راهکارهای مختلفی برای مقابله با خشکسالی در استان سمنان ارائه شده اما وضعیت آنقدر بحرانی است که چاره‌ای جز توجه به الگوی کشت و ترویج کشاورزی مشارکتی وجود ندارد. باید اذعان کرد که در استان خشک سمنان، هم صیفی‌جات کشت می‌شود و هم آب بااهمیت و موردنیاز مردم به شیوه‌های نادرست سنتی، هدر می‌رود. این موضوع در کنار سهم ۹۰ درصدی کشاورزی از آب با بهره‌وری بسیار پایین باعث شده تا این سوال پیش بیاید که آیا کشاورزی در استان سمنان امری اقتصادی است؟!

اجرای غیراصولی آبیاری نوین

علی‌اکبر رضوانی، کارشناس کشاورزی با بیان اینکه در کشاورزی کنونی همچنان ۶۰ درصد آن به‌طورکامل سنتی و غرقابی است و مابقی نیز به‌صورت غیراصولی آبیاری نوین را اجرا می‌کنند که خودش به اندازه یک آبیاری غرقابی آب هدر می‌دهد، گفت: تنها چاره‌ای که برای استان پیش‌رو است، مقوله تغییر الگوی کشت و همچنین توجه به کشاورزی مشارکتی با حضور بخش خصوصی است، مانند آنچه در ساخت‌وساز مشارکتی شاهد هستیم و می‌تواند به کسانی که توان مالی کشت ندارند، کمک کند و کشتی مبتنی بر خشکسالی را ترویج دهد.

علی‌اکبر رضوانی بیان کرد: امروز در حالی در گرمسار و سرخه خربزه و در بی‌ارجمند و میامی هندوانه کاشت می‌شود که برای هر کیلوگرم از این محصولات، بیش از ۱۲۰ لیتر آب موردنیاز است، یعنی چیزی در حدود ۱۵۰ هزار تومان، در حالی که یک کیلوگرم هندوانه یا خربزه بین ۷ تا ۱۴ هزار تومان فروخته می‌شود، اما یک کیلوگرم گندم ۱۴ هزار تومان نرخ دارد که فقط ۲۵ هزار تومان آب نیاز دارد!

سهم آب‌شرب در سمنان

وی افزود: در صورتی کشاورزی سمنان ۹۰ درصد آب کل استان را مصرف می‌کند که سهم شرب ۶ و صنعت ۴ درصد و مابقی نیز توسط شهرداری‌ها پای چمن‌ها و گل‌ها ریخته می‌شود و مسئولان اقدام عاجلی برای مقابله با آثار سوء خشکسالی انجام نمی‌دهند، حال آنکه تمرکز بسیاری از آنها به‌جای مدیریت شرایط فعلی، تامین آب از استان‌های دیگر است، گو اینکه با همین وضعیت اگر تمام دریای خزر هم به استان سمنان بیاید، این استان آباد نخواهد شد، چون به همان نسبت هدررفت آب تشدید می‌شود.

جایگاه مغفول آب مجازی

محسن عبدالهی، کارشناس کشاورزی با بیان اینکه موضوع آب مجازی برای مسئولان استان سمنان جایگاهی ندارد، بیان کرد: فکر کنید ۳۳ هزار هکتار زمین و اراضی زیر کشت گندم بی‌بازده ما زیر کشت زعفران، عناب، گل‌محمدی و... قرار گیرد، آیا قطب کشاورزی که امروز مسئولان از آن صحبت می‌کنند، دوباره در استان سمنان رواج پیدا نمی‌کند؟ آب مجازی یعنی شما دست به چنین کاری بزنید و در ازای آن با پول هنگفتی که از کشت جایگزین و اصلاح‌شده الگوی کشت به‌دست می‌آورید، گندم موردنیاز استان را وارد کنید.

یک کارشناس اقتصادی نیز در گفت‌وگو با مهر، با بیان اینکه کشت‌های مشارکتی بیشتر جنبه ترغیب کشاورزان و بهره‌برداران را دارد و می‌تواند در این زمینه مفید باشد، گفت: بعد از مدت‌ها سکون و نخوت، شاهد یک طرح بسیار عالی از سوی جهاد کشاورزی کشور بودیم و آن هم ایجاد مزارع مشارکتی با حضور بخش خصوصی و ترغیب دیگران به ورود در این مقوله بود.

سیدرضا طباطبایی با بیان اینکه این طرح می‌تواند در ارتقای بهره‌وری و تولید کشاورزی بدون استفاده آنچنان از آب، موثر باشد، تاکید کرد: مشارکت سرمایه‌گذاران اقتصادی در تولید، جنبه ارتقای اشتغال و ایجاد اشتیاق بین دیگر بهره‌برداران را نیز برای توسعه کشت‌های جایگزین با خود به‌همراه دارد.

تغییر الگوی کشت

وی با بیان اینکه تغییر الگوی کشت و توجه به کشت‌های کم‌آب‌بری مانند زعفران همیشه مدنظر مسئولان و مقامات استانی و شهرستانی بوده و بارها درباره آن صحبت‌هایی نیز شده، اما ویترینی برای عرضه آن وجود نداشت که کشاورزان آن را ببینند، افزود: این نوع تغییر الگوی کشت، حالا که در سطح کشت قرار دارد می‌تواند به‌نوعی وظیفه ترویج و ترغیب کشاورزان به‌سمت کشت‌های جایگزین و کم‌آب‌بر را با مشارکت بخش خصوصی بازی کند.

استاندار سمنان نیز با بیان اینکه وضعیت آبی استان نگران‌کننده است و کاهش منابع آبی و برداشت بی‌رویه منابع زیرزمینی را شاهد هستیم، گفت: توجه جدی به موضوع کم‌آبی و خشکسالی در کنار راهکارهایی مانند تامین منابع آبی جدید برای استان سمنان مدنظر قرار دارد.

سیدمحمدرضا هاشمی با بیان اینکه تغییر الگوی کشت یکی از اقداماتی است که با همراهی جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات و… در استان رواج یافته، اما باید اقدامات جدی‌تری را در این عرصه انجام دهیم، افزود: نصب کنتور هوشمند در چاه‌های کشاورزی و بهینه‌سازی مصرف آب از دیگر اقداماتی است که برای مدیریت مصرف در استان اجرا شده است.

وی با بیان اینکه شرایط خاص منابع آبی استان سمنان، ضرورت مصرف بهینه آب را در بخش کشاورزی مسجل می‌کند، ابراز کرد: تغییر در شیوه‌های مصرف آب و استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری یکی از تاکیدات دیگر ما در کنار کشت محصولات کم‌آب‌بر و تغییر الگوی کشت است تا بتوانیم از منابع آبی موجود استان محافظت کنیم، همچنین اعتقاد داریم که در شرایط موجود باید مدیریت صحیح در منابع آبی انجام گیرد.