کردستان به‌واسطه داشتن ۲۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارای مرزهای باشماق مریوان و سیرانبند بانه و همچنین سه بازارچه موقت مرزی در شهرستان‌های بانه، مریوان و سروآباد است. این ظرفیت موجب فراهم شدن بستر مبادلات تجاری در استان شده است و در رویه صادرات از مرزهای استان همواره بیشترین درصد مربوط به محصولات کشاورزی بوده است.

نبود بسته‌بندی مناسب محصولات کشاورزی در کنار عدم صادرات یکجای برخی از این محصولات؛ به دلیل کم بودن ظرفیت سردخانه و انبار در استان، علیرغم ظرفیت‌های مناسب بازار عراق موجب شده است ارزآوری صادرات محصولات کشاورزی با توجه به ارزش وزنی آنها رضایت‌بخش نباشد.

با توجه به ظرفیت استان و در راستای حل مسائل و کمبودهای مذکور ۲ پروژه پایانه صادراتی عام و خاص در استان تعریف‌شده است، مجوز پایانه صادراتی عمومی در سال ۱۳۹۴ صادرشده ولی تاکنون تنها ۱۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. مجوز پایانه خاص یا تخصصی محصولات کشاورزی هم به‌عنوان یک واحد مکمل گمرکی در آذر سال ۱۴۰۰ صادر شد و ۱۷ هزار و ۳۰۰ مترمربع زمین در «سه راه نی» شهرستان مریوان به آن اختصاص یافت اما هنوز نیمه‌کاره مانده است.

صادرات محصولات کشاورزی نیازمند زیرساخت‌هایی هم چون سردخانه، انبار و بسته‌بندی است و با احداث پایانه صادراتی این موارد تامین خواهد شد. با ایجاد این پایانه‌ها امکان دسترسی یکسان تولیدکنندگان به خدمات با هزینه مناسب، کنترل و حفظ کیفیت مطلوب در محصولات در راستای رعایت استانداردهای بازارهای صادراتی فراهم می‌شود.

ارایه مجوز برای پایانه‌ای خاص

مجوز پایانه خاص یا تخصصی محصولات کشاورزی هم به‌عنوان یک واحد مکمل گمرکی در آذر سال ۱۴۰۰ صادر شد و ۱۷ هزار و ۳۰۰ مترمربع زمین در «سه راه نی» شهرستان مریوان به آن اختصاص یافت.

مجری طرح پایانه صادراتی عام، در ارتباط با این پروژه گفت: در ابتدا ۱۵ هکتار از اراضی ملی برای اجرای پایانه عمومی اختصاص یافت ولی به دلیل قرار گرفتن آن در پروژه شهرک نیشتمان این محل تغییر کرد.

کمال صولی ادامه داد: زمینی به مساحت ۲۵ هکتار در کیلومتر هفت جاده سنندج-مریوان برای اجرای طرح پایانه صادراتی عام مشخص و به شرکت الماس راهین واگذار شد.در ادامه زمینی به مساحت ۲۵ هکتار در کیلومتر هفت جاده سنندج - مریوان برای اجرای این طرح مشخص و به شرکت الماس راهین واگذار شد.

وی یکی از زیرساخت‌های اولویت‌دار در توسعه صادرات را ایجاد پایانه‌های صادراتی خواند و اظهار کرد: معتقدم کردستان به دلیل پیشینه‌ای که در امر تجارت دارد باید بیشتر در این زمینه سرمایه‌گذاری کند.

ایجاد پایانه تخصصی محصولات کشاورزی

مجری طرح پایانه صادراتی کردستان یادآور شد: با توجه به اجرایی شدن منطقه آزاد بانه و مریوان، وجود پایانه صادراتی می‌تواند پشتیبانی برای این منطقه باشد.۱۷ مورد پایانه تخصصی صادراتی در کشور وجود دارد و کردستان هم با توجه به ظرفیتی که در بخش تولید محصولات کشاورزی ازجمله داشتن رتبه برتر در تولید توت‌فرنگی، گردو، انگور، گندم، نخود و سیب‌زمینی چند سالی است که پیگیر ایجاد پایانه تخصصی محصولات کشاورزی است.

مجری طرح پایانه صادراتی تخصصی محصولات کشاورزی هم اتحادیه شرکت‌های تعاونی روستایی شهرستان مریوان است که به گفته مدیر تعاون روستایی استان کردستان از محل اعتبار شرکت بعد از تخصیص زمین اقدام به تسطیع، دیوار چینی، آماده‌سازی محوطه و اخذ امتیازات آب و برق کرده است. بهرام کوشکی با اشاره به اینکه سوله‌های یک هزار تنی و باسکول ۶۰۰ تنی در این پایانه در حال آماده‌سازی است، افزود: در صورت اعطای تسهیلات بلاعوض و کم بهره برای احداث ساختمان اداری و خدماتی و همچنین تجهیزات لازم تا پایان سال ۱۴۰۳ این پروژه به بهره‌برداری می‌رسد.با توجه به اهمیت کار، این پروژه در ششمین جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان هم مطرح شد ولی پرداختن بیشتر به جزییات آن به جلسه دیگری از این شورا موکول شد که امید است در ساخت ان تسریع شود.

صادرات روزانه هزار و ۵۵۶ تن محصولات کشاورزی

به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان به طور میانگین روزانه حدود یک هزار و ۵۵۶ تن محصولات کشاورزی از طریق گمرک‌های باشماق مریوان و سیرانبند بانه به عراق صادر می‌شود.

پیمان اسکندری ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان ارزآوری محصولات کشاورزی با توجه به ارزش وزنی صادرات آنها کم است و با احداث پایانه صادراتی این مشکل برطرف می‌شود.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کردستان هم در رابطه با محل قرارگیری پروژه پایانه صادراتی تخصصی محصولات کشاورزی گفت: با اجرای این پروژه ارزش اراضی کشاورزی محدوده این پایانه‌ها هم افزایش می‌یابد و این زنگ خطری برای نابودی زمین‌های کشاورزی در این ناحیه است.حامد قادرزاده اضافه کرد: به شرطی مجوز این پایانه صادراتی تمدید می‌شود که مصوب شود یک متر به این مجموعه تحت هیچ شرایطی اضافه نخواهد شد.

سخن پایانی

یکی از محورهای توسعه استان کردستان تقویت پایانه‌های مرزی است و از آنجایی که در سیاست‌های کشور کار با همسایگان در اولویت نخست قرار دارد لذا احداث و توسعه پایانه های مرزی اهمیت ویژه‌ای دارد. در همین راستا مرز باشماق فعال شده و شاهد افزایش ارتباط و تبادل کالا در این منطقه هستیم.در همین حال کشور عراق یکی از شرکای جدی ایران محسوب می‌شود بنابراین باید به طور مرتب زیرساخت‌های اقتصادی منطقه را برای افزایش سطح تبادلات گسترش دهیم.