نگاهی به دو چالش در حوزه گوهرسنگ‌ها
حوزه جذاب گوهرسنگ‌ها، ظرفیت اشتغالزایی بالایی دارد، اما پیش از آنکه بپرسیم چطور می‌توان این توان بالقوه را به فعل در آورد، باید به دو چالش مهم در این حوزه توجه کرد.
اولین نکته این است که ابتدا باید مشخص کنیم قرار است کجای زنجیره گوهرسنگ قرار بگیریم و فعالیت خود را بر چه حوزه‌ای متمرکز کنیم.
برای روشن‌تر شدن موضوع، مثالی از کشور ترکیه می‌آورم. زمانی در این کشور تصمیم گرفته شد با توجه به ظرفیتهای موجود، ۲۰ درصد درآمد ناخالص داخلی آن را با صادرات پوشاک تامین کنند.
وقتی این موضوع نهایی شد، مسئولان اقتصادی این کشور با توجه به ابعاد گوناگون موضوع، از قیمت انرژی گرفته تا نیروی کار و دیگر عوامل دخیل را بررسی و محاسبه کردند چه تعداد کارخانه و کارگاه نیاز دارند، چند نفر می‌توانند در این مجموعه‌ها به‌کار مشغول شوند و در نهایت براساس محاسبات اقتصادی، کل کشور کاملا مهیای این کار شد.
نکته جالب توجه در حوزه گوهرسنگ‌ها این است که تعداد افرادی که در شرکت‌های بزرگ تولیدکننده الماس مشغول به کار هستند، چندان زیاد نیست، اما تعداد افرادی که در کشورهای آسیای شرقی تراشکاری می‌کنند، بسیار قابل‌توجه است و نتیجه کارشان هم ارزش‌افزوده بالایی دارد.
بنابراین، دست‌اندرکاران و مسئولان باید پیش از اتخاذ هر تصمیمی به نیازسنجی و شناخت بازار توجه ویژه‌ای داشته باشند و در برنامه‌ریزی‌های خود براساس واقعیت پیش بروند. به‌عبارت ساده‌تر نمی‌توان با این تصور که صنعت گوهرسنگ، حوزه‌ای بسیار درآمدزاست، وارد میدان شویم و انتظار داشته باشیم به‌راحتی چندین هزار شغل در این زمینه ایجاد شود.
آنچه پیش از اقدام به عمل ضروری است، توجه به ظرفیتهای موجود و نیازهاست تا براساس آن برنامه‌ریزی دقیقی و مشخصی انجام دهیم و بدانیم قرار است در این چرخه چه کاری انجام دهیم. در مرحله بعد و براساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، مشخص می‌شود چند نفر می‌توانند وارد این حوزه شوند و کسب‌وکار موفقی راه‌اندازی کنند.
اما آنچه تاکنون اتفاق افتاده این است که ما بدون پیش‌بینی و برنامه‌ریزی و براساس پیش‌فرض‌هایی درباره اشتغالزایی در حوزه گوهرسنگ پیشرفته‌ایم.
در میان اخبار
تا کنون تمرکز روی ذخیره‌ها و داشته‌های موجود در کشور که سنگ فیروزه و عقیق است بوده و بی‌آنکه بدانیم ظرفیت بازار این دو گوهرسنگ چقدر است، با آزمون‌وخطا و افتان‌وخیزان به وضعیت امروز رسیده‌ایم.
یکی دیگر از مشکلات موجود در حوزه گوهرسنگ (البته به‌استثنای عقیق و فیروزه) دشواری در واردات و صادرات سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی است که فعالان این حوزه را به‌شدت آزار می‌دهد.
واقعیت این است که از یک‌سو حجم گوهرسنگ‌های موجود در کشور زیاد نیست و از سوی دیگر، واردات آنها ممنوع است. به این ترتیب، مثل سایر مواد که فراوانی کمی دارند، به صورت قاچاق به کشور وارد یا از آن خارج می‌شود. این موضوع سبب شده کارگاه‌های گوهرتراشی نتوانند ماده اولیه موردنیاز خود را تامین کنند و در بسیاری موارد با خطر ورشکستگی روبه‌رو شده‌اند.
مشکل قاچاق سنگ به خارج از کشور هم به‌طور مشخص درباره گارنت یا دمانتوئیدهای کرمان به چشم می‌خورد.
این نوع سنگ به خاطر زیبایی خاصی که دارد، به دیگر کشورها قاچاق می‌شود و با برند کشورهایی دیگری که در این زمینه شهرت بیشتری کسب کرده‌اند، به فروش می‌رسد. در حالی که اگر فرآیند فرآوری در داخل کشور انجام شود، ارزش‌افزوده بیشتری ایجاد خواهد شد.
خوشبختانه بسیاری از معادن فیروزه و عقیق در کشور ما شناخته شده‌اند و حجم و وسعت آنها به‌گونه‌ای است که می‌توان آنها را ثبت و رصد کرد؛ بنابراین امکان قاچاق آنها بسیار کم است. البته گاهی در مناطق دورافتاده، رگه‌های کوچک یا ذخایر محدودی پیدا می‌شوند که متاسفانه بدون آنکه حتی ثبت شده باشند، به صورت سنتی استخراج می‌شوند و به فروش می‌رسند.
خوشبختانه به‌تازگی حساسیت و آگاهی مردم نسبت به این موضوع افزایش یافته و در حال حاضر اگر مردم محلی متوجه شوند معدنی به شکل غیرقانونی مورد بهره‌برداری قرار گرفته، به‌سرعت واکنش نشان می‌دهند و به‌تبع آن، استخراج غیرقانونی کمتر شده است.
