شاخص کل بورس تهران، هفته گذشته را با افت ۱۲ هزار و ۵۰۰ واحدی آغاز کرد. این روند نزولی در روزهای یکشنبه و دوشنبه ادامه داشت که به قرمزپوشی بورس تهران منجر شد. ابهامات مربوط به پرونده هسته‌ای ایران و انتشار اخبار متضاد از نتایج مذاکرات برجام، از مهم‌ترین دلایل نزولی‌شدن بورس تهران بود. به اعتقاد بسیاری از فعالان بازار، نبود دورنمای روشن از آینده، از مهم‌ترین دلایلی بود که بورس تهران را برای چند روز ریزشی کرد، اما در ادامه و با انتشار اخبار امیدوارکننده از نتایج مذاکرات، شاهد بازگشت بازار سرمایه تهران به روند صعودی بودیم. شاخص کل بورس در روز سه‌شنبه اول شهریور در پایان معاملات با رشد بیش از ۶ هزار واحدی روبه‌رو شد و به سطح یک‌میلیون و ۴۳۱ هزار واحد رسید. این روند صعودی در روز چهارشنبه ادامه داشت و شاخص کل با رشد ۱۰ هزار واحدی همراه بود و در پایان معاملات به یک‌میلیون و ۴۴۲ هزار واحد رسید. افزایش قابل‌قبول ارزش معاملات خرد، مهم‌ترین اتفاق در معاملات روز چهارشنبه بود، به‌طوری‌که رکورد ارزش معاملات ۲ ماهه شکسته شد و به ۷۱۵ میلیارد تومان رسید. روند صعودی بورس در نخستین روز از هفته جاری نیز ادامه یافت و شاخص کل با رشد ۷ هزار واحدی به یک میلیون و ۴۵۰ هزار واحد رسید.

روزهای روشن در انتظار بورس

فردین آقابزرگی در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی عملکرد بورس تهران، اظهار کرد: ابهامات متعددی بر فضای کسب‌وکار و حتی اقتصاد کلان کشور سایه سنگینی انداخته است. همزمان مسائل سیاسی و برون‌کشوری نیز دورنمای بورس تهران را غیرشفاف و سرمایه‌گذاری در این بازار را با ابهام روبه‌رو کرده است. با این وجود و جدای از ابهامات یادشده، سطح ارزندگی بازار و اغلب سهم‌ها مثبت برآورد می‌شود.

وی افزود: درحال‌حاضر بازار از منظر ارزندگی به شرایط مناسبی رسیده و سودآوری شرکت‌ها نیز مثبت برآورد می‌شود. چنانچه روند اصلاحات مکرر بازار سرمایه در ۲ سال گذشته لحاظ شود، زمینه لازم برای گذر از یک دوره تعادلی و آغاز ملایم روند صعودی بورس تهران فراهم می‌شود.

آقابزرگی گفت: در همین حال، چنانچه عملکرد شرکت‌ها از منظر تکنیکالی و P/E نیز بررسی شود، بدون تردید سهام این مجموعه‌ها از ارزندگی قابل‌توجهی برخوردار خواهد بود.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: چنانچه آمار تولید و فروش شرکت‌های حاضر در بورس و فرابورس تهران در مقایسه با سال گذشته، بررسی شود، شاهد رشد و بهبود عملکرد حدود ۵۰ درصد این شرکت‌ها خواهیم بود.

وی افزود: علاوه بر این، بازار سرمایه در مقایسه با سایر بازارهای موازی خود، رشد کافی را تجربه نکرده؛ بنابراین اذهان عمومی آماده بازگشت مجدد بورس تهران به مسیر صعود و جبران عقب‌ماندگی‌های قبلی آن است.

آقابزرگی گفت: در هفته گذشته شاهد افت حجم معاملات بورس تهران بودیم. با توجه به شرایط و دورنمای بورس تهران، به اعتقاد من، این افت حجم معاملات از انصراف فروشندگان از فروش سهام نشأت می‌گیرد، نه انصراف خریداران از خرید سهام. وی گفت: نشانه‌های یادشده فضای بورس تهران را در هفته گذشته شکل داد. انتظار می‌رود وقایع یادشده مهم‌ترین پارامترهای اثرگذار بر عملکرد بورس تهران در هفته جاری باشند.

آقابزرگی افزود: در همین حال انتظار می‌رود راهکارهای بازدارنده‌ای برای جلوگیری از سقوط بازار سهام و تکرار تجربه تلخ بورس تهران در سال ۱۳۹۹ اندیشیده شود.

وی گفت: افزایش نرخ بهره بین‌بانکی، افزایش نرخ اوراق قرضه منتشرشده از سوی دولت، عرضه‌های اولیه محدود که تنها در اختیار عده‌ای خاص قرار گرفت و ضابطه‌های بازدارنده، مهم‌ترین عواملی بودند که در چند هفته گذشته زمینه افت و رکود در بورس تهران را فراهم کردند. انتظار می‌رود از تکرار دوباره چنین شرایطی جلوگیری شود تا شاهد بازگشت اعتماد به بورس تهران و حرکت شاخص در مسیر صعودی پایدار باشیم.

آقابزرگی اظهار کرد: تحلیل‌های گذشته نیز مرداد و شهریور امسال را زمان بازگشت شاخص کل بورس تهران به روند صعودی می‌دانستند. حال در سطح پیش‌بینی‌شده هستیم؛ بنابراین انتظار می‌رود بازدهی مناسب بورس تهران در ۳ ماه پایانی امسال رقم بخورد.

بازار سرمایه متاثر از مذاکرات برجام

مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: بازار سرمایه همچون دماسنج عمل می‌کند. این دماسنج به‌شدت نسبت به تغییرات اقتصاد سیاسی حساس است. به همین دلیل نیز می‌توان این‌طور ادعا کرد که عملکرد بورس تهران در یک هفته گذشته به‌شدت تحت‌تاثیر شرایط برجام و مذاکرات رفع تحریم‌ها بوده است.

وی افزود: در روزهایی که اخبار نه‌چندان امیدبخشی از مذاکرات به گوش می‌رسید، شاهد قرمزپوش شدن بورس تهران بودیم، اما با انتشار خبرهای مثبت از نتایج مذاکرات از روز اول شهریور و با تشدید احتمال توافق، شاهد بازگشت شاخص به مسیر صعود بودیم. همین موضوع حکایت از کارآیی دقیق شاخص بورس تهران و واکنش سریع آن نسبت به متغیرهای اقتصاد سیاسی دارد.

این فعال بازار سرمایه در ادامه تاکید کرد: چنانچه برجام، امکانی برای بهبود شرایط صنایع و اقتصاد کشور فراهم کند و به تسهیل ورود سرمایه به کشور منجر شود، شاهد اثرات مثبت آن برای تمامی شرکت‌های بورسی خواهیم بود. بر همین اساس، رفع تحریم مهم‌ترین پارامتر اثرگذار بر عملکرد بورس تهران است.

صفاری درباره اثرات گزارش تحقیق و تفحص مجلس از عملکرد شرکت فولاد مبارکه و تاثیر آن بر عملکرد بورس تهران افزود: انتشار این گزارش تاثیر عمیقی بر عملکرد بورس تهران نداشت. البته شاهد فروش سهام این شرکت توسط سهامداران خرد بودیم، با این وجود، اقدامات یادشده، احساسی هستند.

وی افزود: فولاد مبارکه یک شرکت بورسی است که صورت‌های مالی آن حسابرسی می‌شود؛ بنابراین امکان ایجاد چنین فساد گسترده و ساختارمندی، آن‌طور که این روزها از آن سخن به میان می‌آید، وجود ندارد. به‌علاوه آنکه اگر به گزارش منتشر شده از مجلس نیز مراجعه شود، درمی‌یابیم بخش بزرگی از این رانت در سایه اقتصاد و قیمت‌گذاری دستوری حاصل شده؛ یعنی تفاوت نرخ فولاد یا ورق فولادی در بورس کالا و بازار آزاد با عنوان رانت شناسایی شده است. این درحالی است که صنایع ما موظف به فروش محصولات خود با نرخ دستوری هستند و این سیاست همچنان ادامه دارد.

صفاری تاکید کرد: فعالان و کارشناسان بازار سرمایه، در طول سال‌های گذشته، بارها نسبت به معایب اقتصاد و قیمت‌گذاری دستوری و رانت‌زا بودن آن تاکید کرده‌اند. با این وجود، همچنان بر اجرای این سیاست، اصرار وجود دارد. در چنین شرایطی، دولت نمی‌تواند نسبت به ایجاد رانت معترض باشد و از شرکت فولاد مبارکه به‌عنوان فروشنده، گلایه کند. در واقع، بخش مهمی از گزارش منتشر شده از دعواهای سیاسی و جناحی نشأت می‌گیرد. وی افزود: با این وجود، چنانچه عملکرد هرکدام از شرکت‌های بزرگ کشور بررسی شود، ارقامی به مصارف خاص اختصاص می‌یابد.

این کارشناس بازار سرمایه در ارزیابی عملکرد بورس تهران در آینده، گفت: به اعتقاد من با به نتیجه رسیدن برجام، بازار سرمایه نیز به مسیر رشد بازمی‌گردد. این روند رو به رشد امیدوارکننده پیش‌بینی می‌شود، تا جایی‌که انتظار می‌رود شاخص بورس تهران تا پایان سال به ۲ میلیون واحد نیز نزدیک شود.

وی در پایان و در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه تکلیف اعتماد از دست رفته مردم به بورس چه می‌شود، گفت: تجربه حکایت از آن دارد که اگر بورس به مسیر رشد بازگردد و این بازار سودآوری خوبی را نصیب سهامداران خود کند، اعتماد از دست رفته مردم نیز جبران می‌شود؛ بنابراین با تصویب دوباره برجام و برقراری تعامل سازنده با دنیا، نباید نگران عملکرد بورس تهران بود.

ریسک بازارهای جهانی ادامه دارد

رضا بهرامی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: پیچیدگی شرایط حاکم بر اقتصاد و سیاست کشور، روزهای نوسانی را برای بورس تهران در طول یک هفته گذشته رقم زده است.

وی افزود: انتشار اخبار سیاسی اثرگذار بر اقتصاد کشور، نبود اطمینان نسبت به اقتصاد جهانی، نزدیک شدن به فصل پاییز و زمستان و ماه‌های پایانی سال و... موجب شده جوی از بی‌اعتمادی نسبت به آینده، بر بازار سهام نیز سایه بیندازد.

بهرامی گفت: بازگشت نرخ کامودیتی‌ها به روند صعودی و همچنین انتشار اخبار مثبت از شرایط سیاسی کشور و تقویت امید به تصویب برجام، از مهم‌ترین دلایل بازگشت بورس به روند سبزپوشی در روزهای پایانی هفته گذشته بود. هرچند نمی‌توان نسبت به ادامه دار شدن این چرخش صعودی مطمئن بود.

بهرامی افزود: درحال‌حاضر، برخی نشانه‌ها حکایت از تداوم روند صعودی بازار سهام و برخی دیگر موید ریزش بورس تهران هستند.

وی افزود: چنانچه برجام به نتیجه مثبتی برسد و شرایط سیاسی کشور در تعامل با دنیا رو به بهبود برود، می‌توانیم به بهبود شرایط بورس امید داشته باشیم.

 این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به آنکه در سررسید ۲ ساله ریزش بورس تهران از مرداد ۱۳۹۹ قرار دارد، گفت: بررسی دوره‌های گوناگون سقوط بورس تهران حکایت از آن دارد که معمولا با گذشت یک بازه زمانی ۲ ساله شاهد تغییر در روند حرکتی بازار هستیم؛ بنابراین بازگشت دوباره بورس تهران به روند صعودی، دور از انتظار نیست.

بهرامی تاکید کرد: با وجود بازگشت نرخ فلزات در بازار جهانی به مسیر صعودی، همچنان احتمال بروز رکود در اقتصادهای بزرگ دنیا و افت نرخ جهانی فلزات بر عملکرد بورس تهران سایه انداخته است. در واقع نمی‌توان به تداوم مسیر صعودی کالاهای فلزی در دنیا امید داشت.

وی در ادامه با اشاره به شرایط اقتصادی امریکا تاکید کرد: در طول ماه‌های گذشته و به‌دنبال شدت گرفتن تورم در اقتصاد امریکا، فدرال‌رزرو اقدام به اخذ سیاست‌های انقباضی مالی در این کشور کرده و نرخ بهره بانکی را افزایش داده است. این اقدام، تاثیر منفی قابل‌توجهی را بر رشد اقتصادی جهان داشت و زمینه‌ساز افت بهای کامودیتی‌ها در بازار بین‌المللی بود.

 حال تصمیم جدید فدرال‌رزرو در تعیین سیاست‌های اقتصادی و تعیین نرخ بهره بانکی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و سمت‌وسوی بازار جهانی فلزات را مشخص می‌کند.

بهرامی گفت: از آنجاکه بورس تهران کالامحور است، سمت‌وسوی بازار جهانی فلزات، اثرگذاری بالایی بر عملکرد بورس تهران دارد.

این کارشناس بازار سرمایه در پایان تاکید کرد: ماه‌های سپتامبر، اکتبر و نوامبر از ظرفیت تغییر ناگهانی نرخ فلزات برخوردار هستند؛ بنابراین فعالان بازار از تغییر مسیر نرخ فلزات در بازار جهانی در ماه‌های پایانی سال بیم دارند. چنانچه این سناریو واقعی شود، تاثیر عمده قابل‌توجهی بر عملکرد بورس تهران خواهد داشت و در غیر این صورت، سایر فاکتورهای حاکم بر بازار سرمایه مثبت ارزیابی می‌شوند. 

بازار سرمایه در روزهای گذشته، روند نوسانی را پشت‌سر گذاشته، با این وجود از رونق کافی برخوردار نبوده است. معمای برجام درحال‌حاضر به مهم‌ترین فاکتور اثرگذار بر بورس تهران بدل شده؛ معمایی که نتیجه‌بخش نبودن آن در هفته‌های گذشته موجب شده بورس تهران با شرایط رکود روبه‌رو شود. البته با انتشار خبرهای امیدبخش از مذاکرات در روزهای پایانی هفته گذشته، شاهد بازگشت شاخص بورس به روند صعودی بودیم. از مجموع موارد یادشده می‌توان این‌طور برداشت کرد که درحال‌حاضر، برجام مهم‌ترین فاکتور مثبت اثرگذار بر بورس تهران است و تا نهایی شدن آن، نمی‌توان به بهبود شرایط این بازار امید داشت.