ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری پس از برجام
به فرض اینکه تحریم‌ها علیه ایران برداشته شود، استقبال زیادی از سرمایه‌گذاری در ایران می‌شود، چراکه ظرفیت‌های زیاد و متنوعی در بخش‌های گوناگون به‌ویژه در بخش انرژی و معادن و زیرساخت‌ها اعم از بنادر، راه‌سازی و... وجود دارد. با این حال، شاید شرایط جذب سرمایه‌گذار به حد کافی فراهم نباشد. یکی از این شرایط، موانعی است که قوانین ایجاد می‌کنند. سرمایه‌گذارهای خارجی در ایران با موانعی مانند اخذ اجازه کار، اقامت و ویزا و مسائل گمرکی روبه‌رو هستند اما مسئله جدی دیگر که نسبت به سرمایه‌گذاری خارجی در ایران دافعه ایجاد می‌کند، به نظام بانکی ما برمی‌گردد.
یک طرف اصلی هر سرمایه‌گذاری خارجی، بانک است. یک بانک داخلی باید برای صدور تضمین در جهت انتقال سرمایه شرایط لازم را داشته باشد. بانک‌ها در ایران با توجه به ساختار مالی و ترازنامه‌ای و به‌ویژه ساختار سرمایه خود، قابلیت جذب سرمایه خارجی را نخواهند داشت. بانک‌های ایرانی نمی‌توانند با بانک‌های بزرگ کار کنند، چراکه اکثرا کفایت سرمایه آنها پایین یا منفی است و دارای آن نیروی انسانی متخصص در امور بین‌الملل نیستند، چراکه پس از مدت‌ها تحریم، عملا بخش بین‌الملل بانک‌ها تضعیف یا تعطیل شده است.
یکی از مهم‌ترین موانع پیش‌روی ایران در مبادلات اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری، مسئله FATF است. درباره بانک‌ها دو مسئله وجود دارد؛ اول اصلاح ساختار و توانمند کردن بانک‌هاست تا ریسکی برای بانک‌های خارجی وجود نداشته باشد. مسئله بعد این است که بانک مرکزی ایران باید FATF را بپذیرد و عضو آن معاهده شود. اگر حتی ایران روابط مناسبی هم با کشورهای طرف برجام داشته باشد، درصورت نپذیرفتن FATF بانک‌های دیگر نمی‌توانند با بانک ایرانی که در فهرست خاکستری یا فهرست سیاه هستند، همکاری کنند. به‌عنوان مثال، حتی اگر یک بانک درجه ۲ و ۳ در اروپا هم بخواهد با ایران کار کند، به‌دلیل عدم‌پذیرش FTAF توسط ایران، آن بانک به این عنوان شناخته می‌شود که عملیات مشکوک دارد. این مسئله برای کشورهای دیگر قابل‌قبول نیست.
مسئله جذب سرمایه‌گذاری خارجی را باید از جنبه‌های اجتماعی هم بررسی کرد. زمانی که سرمایه‌گذار خارجی می‌آید با خود کارکنان و نیروهای انسانی و به‌دنبال آن فرهنگی می‌آورد که ممکن است تا حدودی با فرهنگ و باورهای برخی افراد و اجتماعات در کشور همخوانی نداشته باشد. اما صرف‌نظر از همه این مسائل، ایران جاذبه خوبی برای سرمایه‌گذاری دارد.
ایران مزیت‌های زیادی در سرمایه‌گذاری دارد. مهم‌ترین این مزیت‌ها برای سرمایه‌گذار خارجی در بخش نفت و گاز و به‌طورکلی انرژی است. پس از آن، معادن متنوع ایران ظرفیت خوبی برای سرمایه‌گذار خارجی ایجاد می‌کنند. با توجه به برنامه دولت برای ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال، نیاز به مصالح ساختمانی و اجرای ساختمان‌سازی با روش‌های نوین و پیشرفته بیشتر شده؛ بنابراین می‌توان در این بخش نیز ظرفیت‌هایی برای سرمایه‌گذار خارجی ایجاد کرد و برنامه دولت را جامه عمل پوشاند. بخش‌های دیگر مانند راه‌سازی، راه‌آهن و حمل‌ونقل هوایی کشش توسعه بسیار زیادی دارند. علاوه بر همه این موارد، ایران به‌عنوان یک کشور پرجمعیت، بازار مصرفی خوبی برای سرمایه‌گذار خارجی ایجاد می‌کند.
در میان اخبار
برجام در دوره گذشته در جذب سرمایه‌گذاری‌ّهای خارجی موفقیت‌هایی داشت و به‌طور مرتب در بخش نفت، گاز، پتروشیمی و معادن سمینارها و نشست‌هایی برگزار می‌شد اما به‌دلیل اینکه انتخابات ریاست جمهوری امریکا مشخص نبود، سرمایه‌گذاران با تردید روبه‌رو بودند. از سوی دیگر، رفتار ایران به شکلی بود که شرکت‌های امریکایی عملا از سرمایه‌گذاری در ایران محروم شدند، در حالی که یک طرف قضیه برجام، امریکایی‌ها بودند.
در حال‌حاضر هم همین دو مسئله پیش‌روی برجام است. به هر حال، این احتمال وجود دارد که در دور بعدی انتخابات ایالات متحده، نامزد جمهوری‌خواهی مثل ترامپ، بر سر کار بیاید و برجام را کنار بگذارد. این مسئله برای سرمایه‌گذاران خارجی یک ریسک بزرگ به‌شمار می‌رود و بسیاری از افراد منتظر می‌نشینند تا تکلیف روشن شود.
اگر زمینه برای جذب سرمایه‌گذاری شرکت‌های امریکایی مهیا نباشد، احتمالا باز هم اخلال‌هایی در برجام ایجاد می‌شود. به هر حال، شرکت‌های امریکایی می‌خواهند مانند دیگر شرکت‌های اروپایی از برجام بهره‌مند شوند.
