کشاورزی مهم‌ترین محور اقتصادی خانوارهای کرمانی محسوب می‌شود و از جمعیت سه‌میلیونی این استان حداقل ۲ میلیون نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در این عرصه امرارمعاش می‌کنند، هرچند کرمان ازنظر منابع آبی در تنگنا است اما مردمان کویر طی سال‌های متمادی با تلاش خود استان کرمان را درزمینه تولید بسیاری از محصولاتی باغی و جالیزی پیش انداخته‌اند.

پسته، خرما، گردو و انواع مرکبات محصولات باغی هستند که استان کرمان در تولید آنها رتبه اول و دوم کشور را دارد و در تولید ۱۰ محصول جالیزی در جنوب کرمان استان کرمان سرآمد است و نیاز بخش عمده‌ای از بازار را تأمین می‌کند.

اما طی سال‌های اخیر دیده‌ایم که شیوع آفت‌های متعدد در کرمان خسارت‌های جدی به مزارع زده است به‌طوری‌که پسیل پسته، سوسک خرطومی خرما، مگس مدیترانه‌ای محصول مرکبات و کرم خراط گردو استان را با خسارت جدی مواجه کرده است و گاه تا ۹۰ درصد از محصول در استان از بین رفته است. در کنار خسارت آفت‌های مختلف به کشاورزی کرمان که اکثراً هیچ راه علاجی نیز از سوی پژوهشگران کشاورزی برای دفع آنها پیشنهاد نشده است تغییرات اقلیمی خسارت‌های بسیار سنگینی به‌طوری‌که در امسال ۹۰ درصد پسته کرمان به دلیل سرمازدگی بهاره از بین رفته است و بسیاری از کارگاه‌های فرآوری نیز بسته‌شده‌اند، همچنین خشکیدگی خوشه‌های خرما به دلیل گرمای شدید و کمبود رطوبت ۵۰ درصد از محصول شرق و جنوب کرمان را از بین برده است.

به‌طوری‌که خسارت سرمازدگی به محصول پسته در امسال معادل ۱۰ درصد اقتصاد کرمان عنوان‌شده است و بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان تعیین‌شده است. خسارت سرمازدگی به محصول پسته در امسال معادل ۱۰ درصد اقتصاد کرمان عنوان‌شده است و بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان تعیین‌شده است.

این رقم جدای از خسارت به نخلستان‌ها، باغ‌های مرکبات و خسارت‌های سیل به کشاورزان رفسنجان، انار و دیگر شهرستان‌های استان است.

انتظار می‌رود در کنار خسارت‌های شدید آفت‌ها و تغییرات اقلیمی عاملی به‌عنوان بیمه بخش قابل‌توجهی از مشکلات کشاورزانی که با افزایش قابل‌توجه نهاده‌های کشاورزی مواجه هستند را پوشش دهد اما عملاً بیمه با رقم‌های اندکی که پرداخت می‌کند نتوانسته جایگاه حمایتی خود را حفظ کند و با افزایش نرخ نهاده‌های تولید، تأخیر در پرداخت و عدم تناسب پرداخت‌ها با ضررها شاهد کمرنگ شدن نقش بیمه در کشاورزی کرمان هستیم.

این در حالی است که در شرایط کنونی که ریسک کشاورزی در کرمان در حال افزایش است حمایت‌های بیمه‌ای برای حفظ ظرفیت‌ها و ظرفیت‌های کشاورزی در استان کرمان ضرورتی انکارناپذیر است.

بااین‌وجود کشاورزان همیشه یکی از مشکلات خود را تأخیر در پرداخت، اندک بودن خسارت‌های پرداختی و عدم پوشش بیمه برای برخی از خسارت‌ها عنوان کرده‌اند.

نکته جالب‌توجه اینکه شدت خسارت‌ها در برخی از سال‌ها به کشاورزان به حدی است که حتی توان پرداخت حق بیمه را هم ندارند.

لرزه بر تن درختان پسته

یکی از کشاورزان پسته کار رفسنجانی در گفت‌وگو با مهر بیان کرد: متاسفانه در فصل اردیبهشت افت دما به حدی بود که سرشاخه‌ها درختان خشک شدن و همه محصول در ابتدای سال از دست رفت؛ تنها ۱۰ درصد برخی از باغ‌ها در امسال برداشت داشتند که همین محصول نیز ریز و بی‌کیفیت بود.

محمد بهبودی بیان کرد: میزان خسارت‌ها آنقدر زیاد است که برخی درختان به‌شدت دچار تنش شده‌اند و بعید است در سال آینده نیز بتوانیم محصول خوبی داشته باشیم.

وی گفت: این مسئله یعنی سرمازدگی در سال‌های اخیر بسیار زیاد شده است و باوجوداین خسارت‌ها و پیگیری‌های کشاورزان هیچ کمکی نشده و بیمه هم پرداخت‌نشده است.

این کشاورز گفت: مسئولان هر از چند گاه از کمک‌هایی برای بازپرداخت وام‌ها سخن می‌گویند که شامل عدم پرداخت دیرکرد و تنفس در بازپرداخت می‌شود که با این حجم از خسارت‌ها همخوانی ندارد.

وی گفت: بسیاری از کشاورزان به دلیل وضعیت موجود ترجیح می‌دهند دلالی پسته کنند و از تولید خارج شوند و یا به مناطق دیگر کوچ کنند که همه این موارد یعنی تشدید خسارت به سرمایه‌های کشاورزی رفسنجان.

مشکلات نخلداران شرق کرمان

محمد گلومکی یکی از کشاورزان نخلدار بم است که می‌گوید: امسال ۴۰ درصد از نخلستان بنده دچار ریزش خرما شده ضمن اینکه سوسک خرطومی هم در نخلستان‌ها بیداد می‌کند و نخل‌ها را از بین می‌برد.

وی گفت: بیمه در مقابل این خسارت‌ها باید حمایت واقعی کند و پای‌کار باشد چون ما حق بیمه پرداخت می‌کنیم.

وی بیان کرد: هرسال شاهد بروز این خسارت‌ها هستیم اما در مقابل مسئولان فقط سکوت می‌کنند و پرداخت‌های بیمه‌ای هم بخش کوچکی از خسارت‌ها را جبران می‌کند.

این کشاورز گفت: ماه‌به‌ماه نهاده‌های تولید گران می‌شود اما این نوع حمایت از کشاورز پاسخگو این وضعیت بازار نیست.

خسارت‌های فراوان باغ‌های مرکبات

محمد شعبانی نیز در شهرستان جیرفت باغ مرکبات دارد که به مهر می‌گوید: کشاورزی سرمایه استان کرمان است اما هرسال یک آفت عجیب می‌آید و خسارت‌های زیادی به بار می‌آورد و کسی هم چاره‌ای برای مبارزه با آن ندارد.

وی به آفت مگس مدیترانه‌ای اشاره کرد و گفت: این مگس عملاً به کشاورزی جنوب کرمان خسارت جدی وارد کرده است اما راهکاری برای مقابله با این آفت نیست و حتی محصولات جالیزی را هم از بین می‌برد.

وی گفت: کشاورز باید در مقابل چنین آفت‌هایی حمایت شود و مرکز تحقیقات کشاورزی هم برای مبارزه با این آفت وارد عمل شوند.

یک فعال حوزه کشاورزی کرمان نیز با انتقاد از نحوه فعالیت صندوق بیمه کشاورزی در کرمان گفت: این صندوق در حال از دست دادن کاربرد خود است و باید برای رفع این مشکل چاره‌اندیشی شود.

محمد حسین اکبری به مهر گفت: میزان پرداخت خسارت‌ها را اگر چک کنیم کاملاً مشخص است که در مقابل حجم بالای خسارت‌هایی که به کشاورزان وارد می‌شود پرداخت‌ها بسیار اندک است و مشکلات کشاورزان را جبران نمی‌کند.

در مقابل حجم بالای خسارت‌هایی که به کشاورزان وارد می‌شود پرداخت‌ها بسیار اندک است و مشکلات کشاورزان را جبران نمی‌کند.

وی گفت: باید توانمندی صندوق بیمه کشاورزی افزایش یابد تا بتوان از داشته‌های کشور در بخش کشاورزی محافظت کنیم و اشتغال پایدار و تولید در این زمینه دچار مخاطره نشود.

اکبری عنوان کرد: در شرایطی که کشاورزان دچار خسارت و مشکلات متعدد به دلیل تغییرات اقلیمی، آفات و مشکلات صادراتی می‌شوند دولت باید از کشاورزان حمایت جدی و عملی کند.

وی کاهش معافیت‌های مالیاتی کشاورزان، افزایش تعرفه‌های صادراتی، افزایش نرخ نهاده‌های تولید را موجب کاهش مزیت‌های تولید در بخش کشاورزی دانست.

پسته‌ داران خسارت نگرفتند

رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان نیز وضعیت کشاورزی کرمان را به دلیل سرمازدگی و شیوع آفت‌ها نامناسب دانست و گفت: باید برای رفع این مشکلات ورود جوی شود و بحث تحقیقات و اقدامات علمی با توجه به حجم بالای بیکاران در بخش کشاورزی افزایش یابد.

سید مهدی طبیب زاده گفت: امسال ۹۰ درصد پسته استان کرمان از بین رفته است و عملاً تاکنون حمایتی از کشاورزان نشده است.

وی عنوان کرد: پرداخت‌های محدودی انجام‌شده که بسیار اندک است و به‌هیچ‌عنوان خسارت‌ها را پوشش نمی‌دهد.

وی خواستار توسعه خدمات بیمه‌ای شد و گفت: کشاورز اگر بداند بیمه در صورت خسارت‌های مختلف خسارت‌ها را کامل جبران می‌کند در کنار پرداخت حق بیمه سرمایه‌گذاری بهتری برای افزایش تولید انجام می‌دهد.

سخن پایانی

باوجود پیگیری‌های مکرر کشاورزان اما هنوز اقدامی برای پرداخت خسارت‌های کشاورزان نشده و در حالی کشاورزان باید باغ‌ها را برای سال آینده آماده کنند اما پولی در دست ندارند.