عبدالرحمن رحیمی - گروه صنعت: صنایع غذایی خراسان جنوبی نسبت به سایر صنایع از وضعیت مطلوب‌تری برخوردار است، به گونه‌ای که ۱۵ درصد اشتغال و صنایع استان را به خود اختصاص داده است.
صنعتی که با سرمایه‌گذاری ۷۸۰ هزار میلیارد ریالی توانسته برای هزار و ۶۰۰ نفر به صورت مستقیم فرصت شغلی ایجاد کند.
تولید غذا یکی از مهم‌ترین صنایع در زمینه ایجاد اشتغال و ارزش افزوده است که با توجه به توانمندی‌ها، هر استان در زمینه تولید انواع محصولات کشاورزی یا استقرار در موقعیت مناسب جغرافیایی می‌تواند از آن بهره لازم را ببرد. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در گفت‌وگو با صمت ضمن اشاره به این مزیت‌ها، افزود: هم‌اکنون ۱۵ درصد صنایع و اشتغال استان دراختیار واحدهای تولیدی انواع محصولات غذایی است که در شهرهای مختلف استان استقرار دارد که با توجه به توانمندی خود اقدام به تولید و عرضه محصول به بازارهای هدف می‌کنند.
تامین مواد اولیه و زیرساخت‌های لازم برای تولید انواع محصولات غذایی در هر منطقه می‌تواند صنایع ایجاد شده را با موفقیت به مرحله بهره‌برداری و ایجاد ارزش افزوده هدایت کند؛ موضوعی که داود شهرکی به آن پرداخت و گفت: خوشبختانه با توجه به تامین بخش زیادی از مواد اولیه مورد نیاز واحدهای صنعتی تولیدی محصولات غذایی در داخل استان، هم‌اکنون جزو صنایع مهم و استراتژیک به شمار می‌روند که علاوه بر مصون بودن از مشکلات، اشتغال پایداری را ایجاد کرده و توانسته‌اند رونق اقتصادی مناسبی را به همراه داشته باشند.
سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف نخستین رمز موفقیت در احداث و بهره‌برداری از واحدهای تولیدی است که می‌توانند ماشین‌آلات و فناوری مجهزتری را در خط تولید به کار بگیرند. در این میان به گفته شهرکی، صنایع غذایی خراسان جنوبی با ۷۸۰ هزار میلیارد ریال اعتباری که برای احداث و بهره‌برداری از ۷۴ واحد تولیدی محصولات غذایی صرف شده، توانسته هزار و ۶۰۰ فرصت شغلی، ایجاد کند و شهرستان‌های بیرجند، قائن، نهبندان و نبرد و بر اساس توسعه‌یافتگی هر شهر از تعداد بیشتر برخوردار شوند.
اجرای طرح‌های توسعه‌ای در خط تولید واحدهای موجود یا اجرای طرح‌های جدید تولیدی می‌تواند زمینه‌ساز رونق صنعت در هر استان باشد؛ موضوعی که رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی آن را مهم ارزیابی کرد و افزود: با توجه به توانمندی‌هایی که استان در زمینه تولید شیر دارد قرار است برنامه‌ریزی‌های لازم برای احداث واحدهای فرآوری شیر و تولید بستنی یا فرآوری محصولات بخش کشاورزی مانند زرشک، زعفران، عناب و انار انجام شود. البته برنامه‌ریزی برای واردات کنجد از افغانستان و انجام فرآیند فرآوری روی آن هم‌اکنون در دستور کار قرار دارد که به حتم این امر توان ایجاد ارزش افزوده بالا برای استان را دارد.
بهره‌مندی هر صنعت از ماشین‌آلات و تجهیزات روز دنیا علاوه بر ایجاد ارزش افزوده بالا برای محصول تولیدی و افزایش توان رقابت با محصولات مشابه در بازارهای هدف، باعث کاهش هزینه‌های تولید نیز می‌شود؛ شهرکی این را گفت و ادامه داد: با وجود نوپا بودن استان در ماشین‌آلات، تجهیزات و فناوری مورد استفاده در خط تولید صنایع غذایی، در وضعیت مناسبی به سر می‌برد که این امر می‌تواند رقابت‌پذیری محصولات تولیدی در این واحدها را با افزایش همراه کند.
مشکل در خط تولید هر واحد صنعتی امری اجتناب‌ناپذیر است که باعث ایجاد شرایط رکودی در خط تولید و بازار محصول می‌شود. در این میان صنایع غذایی خراسان جنوبی به گفته شهرکی هم‌اکنون مانند سایر صنایع با رکود در بازار فروش محصول دست و پنجه نرم می‌کند تا در کنار مشکلات دیگری مانند کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش، بدهی‌های معوق به بانک‌ها، بدهی به سازمان‌های تامین اجتماعی و مالیات در صف آخر واحدهای دارای مشکل استان قرار بگیرند. البته با برنامه‌ریزی‌ها قرار است با معرفی واحدهای دارای مشکل این صنعت به کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید استان برای بهره‌مندی از تسهیلات ارائه شده از سوی دولت، آنها را از این مشکل رهایی داده تا با توجه به نزدیکی به مرزهای شرقی از تمام توان برای تولید محصول صادرات‌محور تلاش کنند.
فرآوری محصولات استراتژیک
خراسان جنوبی دارای ۴ محصول کشاورزی استراتژیک است که در تامین معاش تعداد زیادی از روستاییان این استان نقش اساسی دارد که به این وسیله علاوه بر ایجاد اشتغال، رونق اقتصادی مناسبی را در این بخش‌ها ایجاد کرده است؛ رییس اتاق بازرگانی بیرجند با بیان این مطلب ادامه داد: با توجه به خشکسالی‌های چند سال اخیر که دامنگیر کشور شده شرایط تولید محصولات آب‌بر به سختی قابل انجام است، به همین منظور محصولاتی مانند زرشک، عناب، زعفران و انار که به آب کمتری نسبت به سایر محصولات نیاز دارند و از توجیه اقتصادی مناسبی برخوردارند به خوبی در این استان کشت و عمل‌آوری می‌شود.
کمک به تولید فرآوری محصولات استراتژیک در صنایع تبدیلی که می‌توانند ارزش افزوده زیادی را ایجاد کنند از جمله برنامه‌های در دستور کار بخش خصوصی استان در چند سال گذشته است؛ محسن احتشام با اشاره به این موضوع ابراز کرد: با وجود تولید محصولات ارگانیک در استان متاسفانه تاکنون برای انجام فرآیند فرآوری روی آنها هیچ گونه برنامه‌ریزی نشده است. البته تولید سالانه ۱۴ هزار تن زرشک، باعث شده بزرگترین مرکز تولید کنسانتره این محصول در شهرستان قائن احداث شود و به بهره‌برداری برسد که با توجه به استفاده از ماشین‌آلات و فناوری روز دنیا ارزش افزوده بالایی را برای فرآوری این محصول ایجاد کرده است.
برگزاری و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی از برنامه‌هایی است که می‌تواند در معرفی یک محصول برای رقابت در بازارهای هدف از جایگاه ویژه‌های برخوردار باشد. رییس اتاق بازرگانی بیرجند با مهم ارزیابی کردن این امر، افزود: حدود ۱۵ سال پیش در نمایشگاه‌های «آنوگا» و «سیال» که از بزرگترین نمایشگاه‌های بین‌المللی در زمینه صنعت غذایی هستند اقدام به معرفی کنسانتره زرشک شد که با استقبال جهانی روبه‌رو شد و هم‌اکنون از بازار خوبی برخوردار است که جزو صنایع دانش‌بنیان در استان به شمار می‌روند.
با جلوگیری از خام‌فروشی محصول علاوه بر ایجاد ارزش افزوده، می‌توان رقابت‌پذیری آن در بازارهای هدف را افزایش داد؛ موضوعی که احتشام به آن پرداخت و گفت: با انجام فرآیند فرآوری زرشک و زعفران در داخل استان، محصولاتی متنوع از آنها تولید و به بازارها عرضه شده که از توان رقابتی بالایی نسبت به محصولات مشابه برخوردارند. البته در کنار واحدهای تولیدی کنسانتره زرشک واحدهای دیگری در زمینه تولید کنسانتره انار در شهرستان فردوس وجود دارد که قابلیت تامین مواد اولیه بسیاری از صنایع غذایی داخلی و خارجی را دارد.
حضور بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید همواره می‌تواند به عنوان یکی از عوامل رونق چرخ صنعت به شمار رود. بخش خصوصی که در صورت بها دادن به آن علاوه بر رونق بخشیدن به تولید، می‌تواند بازارهای هدف فراوانی را برای عرضه محصولات تولید خود ایجاد کرده و در آنها حضور پیدا کند. رییس اتاق بازرگانی بیرجند این را گفت و تصریح کرد: خوشبختانه بخش خصوصی استان از فعالیت به نسبت فراوانی برخوردار است که توانسته برای معرفی محصولات تولیدی استان فعالیت‌های زیادی انجام دهد و این امر باعث جذب سرمایه‌های فراوان و رونق گرفتن اقتصاد منطقه شده است.
بهره‌گیری از مزیت‌های نسبی سایر استان‌ها و کشورها می‌تواند ارزش‌افزوده مناسبی را به همراه داشته باشد. هم‌مرزی برخی از استان‌ها با کشورهای دیگر از جمله توانمندی‌هایی است که می‌تواند در رونق گرفتن چرخ تولید نقش بسزایی داشته باشد. احتشام با اشاره به این مزیت‌ها، اظهار کرد: در صورتی که بتوان انار تولیدی در باغ‌های افغانستان را وارد استان کرد و بعد از انجام فرآیند تبدیل روی آن بار دیگر آن را به بازار افغانستان و سایر کشورها عرضه کرد به حتم ارزش افزوده بالایی نصیب استان می‌شود.
تامین زیرساخت و تسهیل شرایط تولید از جمله دستاوردهایی است که می‌تواند به چرخ صنعت سرعت بیشتری دهد. به همین منظور به گفته رییس اتاق بازرگانی بیرجند، قرار است با رایزنی با طرف‌های افغان این روند با سرعت بیشتر همراه شود که هم‌اکنون در انتظار پاسخگویی آنها برای انجام این فرآیند هستیم. البته به دنبال نشان(برند)سازی بخش زیادی از محصولات تولیدی بخش صنایع غذایی استان هستیم که هم‌اکنون این درخواست در هیات دولت در حال بررسی است که در صورت تایید، می‌تواند کمک فراوانی برای شناسایی محصول تولیدی استان در بازارهای هدف کند.