رقابت، شاه‌کلید توسعه
این صنعت همچنین متشکل از بازیگران کوچک تا متوسط بوده که طیف منتخبی از محصولات را ارائه داده و بیشتر به مشتریان منطقه‌ای خدمات می‌دهند. حضور و تثبیت بازیگران بزرگ و کوچک در بازارها سبب شده تا بیشتر آنها شبکه‌های توزیع گسترده‌ای در سراسر جهان برای دستیابی به مشتریان بزرگ خود به‌دست آورند. بازیگران کلیدی همواره تلاش می‌کنند تا روی ابتکارات استراتژیک، مانند راه‌اندازی محصول، خرید، حمایت مالی، همکاری، مشارکت در رویدادها و گسترش کسب‌وکار تمرکز داشته تا رشد درآمد را افزایش و موقعیت خود را در صنعت جهانی تقویت کنند. صمت در این گزارش به اهمیت توسعه صنایع لوازم‌خانگی پرداخت.
برنامه‌ریزی برای افزایش تولید لوازم‌خانگی
عضو هیات مدیره انجمن صنایع لوازم‌خانگی ایران افزود: امروز تولید لوازم‌خانگی در مقایسه با چند سال گذشته بسیار خوب و در مقایسه با سال ۹۷، تولید بیش از ۲ برابر شده است. با سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده و همچنین رقابت شرکت‌ها، کیفیت و کمیت تولیدات در سال‌های اخیر رشد خوبی داشته است. به گزارش بازار، علیرضا محمدی دانیالی، به صادرات ۲۵۰ میلیون دلاری لوازم‌خانگی در سال گذشته اشاره کرد که باوجود تداوم تحریم‌ها، همچنین مشکلات بانکی و معضلات حواله پول محقق شده و انتظار می‌رود امسال این رقم به بیش از ۳۰۰ میلیون دلار برسد.
وی گفت: سال گذشته ۱۶ میلیون دستگاه انواع لوازم‌خانگی در کشور تولید شد و برنامه‌ریزی شده تا پایان امسال این تعداد به بیش از ۱۸ میلیون دستگاه برسد. وی با اشاره به رکود این روزهای بازار گفت: تورم موجود در اقتصاد سبب شده تا رشد قیمت‌ها و هزینه‌های تولید را شاهد باشیم، همچنین مطابق آمارها در ۱۰ سال گذشته قدرت خرید جامعه ایرانی ۳۴ درصد کاهش داشته است که به تشدید شرایط رکود تورمی و کاهش خرید لوازم‌خانگی انجامیده است.
این عضو هیات مدیره انجمن صنایع لوازم‌خانگی ایران افزود: برای دستیابی به رشد ۸ درصدی برنامه‌ریزی شده در اقتصاد، بخش لوازم‌خانگی هم باید همپای دیگر بخش‌ها و صنایع رشد کند؛ بر این اساس رکود موجود در بازار باید با کلان نگری راهکار حاکمیتی برای آن اندیشیده شود. محمدی دانیالی درباره برنامه‌های توسعه صادرات این محصولات، گفت: دو مشکل در مسیر صادرات وجود دارد؛ نخست، وقتی خارجی‌ها لوگوی «ساخت ایران» را می‌بینند کمی عقب‌نشینی می‌کنند و دوم، تحریم‌ها که سبب می‌شود برخی شرکت‌ها تمایل به همکاری با شرکت‌های ایرانی نداشته باشند. برای صادرات نیز یکی از مشکلات اساسی ناتوانی در حواله‌کرد پول از طریق نظام بانکی است. محمدی‌دانیالی همچنین با اشاره به فضای پیش‌آمده پیش روی شرکت‌ها برای حضور و نفوذ در بازار روسیه ناشی از جنگ این کشور با اوکراین، افزود: روسیه بازار بسیار بزرگ و با ظرفیتی است و می‌توان کارهای اساسی در آن انجام داد. در این مسیر باید دولت، مسئولان امر و بخش خصوصی با یکدیگر متحد شوند، همچنین وزارتخانه‌های صمت، امور خارجه، اتاق‌های بازرگانی و بانک‌ها پای‌کار بیایند. عضو هیات مدیره انجمن صنایع لوازم‌خانگی ایران درباره برگزاری بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی صنعت لوازم‌خانگی که اواخر آذر برگزار خواهدشد گفت: بااینکه ۳۴ هزار مترمربع فضای نمایشگاهی برای شرکت‌کنندگان در نظر گرفته‌شده بود، اما تا امروز بیش از ۷۰ هزار مترمربع درخواست داشته‌ایم و استقبال بسیار خوبی انجام‌شده است.
وی افزود: به همین دلیل در حال مدیریت مسئله هستیم تا با تخصیص فضای کمتر، شرکت‌های داخلی و خارجی بیشتری بتوانند حضور بیابند، هرچند به دلیل تداوم تحریم‌ها و شرایط کرونایی استقبال خارجی‌ها در این دوره کمتر بوده است.
ضرورت تمرکز بر بازار صنعتی
در میان اخبار
روح اله ایزد‌خواه، نماینده مردم تهران، شمیرانات، ری، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی درباره وضعیت لوازم‌خانگی، گفت: ظرفیت تولید لوازم‌خانگی در کشور کم نبوده و کشش بازار نیز بالا است، از سوی دیگر مواد اولیه و قطعات موردنیاز این صنعت نیز در کشور موجود است اما همان‌گونه که ممنوعیت واردات به بازار خودرو ضربه زد، این موضوع موجب آسیب بازار لوازم‌خانگی نیز شد. وی افزود: دولت به‌عنوان تسهیلگر باید ظرفیت‌های موجود در صنعت لوازم‌خانگی را تجمیع کند به این معنا که به‌جای تعدد شرکت‌های تولیدکننده، این واحدها به‌صورت کنسرسیوم فعالیت کنند تا ظرفیت‌ها و توانمندی‌های آنها به اشتراک گذاشته شود چراکه هر تولیدکننده در تولید یک قطعه موفق است و تشکیل کنسرسیوم موجب می‌شود که این توانمندی‌ها گردهم آید؛ البته در تشکیل کنسرسیوم در حوزه لوازم‌خانگی نباید انحصار ایجاد شود. ایزد خواه اضافه کرد: با تحقق این مهم محصولات باکیفیت تولید می‌شود زیرا هر تولیدکننده می‌تواند بر مزیت اصلی خود متمرکز شود و قطعات باکیفیت در تیراژ انبوه تولید کند. بنابراین تولید اقتصادی خواهد شد که متاسفانه وزارت صمت در دوره‌های مختلف این روش را پیگیری نکرده است.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم ارتقای فناوری را یکی دیگر از موضوعات موردنیاز صنعت لوازم‌خانگی دانست و ادامه داد: فناوری‌های موجود در صنایع نظامی باید در صنایع غیرنظامی مورداستفاده قرار گیرد که متاسفانه این روش را کمتر به کار گرفته‌ایم وی با اشاره به اینکه در صنایع دفاعی، فناوری‌های مرتبط با صنایع لوازم‌خانگی ایجادشده اما مورداستفاده قرار نگرفته است گفت: ماده ۴۲ قانون برنامه ششم به‌صراحت بیان کرده که توانمندی‌های صنایع دفاعی و نظامی باید در صنایع غیرنظامی سرریز شود که متأسفانه اجرایی نشده است.
عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: باید بر بازار صادراتی نیز تمرکز کرد تا سرمایه‌گذاری در صنعت لوازم‌خانگی به‌صرفه باشد؛ دولت می‌تواند با فعال‌سازی بازارچه‌های مرزی و تعاونی‌های مرزنشین این مسیر را باز کند.
رسوخ نوآوری در صنعت لوازم‌خانگی
باهدف توسعه و گسترش صنعت لوازم‌خانگی، کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار لوازم‌خانگی باهدف تقویت ارتباط میان صنایع لوازم‌خانگی ایران و مراکز علمی، پژوهشی و فناور، تحقق تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی و به‌منظور تحقق نقشه جامع علمی کشور تشکیل‌شده است. به گزارش معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، این کانون، نهاد، تصمیم‌ساز و تشکلی غیردولتی، غیرانتفاعی و غیرسیاسی است که باهدف کارآمدی، فرآیندها، تولید کالا و خدمات و بهبود اثربخشی خروجی‌های علمی و پژوهشی کشور در ارتباطی ساختاریافته و سازماندهی‌شده میان واحدهای صنعتی لوازم‌خانگی با مراکز علمی، پژوهشی و فناور، در فضای، بازار و با حمایت از کار و سرمایه ایرانی با تلاش برای مانع زدایی و پشتیبانی از کارآفرینان جوان، بنگاه‌های، کوچک و متوسط و کسب‌وکارهای نوپا و نوآور و حرکت به‌سوی، اهداف توسعه پایدار و اقتصاد تاب آور شکل‌گرفته است. کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار لوازم‌خانگی اهدافی چون افزایش همگرایی، هماهنگی و تصمیم‌سازی و وحدت رویه پیرامون فعالیت‌های بازار، صنعت، دانشگاه‌ها، و مراکز علمی، پژوهشی و فناور و ارتقای نظام ملی نوآوری در عرصه توسعه و تولید کالا و خدمات خاص تخصصی مرتبط با صنایع و لوازم‌خانگی کشور ایجادشده است. این کانون همچنین ملزم به پوشش‌دهی جامعه هدف متناسب با زمینه تخصصی فعالیت خود در سراسر کشور است. کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار لوازم‌خانگی که وظیفه آن جاری‌سازی نوآوری در صنعت لوازم‌خانگی تعیین‌شده، موظف است که با احصاء چالش‌های این صنعت و ارائه راهکارهای فناورانه، علاوه بر آسایش بیشتر مصرف‌کنندگان، بازارهایی گسترده‌تر برای، تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان این صنعت فراهم آورد. هیات مدیره کانون، با توجه اهداف و چشم‌انداز خود و با همکاری و همراهی مراکز دانشگاهی و متخصصان این حوزه، صنعتگران، کارآفرینان و فعالان بازار لوازم‌خانگی در راستای مأموریت خود گام برداشته و به اقدامات مؤثری دست‌زده است. ازجمله این اقدامات می‌توان به همکاری با شرکت شهرک‌های صنعتی به‌منظور برگزاری رویداد فناورانه لوازم‌خانگی، اجرای هیات‌رئیسه اختصاصی لوازم‌خانگی در اجلاس مدیریت فناوری و نوآوری ۱۴۰۰، حضور در نمایشگاه ایران ساخت ۱۴۰۰ و برنامه‌ریزی نخستین دوره مدیریت کسب‌وکار تخصصی لوازم‌خانگی با همکاری دانشگاه خواجه‌نصیرالدین طوسی اشاره کرد. ازآنجاکه کانون در زمینه تصمیم‌سازی، و جهت‌گیری، قوانین، ضوابط و دستورالعمل‌های مختلف دستگاه‌های، دولتی نقش مهم و مؤثر ایفا می‌کند، مشارکت و همفکری تمامی دست‌اندرکاران صنایع لوازم‌خانگی ایران می‌تواند تصویر روشن‌تر و واقعی‌تر، از چالش‌ها و نیز راهکارها ارائه کند و در همین راستا، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری از فعالان این زیست‌بوم و همفکری آنها بر بستر کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار حمایت می‌کند.
سخن پایانی
با توجه به حضور جدی رقبای خارجی در بازار لوازم‌خانگی ایران و استفاده آنان از فناوری اطلاعات و ارتباطات در این بازار، موقعیت رقابتی شرکت‌های داخلـی در شـرایط نـامطلوبی قـرار دارد و لازم است با نگاهی علمی و دقیق، استراتژی مناسـب رقابـت در بازارهای داخلی طراحی شود تا بنگاه‌ها بتوانند بر اساس آن، از استراتژی‌های مناسبی استفاده کنند. به گفته بسیاری از کارشناسان صنعت لوازم‌خانگی در ایران، زمانی موفق خواهد بود که از طرفی بتواند خود را پا به‌پای تغییرات تکنولوژی، به‌روز کرده و حتی نوآوری‌هایی در این زمینه ارائه دهد. از طرف دیگر باید از توان رقابتی خوبی به‌ویژه در حوزه نرخ برخوردار باشد. به همین دلیل، برخی راهکارهایی که برای حل این چالش‌ها در ایران می‌توان پیشنهاد داد عبارت از «برندسازی در صنعت لوازم‌خانگی»، «حمایت از نوآوری‌ها در صنعت لوازم‌خانگی»، «ایجاد شرکت‌ها تخصصی تولید محصولات لوازم‌خانگی» و «تشکیل شرکت‌های مشترک با تولیدکنندگان خارجی» هستند.
