صفیه‌رضایی - گروه صنعت: توجه بیشتر به اقتصاد دریامحور و توسعه صنایع دریایی در استان‌های ساحلی به‌ویژه استان پهناور بوشهر می‌تواند این حوزه صنعتی را به مزیتی رقابتی در کل منطقه تبدیل کند؛ مزیتی که رونق و رشد پایدار اقتصادی را به همراه داشته باشد.
توسعه زیرساخت‌های صنعتی از الزامات مهم رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی به‌شمار می‌رود. سرمایه‌گذاری مستقیم روی زیرساخت‌ها باعث فراهم شدن امکانات تولیدی می‌شود و محرک فعالیت‌های اقتصادی است. همچنین با کاهش هزینه‌های تجارت و انتقالات باعث بهبود رقابت‌پذیری می‌شود و درنهایت به رشد اقتصادی کمک می‌کند به ویژه که توسعه اقتصادی همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیران سیاسی جوامع است و صاحب‌نظران اقتصادی دستیابی به رشد اقتصادی و توسعه پایدار را کلید حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی می‌دانند. از این‌رو باید استراتژی توسعه صنعتی به سویی رود که بیشترین بازده و رشد اقتصادی را دربر داشته باشد. یکی از محورهای زیرساختی که باعث اعتلای رشد اقتصادی می‌شود توجه به اقتصاد دریامحور و صنایع دریایی است؛ چراکه ۹۰درصد تجارت جهان از طریق دریاها انجام می‌شود و ۶۰درصد نفت جهان نیز در منطقه خلیج‌فارس است که این امر به خوبی نشان‌دهنده مزیت‌های فوق‌العاده برای اقتصاد دریامحور است. البته صنایع دریایی نخستین بخشی بود که در دوران تحریم با مشکل روبه‌رو و سیستم حمل‌ونقل دریایی در پی آن زمینگیر شد، با این حال حوزه دریا و امور مرتبط با آن در سال‌های اخیر و به‌تدریج در کانون توجه قرار گرفته و فعالیت‌های مختلفی برای بهره‌برداری مناسب‌تر از این مزیت‌های کشور در حال انجام است به ویژه که برنامه ششم توسعه نیز نگاه ویژه‌ای به توسعه سواحل و صنایع دریایی دارد و در بخش امور اقتصادی در بندهای ۲۱، ۲۳ و ۲۸ ابلاغیه سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه بر اقتصاد و صنایع دریایی تاکید شده است. در بند ۲۱ این ابلاغیه آمده است: «توسعه اقتصاد دریایی جنوب کشور در محور چابهار - خرمشهر با تاکید بر سواحل مکران». همچنین در بند ۲۳ بر «توسعه بازارهای دریایی و ایجاد مناطق مهم اقتصادی در زمینه‌های دارای مزیت» تاکید شده است. در بند ۲۸ این ابلاغیه نیز با نام بردن از «اولویت دادن به حوزه‌های راهبردی صنعتی» از دریا به عنوان یکی از اولویت‌های ده‌گانه نام برده شده است. امسال نیز نسبت به سال‌های گذشته تلاش‌های بسیار خوبی از سوی صندوق توسعه دریایی برای رونق و توسعه در این صنعت انجام شده و می‌شود؛ صنعتی که در ۷ استان ساحلی کشور رواج دارد و توسعه این صنعت در هر استان می‌تواند درهای ناگشوده‌ای را برای رونق و توسعه بگشاید.
یکی از این استان‌ها، بوشهر است. سیدحسین حسینی‌محمدی، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر درباره ظرفیت‌های توسعه صنایع دریایی در این استان به صمت گفت: صنایع و امور دریایی حوزه‌های بسیار گسترده‌ای را در برمی‌گیرد که ازجمله آنها می‌توان حوزه‌های حمل‌ونقل، بنادر، صنایع نظامی، گردشگری، شیلات، سازه‌های فراساحلی و کشتی‌سازی را نام برد که یکی از مهم‌ترین حوزهای مرتبط با این سازمان، صنعت کشتی‌سازی به عنوان صنعت مادر و یک محور اصلی در تولید ملی است که می‌تواند بخش بزرگی از اشتغال کشور را به خود اختصاص دهد. وی افزود: لزوم توجه ویژه به اقتصاد حوزه دریاها و اقیانوس‌ها در برنامه ششم توسعه به‌عنوان یکی از برنامه‌های مهم دولت یازدهم در دستور کار قرار گرفته که در همین راستا به ابلاغ «نظام کلان توسعه و پیشرفت دریایی در برنامه ششم توسعه» از سوی شورای‌عالی صنایع دریایی کشور به ریاست اسحاق جهانگیری، معاون اول ریاست‌جمهوری، می‌توان اشاره کرد که به‌عنوان یک سند بالادستی در طرح‌های آمایش و برنامه‌های راهبردی باید مدنظر قرار گیرد. حسینی‌محمدی درباره مختصات صنایع دریایی در استان بوشهر نیز گفت: همجواری با مرز گسترده آبی کشور در بوشهر و قرار گرفتن در مسیر یکی از مهم‌ترین آبراهه‌های استراتژیک منطقه خاورمیانه اهمیت صنایع دریایی در این استان را دو چندان کرده است. از سویی وجود ۲۴ واحد ساخت و تعمیر شناور با یاردهای تولیدی مناسب و ایجاد ظرفیت اشتغال حدود ۲هزار نفر به همراه صنایع بزرگی همچون مجتمع کشتی‌سازی شهید محلاتی و شرکت صنعتی دریایی صدرا جزو مزیت‌های این استان است. وی افزود: شرکت صنعتی دریایی صدرا از قدیمی‌ترین مجموعه‌های ساخت شناورهای فلزی در ایران با بیش از ۴۵ سال تجربه است و تجهیزات پیشرفته صنعتی در زمینه ساخت شناورها و سازه‌های دریایی، تعمیر انواع کشتی‌های کانتینربر، نفتکش، یدک‌کش، کشتی لوله‌گذار، ساخت سکوهای حفاری دریایی، ساخت انواع سکوهای ثابت دریایی نفت و گاز، لوله‌گذاری در دریا، احداث تاسیسات فرآورشی و پالایشگاهی نفت و گاز، احداث خطوط لوله نفت و گاز در خشکی، احداث تاسیسات پتروشیمی، اجرای طرح‌های عظیم زیربنایی و اجرای سازه‌های فولادی بزرگ‌مقیاس را دارد که تجربه عملیاتی و اجرایی، توان تخصصی و سخت‌افزاری این مجموعه بزرگ در کنار اشتغالزایی بسیار بالا نقش بارزی در رشد و توسعه صنعتی استان و کشور در حوزه دریایی ایفا می‌کند. حسینی‌محمدی با اشاره به توسعه زیرساخت‌های دریایی گفت: در تیر امسال پروژه ساخت جرثقیل حمل شناور (MBH )با ظرفیت۳۰۰ تن در یارد در موسسه کشتی‌سازی شهید محلاتی بوشهر افتتاح شد. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر تاکید کرد: تکیه بر توان داخلی و تاکید بر استفاده از تولیدات داخلی، ایمان و اعتقاد به توان نیروهای متخصص داخلی، دانش فنی همراه با نوسازی و رقابت‌پذیری واحدهای کشتی‌سازی ضمن کاهش واردات و وابستگی به خارج از کشور و جلوگیری از خروج ارز باعث رونق اقتصادی اشتغالزایی بالا و بکارگیری نیروی کار بومی می‌شود. وی افزود: بنابراین در این حوزه باید سفارش‌های ساخت شناورها را به خارج از کشور محدود کرد ضمن اینکه با تمهیدات و راهکارهای مناسب، این صنعت می‌تواند به یک مزیت رقابتی در منطقه تبدیل و علاوه بر جلوگیری از خروج ارز با ارائه خدمات و سرویس‌های لازم به کشتی‌ها و شناورهای خارجی سبب ارزآوری به کشور شود.
استفاده از مزیت‌ها
با وجود تاکید همه مسئولان به توجه بیشتر بر اقتصاد دریا در تمامی استان‌های ساحلی باز هم گلایه‌هایی از سوی سازندگان و فعالان صنعت دریایی وجود دارد. البته سیامک فخری، کارشناس فنی تعمیرات کشتی آینده صنعت دریایی و کشتی‌سازی را در بلندمدت مثبت و روشن فرض می‌کند. وی به صمت گفت: برای تکمیل و ساخت شناورها و تجهیز کارگاه‌ها تسهیلاتی از سوی صندوق توسعه صنایع دریایی داده می‌شود تا در کوتاه‌مدت نیز بتوان جهش مثبتی در آنها احساس کرد. البته نبود دانش فنی، بالا بودن قیمت تمام‌شده ساخت شناور، طولانی بودن زمان تحویل، ثابت نبودن قیمت ارز و آسان نبودن واردات کالا مشکلاتی است که فعالان صنعت دریایی با آن مواجه هستند. سالم شهیدی، کارشناس حمل‌ونقل دریایی با این گفته‌ها موافق است. وی به صمت گفت: متاسفانه در تامین تجهیزات و لوازم مورد نیاز صنایع دریایی هنوز کارخانه‌های داخلی نمی‌توانند به‌طور کامل نیازها را برآورده کنند از این‌رو صاحبان صنعت در این بخش و سازندگان و دارندگان شناور باید لوازم مورد نیاز خود را از خارج از کشور تهیه کنند. علاوه بر این واردات این تجهیزات با توجه به مشکلات ارزی برای سازندگان مشکل‌ساز است. وی با اشاره به ظرفیت‌های صنایع دریایی در استان بوشهر گفت: یکی از مشکلات موجود در سواحل منع ورود شناورهای خارجی است. در حالی که اگر امکان ورود آنها برای تعمیرات وجود داشته باشد هم درآمد ارزی در پی دارد و هم اشتغال ایجاد می‌شود. همچنین ما می‌توانیم تعمیرات سکوها را به جای سپردن به کشورهای خارجی در ایران انجام دهیم تا اشتغالزایی بیشتری در پی داشته باشد. شهیدی از موارد اصلی رفع چالش‌های فعالان و سازندگان صنعت دریایی را برداشتن موانع بروکراسی و تسهیل دریافت وام و تسهیلات مالی دانست. وی اهمیت دادن به نیروی کار متخصص در سواحل جنوبی را راهکار مهمی برای توسعه صنایع دریایی عنوان کرد. با این حال نوسانات نرخ ارز و تاخیرات اعطای تسهیلات بانکی را از دلایل طولانی شدن ساخت شناورها دانست و از مسئولان خواست تا به این صنعت بها دهند.