصول با نانو نیز از دیگر شاخص‌های مهم در پذیرش طرح‌هاست.
امسال در ششمین دوره برنامه نانومچ ۲۲ طرح جدید آماده ورود به بازار، به سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به این طرح‌ها معرفی شدند. این طرح‌ها در ۳ سطح مختلف محصول، پروتوتایپ تا محصول و ایده تا پروتوتایپ معرفی شدند که عبارتند از:
-پوشش‌های عایق حرارتی شامل لایه نازکی از عایق حرارتی با خواص منحصربه‌فرد به‌منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی. در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، صنایع نیروگاهی و صنایع شیمیایی کاربرد دارد.
-نانوسیلیکای آب‌گریز (هیدروفوب). دارای خاصیت ایجاد خاصیت ضد آب و خوردگی در محصولات نهایی مورداستفاده. در صنایع رنگ و پوشش، جوهر، تولید پودر آتش‌نشانی، عامل ضد کلوخه شدن قوی در پودرهای شیمیایی و ضد کف کاربرد دارد.
- محلول ضدلغزش ایستا. دارای خاصیت افزایش مقاومت لغزشی سطح سنگی بدون پوشش.
-نانو مستربچ‌های پلیمری رسانا و نیمه‌رسانا. دارای خاصیت هدایت الکتریکی و حرارتی بالا و کاربرد در صنایع نساجی و پلیمر.
- کیت تشخیص طبی مبتنی بر تلفن هوشمند. ارزان، سریع، حساس، قابل حمل و دوستدار محیط‌زیست است.
- کامپوزیت دندانی. نسبت کیفیت به نرخ این محصول در مقایسه با نمونه‌های خارجی بالاست.
- کرم نانوذرات لیپیدی جامد حاوی عصاره شیرین بیان. سامانه نوین دارو رسانی و ماده موثر۱۰۰ درصد طبیعی است.
-نانوپیگمنت هیبریدی. دارای خاصیت تنوع رنگ، قدرت رنگی بالا، بهبود دهنده خواص مکانیکی و سدکنندگی
- مکمل دارویی گیاهی تقویت‌کننده حافظه و بهبود فراموشی. دارای خاصیت دارو رسانی هدفمند به مغز، عصاره گیاهی، بدون عوارض گوارشی.
- رنگ نانوکامپوزیت آب‌گریز. دارای خاصیت آب‌گریزی، چسبندگی بالا روی سطح جذبی و دارای گسترده رنگی گوناگون است.
-مات‌کننده بر پایه نانوسیلیکا. دارای ویژگی آسانی دسترسی و تامین در داخل کشور و کیفیت قابل رقابت با نمونه‌های خارجی است.
- لحیم نانو ساختار SAC-Bi عاری از سرب. دوستدار محیط‌زیست و دارای خاصیت مکانیکی و فیزیکی بسیار خوب و به صرفه است.
- پلی‌آنیلین رسانا. فرآیندپذیری، هدایت الکتریکی مناسب و سازگاری با محیط‌زیست دارد.
-سیال هوشمند مگنتورئولوژیک. کنترل ارتعاش و حرکت به کمک سیال هوشمند از ویژگی‌های آن است.
- دستمال کاغذی آنتی‌باکتریال. ایجاد خاصیت آنتی‌باکتریال در فرآورده‌های سلولزی با استفاده از نانوذرات گیاهی از ویژگی‌های این محصول است.
- نانو آفت‌کش ارگانیک. آفت‌کش عمومی، نانو سوسپانسیون غیرتقطیری ارگانیک و حاوی مواد غذایی قابل جذب است.
- جوهر فلورسنت. تولید داخل، دارای کیفیت بسیار خوب و آنتی‌باکتریال است.
- کنترل رهاسازی از سامانه درجا تشکیل شونده PLGA با نانوذرات کیتوسان
- زیست حسگر تشخیص باکتری E-Coli
- ابرخازن انعطاف‌پذیر
-نانوکامپوزیت هیدروژل تقویت شده
علاقه‌مندان برای آشنایی بیشتر و سرمایه‌گذاری روی این طرح‌ها می‌توانند به نشانی اینترنتی ستاد فناوری نانو در www.nano.ir مراجعه کنند.