سه‌شنبه 04 اردیبهشت 1403 - 23 Apr 2024
کد خبر: 20229
تاریخ انتشار: 1401/08/09 06:41

کاهش بحران با اصلاح مدیریت منابع آبی

محسن موسوی خوانساری فعال آب و محیط‌زیست

بحث مدیریت منابع آبی تنها بهعنوان یک معضل محیطزیستی مطرح نیست و میتواند کل زنجیره اقتصاد را دچار دستاندازهای جدی کند، از اینرو رویکرد نهادهای دولتی در مواجهه با این ابربحران حائزاهمیت است. براساس آمار و ارقام موجود در کشور، ۳ درصد از منابع آبی بهطورمعمول صرف صنایع و چرخه صنعت میشوند. ۹ درصد دیگر هم بهعنوان آب شرب و مصارف شهری استفاده میشود و باقیمانده آن که در حدود ۸۰ درصد است، در کشاورزی استفاده میشود، بنابراین بیشترین مصرف و حتی هدررفت آب را در این بخش شاهد هستیم. بسیاری از کارشناسان عقیده دارند، نبود مدیریت صحیح منابع آبی در کنار مصرف نادرست از ذخایر موجود، علت اصلی هدررفت آب و خشکسالیهای اخیر است. در حال حاضر نیز منابع آبی کشور با تهدیدهای بیشتر و جدیتری مواجه است و وضعیت فعلی اهمیت مدیریت و نحوه استفاده از ذخایر آبی را چند برابر میکند. استفاده بیش از حد منابع آبی زیرزمینی یکی از مواردی است که بهعنوان دلیل اصلی فرونشست زمین در بسیاری از شهرها و مناطق عنوان میشود، اما ذخایر آبی مباحث جزئیتری دارد که لازم است برای انجام مدیریت صحیح، به آن توجه کرد. باید برای بررسی مدیریت منابع آبی مشخص کرد که در رابطه با کدامیک از حوضههای آبریز قصد تحلیل و تفسیر داریم، چرا که هر حوزه شرایط اقلیمی و جغرافیایی منحصر به خود را دارد و باید بهطور مشخص و تفکیکشده به مسائل مرتبط با هر حوضه آبریز بپردازیم، بنابراین اهمیت وجود مدیریت تخصصی در این امر، مسئلهای حائزاهمیت است. هر حوضه آبریز شامل منابع آب تجدیدپذیر و منابع آب ثابت است. در سالهای متمادی، بهدلیل نبود مدیریت مصرف در سطحهای مختلف، بیش از توان ذخایر و منابع تجدیدپذیر، برداشت آب داشتهایم و در عمل به استفاده از ذخایر آب ثابت رسیدیم. نتیجه مهم استفاده و برداشت بیرویه از ذخایر آب تجدیدپذیر، نرسیدن آب به تالابها و خشک شدن آنها است که در سالهای اخیر به دفعات، شاهد این دست نتایج و پیامدهای منفی در کشور بودیم، همچنین استفاده از ذخایر ثابت آب از دیگر پیامدهای برداشتهای گسترده از منابع آبی است. همین امر باعث بروز بسیاری از مشکلات محیطزیستی و شکلگیری بحرانهای آبی در کشور شده است، از اینرو رسیدگی به رفع نقایص مدیریت منابع آبی از ضرورت ویژهای برخوردار است و تنها با اصلاح روندهای مدیریتی بهویژه در سطوح کلان، میتوان شرایط آبی کشور را تا حدی بهبود داد. در زمینه مدیریت منابع آبی و پایداری اکوسیستم که بهعنوان یک زنجیره این دو به هم متصل هستند، طی 5 دهه اخیر بیتوجه بودیم و امروزه نتایج منفی و بحرانهای حاصل را در نقاط مختلف کشور مشاهده میکنیم. این دست بیتوجهیها، منجر به از دست دادن نیمی از ذخایر ثابت آب کشور شده است. وجود ابربحرانهای زیستمحیطی بهوجودآمده بهدلیل مصرف نادرست از منابع آبی، توجه به راهکارهای رفع آن را میطلبد. بهعنوان نخستین و اصلیترین راهکار باید به استانداردهای جهانی در مصرف آب بازگردیم. در حال حاضر چارهای جز کاهش برداشت از منابع تجدیدپذیر آبی نداریم. باید به منابع آب تجدیدپذیر فرصت ترمیم و بهبودی دهیم و برای کاهش این برداشت، پیدا کردن نقطه مناسب کاهش مصرف آب ضروری است. بهبیانی دیگر، لازم است، برنامهریزی شود که در کدام قسمت، مصرف آب کاهش یابد، همانطور که در ابتدا به آن اشاره شد، عمده مصارف آب کشور در بخش کشاورزی است و باید برای کاهش استفاده آب و مصرف بهینه در این بخش برنامهریزی مناسب داشته باشیم، هرچند ضروری است، فراموش نکنیم تصحیح الگوی مصرف آب در تمامی بخشها لازم است، اما باید عمده فشارها بر کاهش مصارف کشاورزی باشد تا ضمن بهبود شرایط فعلی، بتوان تالابهای خشکیده امروز را احیا کرد. در چنین شرایطی، سفرههای آب زیرزمینی نیز فرصت بهبودی دارند و میتوانند ضمن تامین کردن آب موردنیاز مردم، خشکیده نشوند. متاسفانه نبود مدیریت صحیح در استفاده از ذخایر آبی، سبب شده بیشترین مشکلات زیستمحیطی بهصورت زنجیرهای رخ دهد. بحران فعلی نتیجه خلأهای مدیریتی و اصلاح آن ضروری است.


کپی لینک کوتاه خبر: https://smtnews.ir/d/2ay9xe