رئیس‌جمهوری با حضور و سخنرانی در اجلاس سران سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو)، مواضع و پیشنهادات جمهوری اسلامی ایران در زمینه تقویت مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی به‌ویژه رفع موانع و افزایش سطح همکاری‌ها و تبادلات اقتصادی کشورهای عضو سازمان اکو را تشریح و تبیین خواهد کرد. 

پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی به میزبانی ترکمنستان برگزار می‌شود و این کشور ریاست دوره‌ای اکو را عهده‌دار خواهد بود.

«اکو» مخفف نام یک سازمان اقتصادی منطقه‌ای است. ۳ کشور ایران، پاکستان و ترکیه در سال ۱۳۴۱ (۱۹۶۲) نخستین بار این سازمان را با نام «آرسی‌دی» یا «سازمان همکاری عمران منطقه‌ای» پایه‌ریزی کردند.

پس از انقلاب ایران، کار سازمان با وقفه مواجه شد و در سال ۱۳۶۴ با نام «اکو» حیات خود را از سر گرفت. پس از فروپاشی شوروی، در سال ۱۳۷۲ کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان نیز به سازمان اکو پیوستند. این سازمان هم‌اکنون با ۱۰ عضو، حدود ۴۸۰ میلیون جمعیت، امکاناتی چون نفت، گاز و صنعت در اختیار دارد. 

طبق اساسنامه این سازمان، اکو برای بهبود شرایط توسعه اقتصادی پایدار کشورهای عضو تلاش می‌کند و برای حذف تدریجی موانع تجاری در این منطقه فعالیت دارد. 

از دیگر اهداف اکو، تهیه برنامه مشترک برای توسعه منابع انسانی در این ۱۰ کشور است. این سازمان همچنین برای تسریع برنامه توسعه حمل‌ونقل و ارتباطات فعالیت می‌کند. زبان رسمی سازمان اکو انگلیسی است و مقر اصلی آن، شهر تهران در ایران است.

اکو چه منافع اقتصادی برای ایران دارد؟

سهراب دل‌انگیزان، کارشناس اقتصاد با بررسی ابعاد اقتصادی این نشست برای ایران در حوزه روابط بین‌الملل و تحریم‌ها اظهار کرد: اجلاس منطقه‌ای و محلی چند کشور می‌تواند منافع بسیار بزرگی برای این کشورها ایجاد کند؛ به این علت که کشورهای عضو فرصت‌ها و تهدیدهای اقتصادی مشترکی دارند و اگر با یکدیگر همکاری‌های اقتصادی داشته باشند، می‌توانند از این همکاری‌ها منافع محلی بالایی ببرند. وی افزود: این منافع هم ایجاد منافع مثبت را در بر می‌گیرد و هم مانع شکل‌گیری زیان‌های احتمالی چون مشکلات زیست‌محیطی، مسائل مرزی، ریزگردها و..‌. می‌شود.

دل‌انگیزان افزود: ایران در سازمان اکو به‌عنوان یک سازمان منطقه‌ای با کشورهای همسایه خود چون افغانستان، پاکستان و... که در این سازمان عضو هستند، منافع و تهدیدهای مشترکی دارد که این منافع و تهدیدها تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر همکاری‌های اقتصادی آنها می‌گذارد. 

به‌گفته این کارشناس، روابط بین‌الملل و تحریم، حوزه‌ای است که ایران درحال‌حاضر با آن چالش دارد که امضای توافقنامه‌های بین کشوری و منطقه‌ای از طریق سازمان اکو و برقراری مبادلات تجاری به‌وسیله پول ملی این کشورها می‌تواند منافع اقتصادی بالایی برای ایران و آن کشورها ایجاد کند.

این کارشناس اقتصاد ادامه داد: البته این امر به رفع سوءتفاهم‌های بین کشورهای عضو اکو نیاز دارد. سوءتفاهم‌ها روابط اقتصادی این کشورها را کاهش داده که باید تعریف‌های جدیدی از تفاهم‌ها، مذاکره‌ها، مقررات و چارچوب‌ها و عناصر ارتباطی بین کشورها صورت بگیرد. در نهایت اینکه اجلاس اکو فرصتی مغتنم برای گفت‌وگو و کاهش تنش در منطقه به‌شمار می‌رود.

فرصتی مساعد برای تعمیق دیپلماسی

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی حضور در اجلاس اکو را فرصت خوبی برای تعمیق دیپلماسی ایران خواند و گفت: حضور در این اجلاس می‌تواند در تعمیق روابط بین کشورهای عضو و همچنین حل مشکلات تاثیرگذار باشد.

غلامرضا مرحبا در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به حضور ایران در اجلاس اکو در ترکمنستان اظهار کرد: اکو ظرفیت و فرصت اقتصادی خیلی خوبی است که ما تاکنون به‌خوبی از آن استفاده نکرده‌ایم. 

بسیاری از کشورها عضو اکو هستند که با ما اشتراکات فرهنگی و تاریخی دارند. کشورهای بزرگ منطقه مثل ایران، پاکستان و ترکیه عضو اکو هستند و کشورهایی همچون جمهوری آذربایجان و ترکمنستان هم از اعضای اکو هستند که ظرفیت‌های بسیار خوبی دارند.

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه یخ‌های روابط در دنیا در حال آب شدن است، گفت: باید از فرصت برگزاری اجلاس اکو به بهترین شکل استفاده کرد. حضور در این اجلاس فرصتی برای حل مشکلات و تعمیق روابط خواهد بود، چون اکو تنها یک سازمان اقتصادی نیست و می‌تواند مشکلات کشورها را حل کند. 

امیدواریم با حضور در این اجلاس مشکلات گذشته حل شود و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، قومی، زبانی و مذهبی به بهترین شکل از این فرصت استفاده کنیم.

سخن پایانی

از جمله اهداف سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، گسترش تجارت درون‌منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و همچنین تلاش در جهت ادغام تجارت کشورهای منطقه با تجارت جهانی است. منابع و ظرفیت‌های گسترده اقتصادی به‌ویژه در بخش‌های معدن، نفت و گاز و گردشگری کشورهای عضو سازمان اکو سرمایه ارزشمندی را در اختیار این سازمان مهم اقتصادی منطقه قرار داده است.

از طرفی جمهوری اسلامی ایران به‌دلیل داشتن مرز زمینی با ۵ کشور عضو اکو و دارا بودن موقعیت استراتژیک جغرافیایی برای برقراری اتصال سایر اعضا به آب‌های بین‌المللی و نیز به‌دلیل استقرار دبیرخانه دائمی اکو در تهران از موقعیت محوری در این سازمان برخوردار است. باتوجه به موارد یادشده باید از پانزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی و ششمین نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر بهترین بهره را برد.