هفته گذشته شاخص بورس توانست محدوده‌های حمایتی از دست داده را پس بگیرد و در کانال یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی تثبیت شود. همزمان با روند صعودی قابل‌توجه بورس تهران شاهد ورود حجم قابل‌توجه پول به بازار بودیم. با ورود سرمایه از سوی سهامداران حقیقی، روند سبزپوشی بازار تشدید شد. افزایش نرخ دلار، بسته جامع حمایتی مطرح‌شده از سوی سازمان بورس و همچنین قطع امید از نتایج مذاکرات برجام در میان‌مدت، مهم‌ترین عوامل موثر بررشد شاخص بورس به‌شمار می‌روند. دورنمای قیمت دلار در آینده و همچنین شرایط تنظیم و تدوین لایحه بودجه در هفته‌های آینده از مهم‌ترین شاخص‌های اثرگذار بر عملکرد بازار سرمایه در هفته‌های آینده هستند. با وجود روند رو به رشد بورس در روزهای گذشته، همچنان تردیدها نسبت به تداوم این سبزپوشی وجود دارد که فعالان بازار را نگران می‌کند.

دلار، سیگنال‌ساز اصلی

مهدی سماواتی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در روزهای اخیر شاهد معکوس شدن روند حرکتی شاخص بورس بودیم به نحوی که تابلو بورس پس از روزها قرمزپوشی، به رنگ سبز درآمده است. همزمان محدوده‌های قیمتی از دست رفته نیز به سرعت باز می‌گرداند.  وی افزود: قیمت دلار در بازار آزاد ظرف روزهای گذشته شتاب قابل‌توجهی به خود گرفته و در کانال ۳۵ و ۳۶ هزار تومانی نوسان می‌کند. در همین حال بسیاری از فعالان بازار نیز آینده این بازار را مثبت و رو به رشد پیش‌بینی می‌کنند. سماواتی روند رو به رشد قیمت دلار در بازار آزاد را مهم‌ترین عامل صعود شاخص بورس در روزهای گذشته دانست. امید به تداوم قیمت ارز، دلایلی است که مسیر رشد شاخص کل بورس را تسهیل می‌کند.

سماواتی گفت: در روزهای گذشته و به‌دنبال رشد شاخص بورس، شاهد ورود سرمایه حتی از سوی سهامداران حقیقی به بورس تهران بوده‌ایم، در واقع باید اعتراف کرد که این بازار از مدت‌ها پیش منتظر فرصتی برای صعود بوده است. این کارشناس بازار در پاسخ به سوالی مبنی بر آنکه چه میزان از صعود بورس واقعی و منطقی بوده و چه میزان از آن تحت‌تاثیر سیاست‌های حمایت‌گرانه از بازار است، افزود: صعود کنونی که در بورس تهران شاهد آن هستیم، غیرمنطقی نیست. درواقع همچنان اغلب سهم‌هایی که در این بازار خریدوفروش می‌شود، ارزندگی کافی را دارند. با این وجود، فاز ترسی که در ماه‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم، هنوز به‌طور کامل تخلیه نشده است. به بیانی دیگر، هنوز ریشه‌های بی‌اعتمادی در بورس تهران به چشم می‌خورد. با این وجود، چنانچه اصلاحی در موقعیت شاخص بورس تهران، ایجاد شود، انتظار می‌رود این اصلاح کوتاه‌مدت باشد. وی در ادامه تاکید کرد: با وجود ارزندگی سهام شرکت‌های بورسی، خرید در قیمت کنونی، آن‌قدرها هم توصیه نمی‌شود. به اعتقاد من بازار بورس تهران تا دی‌ماه ،فرآیند سینوسی را پشت‌سر می‌گذارند. البته برآیند کلی شاخص صعودی خواهد بود. با این وجود می‌توان از زمان اصلاح شاخص به‌عنوان فرصتی برای خرید استفاده کرد. سماواتی در پاسخ به سوالی مبنی بر ارزیابی و اثرگذاری بسته جامع ۱۰بندی سازمان بورس و اوراق بهادار و تاثیر آن بر میزان سودآوری شاخص گفت: سازمان بورس وظیفه رگولاتوری بازار را بر عهده دارد و نباید از آن انتظار حمایت‌های غیرمنتظره را داشت. با این وجود، با نگاه کلی به عملکرد سازمان بورس در سال‌های اخیر، می‌توان این‌طور ادعا کرد که این سازمان در اجرای وظایف خود، به‌درستی عمل نکرده است.  وی افزود: سایر اقدامات حمایتگرانه سازمان نتیجه‌بخش نبوده‌اند و حتی عزم راسخ برای اجرا و تداوم آنها وجود نداشته؛ بنابراین نباید به اثرگذاری این بسته جدید نیز امید داشت. در واقع نباید بازگشت بورس به مسیر صعود را به اقدامات سازمان بورس و اوراق بهادار کشور، منوط دانست. سماواتی گفت: با وجود روند رو به رشد شاخص در روزهای گذشته نباید به تداوم همیشگی این مسیر امید داشت. بازار پویا نسبت به متغیرهای اقتصادی واکنش نشان می‌دهد. بدون تردید در آینده شاهد اصلاح قیمت ارز برای یک دوره زمانی خواهیم بود، در چنین شرایطی احتمال می‌رود بورس تهران نیز همسوی دلار واکنش نشان دهد و در مسیر نزولی گام بردارد. علاوه بر این، همواره ابهاماتی پیش می‌آید که سمت‌وسوی واقعی بازارها را مشخص می‌کند. این کارشناس بورس با اشاره به نزدیک شدن به فصل تدوین و تصویب بودجه ۱۴۰۲ گفت: همین موضوع نیز اثرگذاری بالایی بر عملکرد بورس تهران دارد. در واقع تا زمانی که شاخصه‌های مهم اقتصادی این سند مالی تنظیم و تصویب نشود، شاهد بروز نوساناتی در عملکرد بازار سرمایه خواهیم بود.  سماواتی افزود: بسیاری از صنایع بزرگ بورسی کشور وابسته به دولت هستند؛ بنابراین بودجه اثرگذاری بالایی در عملکرد صنایع بورسی دارد بر همین اساس نیز به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌شود در خرید سهام عجله نکنند، چراکه بازار فرصت ورود مجدد به آنها را خواهد داد.

وی گفت: با توجه به شرایط اقتصادی کشور و کسری بودجه قابل‌توجهی که در سال‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم، نباید به اثرگذاری مثبت بودجه بر عملکرد بورس تهران امید داشت؛ یعنی سیاست‌گذاران حتی اگر هم بخواهند باز نمی‌توانند با توجه به مشکلاتی که پیش‌رو دارند، از عملکرد این بازار حمایت کنند؛ بنابراین در این بازه زمانی میزان آسیب بودجه برای بورس مشخص می‌شود. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه قیمت نفت، انرژی، بهای گاز به‌عنوان خوراک پتروشیمی و همچنین سوخت صنایع، حقوق دولتی معادن، نرخ ارز و... را مهم‌ترین فاکتورهایی دانست که در جریان تصویب بودجه مشخص می‌شوند و بر عملکرد صنایع کشور و به‌دنبال آن بازار سرمایه اثرگذار خواهند بود. در همین حال پیش‌بینی می‌شود با توجه به شرایط اقتصادی کشور، فرآیند قیمت‌گذاری دستوری در جریان بودجه‌نویسی برای سال آینده شدت بگیرد و همین موضوع بر عملکرد صنایع تاثیرگذار خواهد بود؛ بنابراین برای پیش‌بینی عملکرد بازار در میان‌مدت باید منتظر روشن و شفاف شدن این آمار و اطلاعات باشیم.

دلایل صعود کدامند؟

شهیر محمدنیا، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: چند عامل را می‌توان برای توجیه روند رو به رشد بازار سهام مطرح کرد. در درجه نخست آنکه ارزش اغلب سهم‌ها در ماه‌های گذشته کاهش یافته و این در حالی است که این سهم‌ها به لحاظ بنیادی بسیار ارزنده هستند. در همین حال، تمامی اندیکاتورهای تکنیکالی حکایت از منطقه اشباع فروش را دارند. درنتیجه رشد از ناحیه اشباع فروش آغاز شده که پدیده عجیب و دور از ذهنی نیست. کما اینکه اگر به چرخه احساسی معامله نیز نگاه کنیم، همواره بازار از اوج ناامیدی و افسردگی روند مثبت خود را آغاز خواهد کرد.

وی افزود: محرک بعدی برای روند رو به رشد شاخص سهام را می‌توان نرخ دلار عنوان کرد. روند صعودی بهای دلار از چند جهت بر عملکرد بورس تهران اثرگذار است. در درجه نخست آنکه بسیاری از صنایع کوچک صادرات‌محور در چنین شرایطی می‌توانند ارز حاصل از صادرات خود را در بازار توافقی و با قیمت بالاتر از دلار نیمایی یعنی حدود ۳۴ هزار تومان تبدیل کنند. در واقع روند رو به رشد قیمت دلار در بازار آزاد به افزایش بهای دلار توافقی منجر شده است.

این فعال بازار سرمایه گفت: روند رو به رشد قیمت دلار این پیام را برای بازار داشت که توافق برجام در کوتاه‌مدت احیا نمی‌شود. همان‌طور که بارها تاکید شده، ثبات مهم‌ترین فاکتور و شاخصه اثرگذار بر عملکرد بورس تهران است، اما در شرایطی که ترس و تردید بر بازار سایه انداخته، معامله‌گر نمی‌تواند تصمیم بگیرد. در حال حاضر با ناامید شدن صاحبان سرمایه از بروز توافق در کوتاه‌مدت، بسیاری از صاحبان سرمایه اقدام به تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری در بورس کرده‌اند.

محمدنیا گفت: البته هنوز هم رونق بورس به‌گونه‌ای نیست که شاهد ورود پول از بازارهای موازی به بازار سرمایه کشور باشیم، اما پول‌های پارک‌شده که در تردید به سر می‌بردند، وارد بازار شدند و این رشد چشمگیر را برای بازار رقم زدند.

این کارشناس بورس گفت: روند رو به رشد بهای کامودیتی‌ها در بازار جهانی، محرک دیگری برای صعود شاخص بورس ظرف روزهای گذشته بوده است. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که اغلب صنایع بزرگ بورسی کشور، صادرات‌محور هستند؛ بنابراین رشد جهانی قیمت کامودیتی‌ها اثر مستقیمی روی سودآوری این شرکت‌ها دارد. وی افزود: در روزهای گذشته هم‌پای رشد قیمت دلار در بازار آزاد، نرخ دلار نیمایی به ۲۸ هزار تومان رسید، بنابراین اقبال به بازار روی آورد که به سایر صنایع سرایت کرد.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: اعلام بسته حمایتی از سوی سازمان بورس نیز محرک روند رو به رشد بازار سرمایه بوده است. در این بسته جامع، پرتفوهای زیر ۱۰۰ میلیون نیز بیمه شدند و درنتیجه نقدینگی لازم به بازار تزریق شد. در واقع این سیاست به لحاظ روانی تریگر مثبتی برای سهامداران بود و آنها را به خرید ترغیب کرد. وی افزود: نگاه مثبت مسئولان به بازار سهام سیگنال مثبتی را از نظر روانی به بازار تزریق می‌کند. به‌ویژه آنکه شاهد تزریق نقدینگی نیز به بازار بوده‌ایم.

صعود کوتاه‌مدت یا بلندمدت؟

این کارشناس بازار سرمایه در ارزیابی ادامه‌دار شدن این روند صعودی گفت: رشد حاکم بر بازار سرمایه در حال حاضر هیجانی است. در واقع حس جاماندگی در میان بسیاری از معامله‌گران دیده می‌شود. در چنین شرایطی، شاهد نوسان قابل‌توجه در فرآیند معامله سهم‌ها در بورس هستیم و بسیاری از سهم‌ها از کف مجاز تا حداکثر مجاز در طول یک روز معامله شدند؛ بنابراین با توجه به رشدی که بیشتر سهم‌های بازار تجربه کرده‌اند، عده‌ای از صاحبان سهام در هفته پیش‌رو به‌دنبال سیو سود خواهند بود. این موضوع عملا نوسانات منفی را در بازار ایجاد خواهد کرد. البته این بازار در میان‌مدت همچنان ارزنده خواهد بود.  وی افزود: چنانچه ارزش معاملات خرد سهام در هفته آینده هم بالای ۴ تا ۵ هزار میلیارد تومان باقی بماند، می‌توان به تداوم روند صعودی بازار امیدوارتر بود. محمدنیا در پایان با اشاره به نزدیک شدن به زمان بررسی بودجه سال آینده گفت: در طول سال‌های گذشته، کسری بودجه یکی اصلی‌ترین چالش‌های بازار سرمایه بوده است. بودجه‌ از بسیاری از جهات از تعیین نرخ خوراک و نرخ بهره مالکانه گرفته تا افزایش دستمزد می‌تواند روی عملکرد صنایع بزرگ و کوچک تاثیرگذار باشد؛ بنابراین باید منتظر تدوین و ارسال این بودجه و شرح اثرگذاری آن روی عملکرد صنایع باشیم.

وی گفت: البته سال‌های گذشته شاهد بودیم که در برخی موارد لایحه پیشنهادی از سوی دولت با آنچه نهایتا در مجلس تصویب شد تفاوت‌های زیادی داشت. یعنی اعتراضات صنفی به برخی موارد لایحه توانست اثرگذار باشد و زمینه اصلاح این سند مالی را فراهم کند. امسال هم انتظار می‌رود که پس از ارائه لایحه بودجه به مجلس، صنایع مختلف از حقوق خود دفاع کنند. این کارشناس بازار در پایان و ارزیابی عملکرد بورس تهران گفت: بورس تهران در طول هفته‌های اخیر رشد چشمگیری داشت. این شاخص افتی را که در طول ۳۰ روز تجربه کرده بود را طی ۱۰ کندل جبران کرد. اما همچنان بسیاری از سهم‌ها در حباب منفی به سر می‌برند و در کل بازار در نقطه ارزنده‌ایی قرار دارد و نسبت به سایر بازارهای موازی هم ارزنده هست؛ بنابراین انتظار داریم که این رشد ادامه‌دار باشد. البته به لحاظ تکنیکالی انتظار استراحت را در همین محدوده یک میلیون و ۴۲۰ هزار واحدی داریم. اما پس‌ازآن می‌توان شاخص یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی را پیش‌بینی کرد.

سخن پایانی

بورس تهران در روزهای گذشته توانسته عملکرد درخشانی را از خود به نمایش بگذارد. با این وجود، روند رو به رشد شاخص بورس در روزهای موردبحث، ترس از سقوط مجدد را هم در میان فعالان بازار زنده کرده است. در واقع آینده این بازار و پیش‌بینی عملکرد آن در ماه‌های آینده، همچنان مهم‌ترین سوال و ابهامی است که بر روند فعالیت این بازار سایه انداخته است.