اردبیل با داشتن ۸۰۰ هزار هکتار زمین کشاورزی شامل ۲۵۰ هزار هکتار اراضی آبی و ۵۵۰ هزار هکتار اراضی دیم با تولید محصولات متنوع غذایی، میوه‌جات، حبوبات و به ویژه سیب‌زمینی جایگاهی مناسب در تولیدات کشور دارد به طوری که شمال استان اردبیل با تولید سالانه میلیون‌ها تن حبوبات، سویا، کلزا، دانه‌های روغنی و… به انبار غله کشور معروف شده است.

خداآفرین نقطه عطفی در توسعه کشاورزی منطقه

ایجاد و توسعه پایاب سد خداآفرین در شمال استان اردبیل نقطه عطفی در توسعه کشاورزی منطقه بوده و می‌تواند چهره جدیدی را به کشاورزی مدرن و رو به توسعه استان ببخشد که با تکمیل آن می‌توان به آینده روشن کشاورزی اردبیل امیدوار بود. در این میان توجه به کشاورزی مدرن و صنعتی در پایاب سد خداآفرین از چند سال قبل از سوی مسئولان استان آغاز شده به گونه‌ای که درحال‌حاضر از ۳۷ هزار هکتار اراضی آبی سد خداآفرین تاکنون پنج هزار هکتار به شکل نوین به بهره‌برداری رسیده و تلاش بر این است تا فازهای جدید این پروژه نیز به سرانجام برسد. احداث شبکه آبیاری و زهکشی خداآفرین در شمال استان، تحول‌آفرین در مسیر افزایش درآمد کشاورزان و ایجاد فرصت‌های اشتغال جدید است که دولت سیزدهم بیشترین اعتبارات را از محل صندوق ذخیره ارزی به این پروژه اختصاص داده و همچنان سازمان برنامه و بودجه مصمم است تا سایر منابع مورد نیاز را نیز تامین کند. در این بین مسئولان سازمان جهاد کشاورزی مدعی به ارائه الگوهای جدید به ویژه کشت سویا و کلزا در منطقه هستند اما همچنان کشت سنتی در این منطقه رواج دارد.

افزایش تولید محصولات گلخانه‌ای

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل، اظهار کرد: با توسعه مجتمع‌های گلخانه‌ای به ویژه در اراضی مستعد پایاب سد خداآفرین ۷۰۰ هزار تن محصولات تولیدی در فضای بسته افزایش پیدا کرده به طوری که بزرگترین مجتمع گلخانه‌ای کشور با تنوع تولید محصولات در شهرستان پارس‌آباد و در زمینی به مساحت یک‌هزار و ۶۰۰ هکتار در حال احداث است.

نادر تقی‌زاده تصریح کرد: با تجهیز و راه‌اندازی این مجتمع گلخانه‌ای در فازهای مختلف سطح تولید افزایش خواهد یافت و ما شرایط مناسبی را برای صادرات محصولات به کشورهای آسیایی و اوراسیا شاهد خواهیم بود.

وی گفت: در سال‌های اخیر مجموع گلخانه‌های دایر در سطح استان ۱۵ هکتار بوده که با برنامه‌ریزی سازمان جهاد کشاورزی و حمایت همه‌جانبه استاندار اردبیل، این ظرفیت درحال‌حاضر به ۱۱۵ هکتار رسیده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل افزود: میزان بهره‌وری و صادرات محصولات تولید شده در مجتمع‌های گلخانه‌ای اردبیل متنوع و بازارپسند است و اغلب تولیدکنندگان به کشت فلفل، خیار، گوجه و محصولات صیفی و سبزی روی آوردند به طوری که در جنوب استان نیز تولید شاخه گل رز هلندی مورد حمایت جدی قرار گرفته است.

تقی‌زاده در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: در تولید محصولات گلخانه‌ای میزان اشتغال ۱۲ برابر و آمار صرفه‌جویی در مصرف آب ۱۰ برابر نسبت به فضای باز و کشت و زرع عمومی صرفه‌جویی و افزایش تولید را شاهدیم که این عناصر به بهبود تولیدات نیز کمک کرده است.

در مقابل این میزان تولیدات باغی و گلخانه‌ای نبود صنایع تبدیلی به یک بحران در ایجاد ثروت تبدیل شده و بخش کشاورزی اردبیل را با چالشی جدی مواجه کرده است.

خروج محصولات کشاورزی اردبیل به صورت خام و دست نخورده و تحویل آن به سایر استان‌ها برای تبدیل به مواد غذایی متنوع باب اشتغال و تولید ثروت را در این بخش به روی اردبیل بسته و به نظر می‌رسد هیچ‌یک از برنامه‌های دولت و مسئولان محلی در ایجاد صنایع تبدیلی به ثمر ننشسته و تنها در حد حرف و سخن باقی مانده است.

ضرورت حمایت از توسعه صنایع تبدیلی

توسعه صنایع تبدیلی مورد حمایت جدی جهاد کشاورزی است و تلاش بر این است تا ۷۵ درصد تولید سیب‌زمینی این استان که به صورت خام به سایر مناطق ارسال می‌شود، با ارزش افزوده بیشتر و ایجاد اشتغال برای جوانان منطقه همراه بوده و زمینه توسعه صنایع وابسته نیز فراهم آید. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل گفت: با توجه به نیاز ۷۰ هزار تنی بذر در استان اردبیل، تلاش ما بر این است تا با تولید بذر مورد نیاز جلوی دلالی و گران‌فروشی را در این حوزه بگیریم و امکان تولید و عرضه بذر سیب‌زمینی و مینی‌تیوبر به شکل اصولی و قاعده‌مند فراهم آید. وی ضرورت اصلاح قیمت‌ها را در تامین بذر مورد نیاز با رعایت استانداردهای مورد نظر یادآور شد و خاطرنشان کرد: نباید در فاصله زمانی تولید تا مصرف عده‌ای با دلالی و یا واسطه‌گری بخواهند در این چرخه خللی ایجاد کنند بلکه شایسته است با روند نظارتی بر این فرآیند، امکان تولید و عرضه کیفی محصولات به شکل مطلوب فراهم آید.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اضافه کرد: یک پنجم سیب‌زمینی کشور در استان اردبیل تولید می‌شود و ارزش تولید این محصول در سال زراعی جاری بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان بوده که تلاش می‌کنیم تا با توسعه صنایع تبدیلی از خام‌فروشی این محصول جلوگیری شود. تاکید بر راه‌اندازی صنایع تبدیلی و حمایت از افراد توانمند در این زمینه باید جزو رویکردهای اصلی مسئولان جهاد کشاورزی قرار گیرد، چرا که نقاط مختلف استان اردبیل با استعدادهای طبیعی، خدادادی و امکانات موجود بستری مساعد برای پرورش انواع محصولات کشاورزی، محصولات لبنی و پروتئینی را دارد و شرایط سرمایه‌گذاری‌های مناسب نیز فراهم شده
 است.

کشاورزان رعایت‌کننده الگوی کشت  حمایت می‌شوند

نماینده مردم پارس‌آباد و بیله‌سوار در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر ضرورت توسعه کشت و زرع در مغان اظهار کرد: قرار شده با ارائه الگوی کشت در منطقه مغان، برای کشاورزانی که این الگو را رعایت کنند، آب بهای مصرفی تا ۵۰ درصد تخفیف داده شود. عباس جهانگیرزاده از توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری در منطقه مغان برای بسته‌بندی و صادرات محصولات کشاورزی خبر داد و تصریح کرد: ضروری است کشاورزان قبل از عملیات کشت با آشنایی کامل به کشت قراردادی و رعایت الگوی کشت عملیات زراعی خود را انجام دهند.

وی گفت: با توجه به اینکه اقتصاد استان اردبیل در اولویت اول به بخش کشاورزی اعم از زراعی، باغی و دامی متمرکز شده ما باید روز به روز در این حوزه به تقویت صنایع تبدیلی، فرآوری و بسته‌بندی مناسب همت و تلاشی راستین انجام دهیم.

قول آقای وزیر برای ایجاد صنایع تبدیلی

اما در سفر چند هفته اخیر وزیر جهاد کشاورزی به استان اردبیل و بازدید از شهرستان‌های استان این امیدواری را در کشاورزان ایجاد کرد تا در آینده نزدیک شاهد ایجاد واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی بر پایه دانش‌بنیان در اردبیل نیز
 باشیم. سید جواد ساداتی‌نژاد در گفت‌و گو با خبرنگار مهر، از پرداخت تسهیلات مناسب برای سرمایه‌گذاران در حوزه صنایع تبدیلی و غذایی خبر داد و اظهار کرد: تلاشمان بر این است تا با همکاری بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران زنجیره تولید و ارزش افزوده را در ابعاد مختلف به پیش ببریم.

وزیر جهاد کشاورزی تصریح کرد: دولت سیزدهم حامی کشاورزان در ابعاد مختلف زراعی، باغی و دامی است و سعی ما بر این است تا با حمایت و پشتیبانی‌های لازم به ویژه خرید تضمینی محصولات نظیر گندم و دانه‌های روغنی بتوانیم مسیر حمایت و پشتیبانی در این بخش را با قوت و قدرت به پیش ببریم.

سخن پایانی

ضرورت راه‌اندازی صنایع تکمیلی و وابسته در استان اردبیل با وجود تولید میزان بالایی از میوه‌جات، گوجه‌فرنگی، سیر و… به ویژه در شمال استان اردبیل و گلخانه‌ها امروز بیش از پیش احساس می‌شود و باید حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در منطقه چهره واقعی به خود بگیرد.

بی‌تفاوتی و عدم توجه سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به توسعه صنایع تبدیلی در اردبیل به یک معضل تبدیل شده و امروز در مشگین‌شهر به رغم آنکه تولید میلیون‌ها تن سیب مرغوب را شاهدیم اما به دلیل نبود صنایع پیشرفته تبدیلی، سالانه شاهد تلف شدن میزان بالایی از این نعمات خدادادی هستیم. ظرفیت ممتاز مرکز استان در بخش کشاورزی، گردشگری و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بسیار بالا است و راهی جز توسعه سرمایه‌گذاری در ابعاد مختلف با مشارکت بخش خصوصی وجود ندارد و باید تلاش شود تا از ظرفیت فراهم شده در افزایش اشتغال و سرانه درآمدی مردم استان استفاده کرد. با توجه به موارد یاد شده، بهینه‌سازی مصرف آب در بخش کشاورزی با توجه به خشکسالی و شرایط بحرانی منابع آبی بسیار ضروری است اما با عدم توسعه کشاورزی مدرن و هدررفت میزبان بالایی از منابع آب در کشاورزی سنتی با بحران جدی آب روبه‌رو هستیم که در این زمینه لازم است تا کشاورزان مورد حمایت جدی در پرداخت تسهیلات قرار گیرند تا از روش‌های نوین آبیاری استفاده کنند.

کاهش بارندگی‌ها و خطر کم‌آبی در مناطق مختلف استان اردبیل، جدی است و با توجه به اینکه دغدغه اصلی زارعان در استان اردبیل تامین منابع آب است، کشت و زرع در فضای بسته و گلخانه‌ای می‌تواند تا حد زیادی این نگرانی‌ها را کاهش دهد.