بازار لوازم یدکی خودرو مانند بازار خودرو، ملتهب و آشفته است. به‌گزارش صمت همان‌گونه که متوازن نبودن عرضه و تقاضای خودرو، نوسانات قیمتی را در بازار آن رقم زده، کمبود در بازار لوازم یدکی قطعات خودرو هم زمینه‌ساز افزایش قیمت‌ها شده است. وضعیت بازار قطعات یدکی بغرنج‌تر است، زیرا قطعات قاچاق و زیرپله‌ای بی‌کیفیت بخش زیادی از تقاضای این بازار را پوشش داده است.
جلسه بررسی ماده ۱۳ مبارزه با قاچاق کالا و بررسی شناسه‌ها و برچسب کالای وارداتی برای قطعات لوازم یدکی در محل اتحادیه صنف فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین‌آلات تهران برگزار و به مشکلات این بازار پرداخته شد.
جلسه بدون حضور فعالان بازار
بررسی آمار قطعات موجود در بازار لوازم یدکی حاکی از آن است که فقط ۱۵ درصد این محصولات تولید داخل بوده و باقیمانده آنها وارداتی است. همچنین طبق گفته فعالان این بازار، بیش از ۵۰ درصد قطعات موجود در بازار لوازم یدکی مشخص نیست از چه مجرایی وارد بازار شده‌اند. به‌گزارش قطعات خودرو، علی‌اکبر بخشی، نایب‌رئیس اول اتحادیه صنف فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین‌آلات تهران در این جلسه گفت: براساس شرایط حاکم بر اقتصاد و بازار کشور، به این نتیجه رسیدیم که آیین‌نامه مبارزه با قاچاق کالا با شرایط کنونی بازار همخوانی ندارد و باید تجدیدنظرهای لازم درباره آن انجام شود. در این میان، هیات‌مدیره اتحادیه در تلاشند آرامش بازار را حفظ کنند و درخواست دارند نسبت به اجرای این آیین‌نامه تجدیدنظر شود.
وی ادامه داد: پس از بحران ارزی سال ۱۳۹۷ در کشور، کمیسیون اقتصاد در اتحادیه تشکیل شد. این کمیسیون وظیفه دارد امور بازرگانی و موارد مرتبط با آن را در صنف لوازم یدکی پیگیری کند. حدود ۱۰ هزار واحد صنفی در تهران مشغول به فعالیت هستند که تعداد آنها در کشور به ۱۰۰ هزار واحد می‌رسد. اتحادیه باید این جامعه ۱۰۰ هزار نفری را هدایت کند و به‌طبع کوچک‌ترین غفلت، برای صنف لوازم یدکی مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.
بخشی بیان کرد: بارها شاهد برگزاری جلسات در سازمان‌ها بدون حضور اصناف بوده‌ایم و اینکه در نهایت مصوبات و بخشنامه‌های پس از این جلسات به اصناف ابلاغ می‌شود و چالش‌های متفاوتی را در صنوف گوناگون به‌وجود می‌آورد. هر خودرو از حدود ۵ هزار قطعه تشکیل شده و با توجه به تنوع خودروها و قطعات، این بازار بسیار گسترده است. در این میان، اگر اظهارنظری درباره اجرای آیین‌نامه مبارزه با قاچاق کالا از سوی اتحادیه صنف فروشندگان لوازم یدکی مطرح می‌شود، از شناخت آنها از بازار نشأت می‌گیرد.
ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا عملیاتی می‌شود
عبداله هندیانی، معاون پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در ادامه با بیان اینکه در کلیات مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیازمند برنامه و سامانه‌ای برای این امر هستیم، بیان کرد: اهمیت موضوع قاچاق به‌گونه‌ای است که اگر حتی یک روز هم زودتر اقدام کنیم و مانع ورود کالای قاچاق شویم به کسب‌وکار اصناف کمک و سرمایه‌های ملی را حفظ کرده‌ایم.
معاون پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با بیان اینکه امروز بخش زیادی از قطعات یدکی، به‌شکل قاچاق وارد کشور می‌شود، اظهارکرد: آیا اعضای هیات‌مدیره اتحادیه می‌توانند از چنین امری جلوگیری کنند؟ اگر هیچ اقدامی در این زمینه انجام نشده و فرآیندی مشخص با ایجاد سامانه جامع در این زمینه دنبال نشود، آیا می‌توان جلوی ورود کالای قاچاق را گرفت؟ وی اضافه کرد: ارزش قاچاق قطعات به ۲ میلیارد دلار در سال می‌رسد که رقم بسیار بالایی است.
هندیانی با اشاره به قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: این قانون سال ۱۳۹۲ تصویب و آیین‌نامه‌های مربوط به آن در سال ۱۳۹۵ اصلاح و ابلاغ شده است. سامانه جامع تجارت به‌عنوان یگانه درگاه تجارت داخلی و خارجی برای ثبت شناسه‌ها فعال شده است. ستاد برای فرآیند مبارزه با قاچاق کالا نقشه راهی دارد و اعضای اتحادیه می‌توانند به میدان بیایند و نظرات خود را برای بهبود فرآیند بیان کنند.
وی افزود: در طرح رجیستری تلفن همراه چون توانسته‌ایم فرآیند کد شناسه و رهگیری را فعال کنیم، قاچاق این کالا به‌حداقل رسیده است. امروز قاچاق دخانیات را در حد یک بسته سیگار کنترل کرده‌ایم. در صنف لوازم یدکی خودرو، کالای تقلبی بیش از کالای قاچاق مشکل ایجاد کرده است. کالای قاچاق ممکن است به‌لحاظ کیفیت وضعیت مطلوبی داشته باشد اما کالای تقلبی حتما از کیفیت خوبی برخوردار نیست.
معاون پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: مقابله با برندهای غیرمجاز پوشاک سبب شد محصولات داخلی۳۰ درصد رشد کنند. قاچاق مشکلاتی در حوزه اشتغال، سرمایه‌گذاری و تجارت قانونی ایجاد کرده که باید پیگیری شود.
طرح‌های چاره‌ساز کاربردی هستند
امیرحسین صیرفی، عضو کمیسیون اقتصادی اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین‌آلات در ادامه با تاکید بر اینکه اصناف قاچاقچی نیستند، بلکه در انتهای زنجیره توزیع قرار دارند، گفت: قاچاق در نقاط دیگری از این زنجیره رخ می‌دهد اما ما باید پاسخگو باشیم. بر این باوریم که محل پیگیری کالای قاچاق در زنجیره توزیع نیست. قاچاقچی درآمد خود را از کالای قاچاق به جیب زده اما باید جریمه آن از سوی صنف لوازم یدکی خودرو پرداخت شود.
وی بیان کرد: ما مخالفتی با طرح شناسا نداریم اما اگر ساختاری که می‌خواهیم طرح را در آن اجرا کنیم، به‌درستی نشناسیم، این آیین‌نامه به مشکل خواهد خورد.
او افزود: سال‌هاست واحدهای صنفی از عدم‌شفافیت ضرر کرده‌اند اما اعتماد به چگونگی ایجاد این شفافیت از مباحث اصلی ما به‌شمار می‌رود. رهبر معظم انقلاب فرمان تاسیس ستاد مقابله با قاچاق کالا را با شعار مبارزه با قاچاق و اقتصاد پنهان مطرح کردند. بعضی طرح‌ها به اسم مبارزه با قاچاق است اما اقتصاد پنهان را تقویت می‌کند.
عضو کمیسیون اقتصادی اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین‌آلات تهران ادامه داد: ساختار بازار در تمام جهان پیچیده است، به‌طور قطع، هر نسخه‌ای برای همه نقاط قابل اجرا نیست، بلکه باید طرح‌های خود را ایرانیزه و صنفی‌سازی کنیم. طرح‌ها در هر صنف باید مطابق با ساختار بازار آن پیاده‌سازی شوند.
وی بیان کرد: ۲۲ میلیون خودرو در سطح کشور در حال حرکت است؛ از این تعداد، ۱۸ میلیون سواری است که ۷۵ درصد از آنها پژو و پراید هستند. ناوگان حمل‌ونقل ما به‌شدت فرسوده است. متوسط عمر کامیون‌ها در ایران ۲۴ سال و در جهان ۱۲ سال است. سرحال‌ترین خودروهای سواری با ۱۱سال عمر در کشور تردد می‌کنند. کل ناوگان کشور۱۲.۶ سال عمر دارد و طبیعی است که این ناوگان فرسوده نیازمند قطعه است. صیرفی اضافه کرد: اندازه بازار قطعات خودرو در ایران بیش از ۱۱ میلیارد دلار بوده که ۲ میلیارد دلار آن قاچاق است. اگر متوسط هزینه هر قطعه را ۱۰ دلار در نظر بگیریم، یعنی در این بازار، سالانه بیش از یک میلیارد قطعه در حال جابه‌جایی است. چگونه می‌توان همه این قطعات را شناسایی کرد؟ او تصریح کرد: منظور این نیست که شناسه‌گذاری کالا قابل اجرا نیست.
تمامی این قطعات برچسب می‌خوردند، اما در نظر دارید شناسه‌گذاری و کنترل این قطعات چه هزینه و چه زمانی را از افراد خواهد گرفت؟ ۱۰۰ میلیارد تومان در سال هزینه بازرسی و کنترل شناسه‌گذاری کالاهاست.
این فعال بازار ادامه داد: ساختار بازار رقابتی است و متاسفانه بازار کیفیت‌محور نیست. همه به‌دنبال کالای ارزان هستند. الگوی مصرف ایرانیان به‌شدت قیمت‌محور است. یک میلیارد کالا را کنترل کردن در تئوری امکان‌پذیر است اما اجرای آن هنر خاصی را می‌طلبد. باید افراد را برای انجام شناسه‌گذاری کالا تشویق کرد. به‌طور کلی، این طرح برای صنوف از جنس هزینه است و زمانی که دریابیم هزینه کالایی افزایش می‌یابد و مغازه‌دار کناری، آن را به‌راحتی می‌فروشد، در مقابل آن مقاومت خواهد شد.
عضو کمیسیون اقتصادی اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین‌آلات تهران گفت: اگر این طرح نتواند به‌درستی اجرا شود، منجربه تقویت اقتصاد پنهان خواهد شد. همچنین ساختار رقابتی بازار را بهم می‌ریزد. پیشنهاد می‌شود به صاحبان برند مزیت‌هایی ارائه دهیم.
صیرفی گفت: ۴ دهه است صنوف با مدیریت حاکمیت حرکت کرده‌اند. نمی‌توان به یک‌باره روال کار را تغییر داد. صنوف به‌دنبال کسب درآمد حلال هستند و هیچ درآمدی بهتر از کاسبی در فضای شفاف نیست اما با ضابطه، قاعده، بگیروببند، این طرح اجراشدنی نیست. طرح‌های گزارش‌ساز به کار ما نمی‌آید. طرح‌های چاره‌ساز کاربردی هستند.
سرچشمه کالای تقلبی و قاچاق
غلامحسین حمزه، نایب‌رئیس دوم اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین‌آلات تهران در ادامه این جلسه گفت: بارها در جلسات از نگاه بالا به ما می‌گویند که باید چه کاری انجام دهید. یک بار هم از ما بپرسند چه کاری بهتر است، انجام شود. همان‌طور که می‌دانید لوازم یدکی صنفی حساس و بزرگ است.
برخی درباره ۱۲ قلم کالا صحبت کردند اما بخشنامه برای کل لوازم است. ۲۰ درصد کالای قاچاق را مردم می‌آوردند، ۸۰ درصد دیگر را چه کسانی وارد می‌کنند؟ همه مشکلات در این زمینه به ضرر لوازم یدکی و اتحادیه تمام می‌شود.
وی افزود: ما ۸ سال پیش ۲ طرح به وزرای پیشین صنعت، معدن و تجارت ارائه دادیم اما گوش شنوا نداشتند. ما با ۲ مبحث کالای تقبلی و قاچاق مواجه هستیم که در گام نخست باید سرچشمه ورود آنها به بازار را پیدا کنیم. ما در مملکت از تولیدکننده حمایت می‌کنیم، نه از تولید.
وی افزود: درحال‌حاضر، ۱۳ماه است که از سوی اتحادیه می‌خواهیم با رئیس استاندارد جلسه‌ای برگزار کنیم. کالای بی‌کیفیت از سازمان استاندارد خارج می‌شود، تسترهای این سازمان چگونه عمل می‌کنند؟ آیا در برخی موارد سلیقه‌ای عمل می‌شود؟
نایب‌رئیس دوم اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین‌آلات تهران گفت: صنف لوازم یدکی مظلوم است. مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گویند کالا را با شناسه وارد کشور کنید. اگر کالا قرار باشد از مبدا اصلی خود وارد کشور شود، چنین شناسه‌ای امکان ندارد. درحال‌حاضر با دور زدن تحریم‌ها کالا وارد می‌شود، زیرا شرکت سازنده به ایران کالا نمی‌دهد. چگونه قرار است به این کالا شناسه تعلق بگیرد؟ این شناسه در گمرک زده می‌شود؟ اتحادیه برای جلوگیری کالای قاچاق از منبع خود برنامه داریم.