بهروز فتاحی - گروه صنعت: دغدغه تامین مسکن برای اقشار مختلف از جمله کم‌درآمدها، اگرچه یکی از نقاط قوت دولت نهم و دهم بود،
اما از آنجایی که این دغدغه به طور دقیق کارشناسی و بررسی نشده به مرحله اجرا درآمد، و زیرساخت‌های لازم نیز به خوبی برای اجرای آن فراهم نبود، با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شد و در بسیاری موارد نیز موجب توقف و نبود پیشرفت در طرح شد. در این میان جامعه هدف که همان قشر کم‌درآمد بودند مورد آسیب قرار گرفتند. طرح مسکن مهر و مسکن ویژه از جمله طرح‌های مهمی بود که در دولت محمود احمدی‌نژاد مطرح شد و کلید خورد، اما در میانه راه از مسیر خود منحرف شد و تاکنون نیز به سرانجام نرسیده است. در ماهیت این دسته از مسکن‌ها تفاوت‌هایی با مسکن مهر وجود دارد. گزارش پیش رو علاوه بر بررسی روند ساخت پروژه‌های مسکن ویژه به وضعیت کنونی و صحت و سقم اخبار این بخش می‌پردازد.
خلاصه‌ای از ماهیت مسکن ویژه
براساس طرح «ساخت مسکن‌ویژه» در داخل شهر تهران، قرار شد بخشی از زمین‌های متعلق به دولت و سازمان ملی زمین و مسکن، با نظارت مستقیم وزیر راه‌وشهرسازی برای ساخت‌وسازهای مسکونی اختصاص پیدا کند. این طرح به صورت سه‌جانبه با مشارکت وزارت راه‌وشهرسازی بابت واگذاری زمین، انبوه‌ساز بابت قبول مسئولیت ساخت و سیستم بانکی بابت پرداخت وام‌های ۲۰ و ۲۵ میلیونی به اجرا درآمد.انبوه‌سازان در قالب این طرح، بدون آنکه پولی بابت دریافت زمین بپردازند براساس قرارداد با دولت، متعهد شدند واحدهای مسکونی را با قیمت ترجیحی حداکثر ظرف مدت ۱۲ماه ساخته و تحویل دهند.
کمیته ویژه‌ای نیز در وزارت راه‌وشهرسازی برای اجرای این طرح تشکیل شد و قیمت ساخت واحدها را کمتر از ۴۰۰ هزار تومان برای هر متر مربع تعیین کرد و در عین حال برای نحوه فروش واحدها چند پیشنهاد ارائه داد. شرط اصلی برای واگذاری واحدهایی که روی زمین‌های دولتی در تهران ساخته می‌شود، «نداشتن خانه» است؛ به این معنی که متقاضیان دریافت این خانه‌ها باید فاقد ملک مسکونی در طول سال‌های گذشته باشند. به این ترتیب افرادی که تاکنون مسکن‌مهر تحویل گرفته‌اند یا اینکه در تهران صاحب‌خانه هستند در فهرست واگذاری واحدهای مشمول طرح جدید، قرار نخواهند گرفت.گزینه دیگری که برای نحوه واگذاری این واحدها در کمیته ویژه مطرح شد، دریافت بهای زمین به صورت قسطی از متقاضیان بود.
تفاوت مسکن مهر و مسکن ویژه
در مسکن‌مهر، متقاضیان فقط هزینه ساخت را پرداخت می‌کنند و زمین به صورت رایگان در قیمت تمام‌شده مسکن‌مهر محاسبه می‌شود، اما در طرح ساخت مسکن‌ویژه در تهران، قرار شد بهای زمینی که دولت به این واحدها اختصاص داده و قیمت هر مترمربع آن دست‌کم یک میلیون تومان ارزیابی می‌شود، به صورت اقساط بلندمدت از متقاضیان اخذ شود. مخاطبان طرح «مسکن‌ویژه» دهک‌های میان‌درآمدی در نظر گرفته شدند که برای دریافت این واحدها حداقل باید ۲ برابر قیمت تمام‌شده مسکن‌مهر، هزینه کنند.
اوایل سال ۹۰ عملیات ساخت‌وساز حدود ۲۵۰۰ واحد مسکن ویژه تهران در تهرانسر آغاز شد بدون آنکه متقاضی به همین تعداد در سایت مسکن ویژه تهران ثبت‌نام کرده باشند. استقبال نکردن مردم از این طرح باعث شد تا مهلت ثبت‌نام چندین و چند بار تمدید شود در نهایت نیز به‌طور قطعی ساخت ۲۵۶۰ واحد در دستور کار قرار گرفت. این در حالی بود که افزایش تورم در سال ۹۱ و تاثیر آن روی قیمت نهاده‌های ساختمانی شرایطی را به وجود آورد تا پیمانکاران سرعت ساخت‌وساز خود را برای تعدیل قیمت‌ها کاهش دهند.
تهرانسر نخستین منطقه هدف
در فاز اول این طرح، محله تهرانسر واقع در منطقه ۲۱ برای ساخت واحدهای مسکونی انتخاب شد طوری که با مصوبه‌ای که در کمیسیون ماده۵ شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور صادر شد، قرار بر این شد که قطعه زمینی متعلق به یکی از نهادهای دولتی واقع در تهرانسر برای ساخت ۱۰هزار واحدمسکونی اختصاص پیدا کند و آپارتمان‌ها به شکل برج‌های ۱۰طبقه احداث شود.
دو سال پس از کلنگ‌زنی طرح مذکور مدیر کل راه و شهرسازی استان تهران از واگذاری واحدهای مسکن ویژه به‌صورت محله‌ای خبر داده و گفته بود که واگذاری واحدهای مسکونی از خرداد امسال آغاز و در ماه‌های تیر، مرداد و شهریور ادامه خواهد داشت، اما واگذاری اصلی در ۳ماه فصل پاییز انجام می‌شود. چرا که پیمانکاران مسکن ویژه حدود ۳ ماه از برنامه زمانبندی عقب هستند و در نهایت آنها تا پایان امسال وقت دارند که واحدهای مسکونی را تحویل دهند.
این در حالی است که روز گذشته اعلام شد که طبق اعلام مسئولان پروژه مسکن ویژه تهرانسر قرار است ظرف دوماه آینده بیش از ۵۰۰ واحد از این پروژه براساس اولویت‌بندی در امتیازات، تحویل متقاضیان شود.
کسی پاسخگو نیست!
برای اطلاع از صحت خبرهای منتشر شده در بخش مسکن ویژه، با فعالان، مسئولان و مدیران این بخش تماس گرفتیم. بسیاری از فعالان حوزه ساخت‌وساز و انبوه‌سازی، به طور کلی از وجود چنین طرحی اظهار بی‌اطلاعی کردند و مسکن ویژه را همان مسکن مهر دانستند. تماس با مسئولان این بخش نیز نتیجه بخش نبود، چراکه پس از اطلاع موضوع مورد گفت‌وگو، زمان دیگری را برای صحبت در این زمینه تعیین کرده، یا به دلیل حضور در جلسات مکرر و نداشتن وقت آزاد برای مصاحبه از این گفت‌وگو ابا کردند. مدیران راه و شهرسازی استان تهران نیز با خاموش نگه‌داشتن تلفن همراه خود مسیر گفت‌وگوی ما را با خود مسدود کردند. تعدادی از نمایندگان مجلس نیز با بیان اینکه هنوز این طرح از سوی دولت به مجلس ارائه نشده است، تعجب ما را از بی‌اطلاعی در مورد مسکن ویژه برانگیختند تا این سوال در ذهن مرور شود که اگر اخبار منتشر شده در هفته‌های گذشته مبنی بر واگذاری واحدهای مسکن ویژه در دوماه آینده صحت دارد، چرا کسی در این زمینه پاسخگو نیست.
مسکن ویژه همانند بسیاری از طرح‌های به یادگار مانده از دولت نهم و دهم، بار سنگینی را بر دوش دولت یازدهم گذاشت تا شاید با تدابیر و بررسی‌های کارشناسان دولت تدبیر و امید، حوزه مسکن به هدف واقعی خود یعنی تامین مسکن اقشار کم‌درآمد و اقشار متوسط جامعه دست یابد. بی‌شک چشم امید جمع زیادی از شهروندان به اقدامات دولتمردان برای خانه‌دار کردن بی‌خانه‌ها دوخته شده است.