صنعت خودرو گرفتار در راهکارهای سلیقه‌ای
بورس هم دردی از بازار خودرو دوا نمی‌کند
به‌گفته کارشناسان نه راهکار ثبت‌نام با پیش‌شرط‌های دهگانه چاره‌کار است، نه عرضه خودرو به بورس. مشکل فعلی تیراژ پایین تولید است که باید علت آن مشخص شود. خودروساز عنوان می‌کند با شرایط فعلی نقدینگی امکان افزایش تیراژ وجود ندارد. شرکت‌های خودروساز تاکید دارند با زیان در حال تولید هستند؛ از این‌رو باید نرخ خودرو افزایش پیدا کند تا تیراژ تولید آمار قبل را داشته باشند.
مدتی است موضوع عرضه خودرو در بورس مطرح‌شده تا بتوان با این راهکار که در هیچ کشوری هم تجربه نشده، بازار خودرو بسامان شود.
در این راستا و به گفته معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران، خودروهایی که مشمول قیمت‌گذاری نیستند، منعی برای عرضه در بورس کالا ندارند و مذاکراتی برای عرضه این خودروها در بورس کالا انجام شده است.
جواد جهرمی درباره عرضه خودرو در بورس کالا عنوان کرد: در این روند، خودرو به دو بخش تقسیم می‌شود؛ بخش اول، خودروهایی که مشمول قیمت‌گذاری و تحت نظارت نهادهای دولتی هستند و سایر خودروهایی که مشمول قیمت‌گذاری دستوری نمی‌شوند. جهرمی درباره مزایایی عرضه خودرو در بورس کالا گفت: با عرضه خودرو در بورس کالا، فاصله قیمتی بین بورس و بازار نصیب کارخانه و منجر به شفاف شدن فرآیند فروش می‌شود.
وی تصریح کرد: یکی دیگر از مزایایی عرضه خودرو در بورس کالا، شفاف شدن قرارداد بین طرفین است. در این میان، ضمن اینکه هر دو طرف به تعهدات عمل می‌کنند، خودروساز نیز از ۲۰ درصد معافیت بر عملکرد به میزان کالایی که در بورس فروخته‌شده استفاده می‌کند.
وی گفت: با ورود خودرو به بورس کالا، نرخ خودرو در بورس رقمی بین نرخ کارخانه‌ای آن و بازار خواهد بود.
التهاب بازار چگونه از بین می‌رود؟
محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور درباره وضعیت نرخ خودرو عرضه‌شده به بورس به صمت گفت: در این‌باره باید دید نتیجه جلسه تصمیم‌گیران چیست اما آنچه مهم است عرضه خودرو در بازار سرمایه نیست. برای ساماندهی بازار خودرو باید اجازه داده شود، نرخ خودرو را تولیدکننده با توجه به نرخ بازار تعیین کند. وی افزود: هر قدر دخالت در حوزه نرخ خودرو بیشتر باشد، شرایط بغرنج‌تر از وضعیت فعلی خواهد شد؛ بنابراین توصیه فعالان صنعت خودرو این است که دولت در قیمت‌گذاری خودرو مانند سایر کالاها دخالتی نداشته باشد. اگر این‌گونه شود، التهاب بازار از بین
می‌رود. او اظهارکرد: هر چه دخالت دولت در این فرآیند بیشتر باشد، امکان اصلاح در این حوزه کمتر خواهد بود.
قیمت‌گذاری آزاد و جبران زیان انباشته
رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور با بیان اینکه نرخ نهایی باید نرخ تمام‌شده به‌اضافه ۱۰ درصد سود باشد، گفت: در این صورت، شرکت‌های خودروساز می‌توانند ادامه حیات داشته باشند. این در حالی است که در شرایط فعلی گویا هر خودروساز یک خودرو را با ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان پول در داخل آن تحویل مشتری می‌دهد. به این معنی که زیان تولیدکننده در هر خودرو بین ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان است. نجفی‌منش در پاسخ به این پرسش که آیا با ۱۰ درصد سود، زیان انباشته حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی صنعت خودرو جبران می‌شود، گفت: اگر قیمت‌گذاری خودرو به‌دست خودروساز انجام شود پس از حدود نیم دهه اگر زیان جدیدی تحمیل نشود، این خسارت قابل جبران است.
قیمت قطعات سالانه به‌روز می‌شود
رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور با بیان اینکه خودروساز هر سال نرخ قطعات را اصلاح می‌کند، ادامه داد: اگر قیمت‌ها به‌روز نشود، قطعه‌ساز نمی‌تواند قطعات خط تولید را سر زمان مقرر تحویل دهد و روند تولید خدشه‌دار می‌شود. او اظهار کرد: اگر نرخ خودرو با سود باشد، مطالبات زنجیره تامین هم به‌موقع پرداخت خواهد شد. پول تزریق شود، دیرکرد ارسال قطعات هم وجود نخواهد داشت.
فرصت‌ها و تهدیدهای قیمت‌گذاری آزاد
نجفی‌منش با بیان اینکه راهکار حل مشکل بازار خودرو، بورسی کردن محصولات نیست، ادامه داد: اگر قیمت‌گذاری آزاد شود دیگر شاهد صف‌های طولانی برای خرید خودرو به نرخ کارخانه نخواهیم بود زیرا بسیاری در صف ثبت‌نام و قرعه‌کشی هستند تا از مابه‌التفاوت نرخ کارخانه و بازار سود یک‌شبه کسب کنند. رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور در ادامه با اشاره به مزیت بعدی آزادسازی نرخ خودرو افزود: در این صورت، فقط خریدار واقعی برای خرید اقدام می‌کند و به‌مرور نرخ بازار نیز اصلاح‌شده و قیمت‌ها روند کاهشی خواهد داشت. به‌این ترتیب در مدت ۲ تا ۳ ماه می‌توان امیدوار بود نرخ بازار فروکش
کند. این فعال صنعت قطعه با بیان اینکه عرضه خودرو در بورس هیچ سابقه‌ای در جهان ندارد، گفت: چرا باید در کشور با توجه به وضعیت آشفته‌بازار خودرو راهکارهایی را تجربه کنیم که در هیچ کشوری سابقه اجرا نداشته است. نجفی‌منش عنوان کرد: بورس بازاری برای عرضه و خرید با تناژ بالاست. به عنوان مثال، خریدار متقاضی خرید بالای ۱۰۰ هزار تنی است. حال پرسش این است که چرا یک فرد برای خرید یک خودرو باید فرآیند دشوار خرید از بورس طی
کند.
واکاوی معضل بازار در بخش عرضه
در ادامه ابوالفضل خلخالی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت و مدرس مهندسی خودرو درباره تاثیر عرضه خودرو به بورس در نرخ آن به صمت گفت: در کلان موضوع، عرضه خودرو به بورس راهکار عاقلانه‌ای نیست، زیرا فلسفه راه‌اندازی بازار سرمایه برای عرضه مواد اولیه بوده، نه محصول
نهایی. این کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه عرضه خودرو مشکل نرخ آن را به نفع مصرف‌کننده حل نمی‌کند، گفت: نخست لازم است معضل موشکافی شود و سپس براساس گره‌های موجود راهکار پیشنهاد شود. او ادامه داد: همان طور که همه می‌دانند معضل امروز بازار خودرو کاهش عرضه به بازار است. در واقع کمبود تیراژ تولید و کاهش حجم عرضه به بازار سبب شده نرخ در بازار روند افزایشی داشته باشد. راهکار این معضل هم افزایش تولید است. چرا به‌جای پرداختن به اصل موضوع، می‌خواهیم مشکلی به مشکلات قبل اضافه کنیم. این مدرس دانشگاه تاکید کرد: در این راستا خودروساز باید مجاب شود تا تیراژ خودرو را افزایش دهد.
نقدینگی سرگردان، چالش دوم
عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت در واکاوی معضل بازار خودرو به نقدینگی سرگردان اشاره کرد و گفت: این حجم نقدینگی هر بار سر بازاری خاص درمی‌آورد. حال اگر خودرو در بورس عرضه شود، این نقدینگی برای خرید اقدام نمی‌کند؟ در این راستا بهتر است تصمیم‌گیران و مدیران دولتی راهکار منطقی داشته باشند که معضل جدید به مشکلات قبل افزوده نشود. او گفت: سوداگر به‌دنبال سود بیشتر است و نظام‌های مالی باید در این‌باره سیاست درست داشته باشند. این در حالی است که عرضه خودرو به بورس مشکل فعلی بازار خودرو را پیچیده‌تر می‌کند؛ بنابراین باید علت‌یابی و دلیل اصلی مشکل رفع شود.
راهکاری برای خروج از قیمت‌گذاری دستوری
خلخالی با بیان اینکه باید مشکل عرضه خودرو حل شود، عنوان کرد: اگر مدیران شرکت‌های خودروساز قادر به افزایش تیراژ تولید نیستند نیاز است با مدیری با توانمندی بالا جابه‌جا شوند. در حال‌حاضر شرکت‌های خودروساز مدعی هستند برای بالا بردن تولید نیاز است تا نرخ خودرو افزایش پیدا کند تا نقدینگی بیشتر به خودروسازی تزریق شود. این در حالی است که برخی مواقع اتفاقا عرضه قطره‌چکانی می‌شود تا نرخ خودرو به سقف مورد نظر برسد.
در میان اخبار
خلخالی گفت: با توجه به روند فعلی حاکم بر تولید حتی عرضه خودرو مشکل‌گشا نخواهد بود و به‌طور قطع به‌نفع مصرف‌کننده تمام نخواهد شد. در واقع به‌نوعی خودروساز با پیش کشیدن سخن عرضه خودرو در بورس به‌دنبال خارج شدن از قیمت‌گذاری دستوری است.
وی اضافه کرد: یکی از اهداف شرکت‌های خودروساز نزدیک کردن نرخ کارخانه به نرخ بازار است تا بتواند زیان‌های خود را پوشش دهد.
چاره‌ای جز قیمت‌گذاری وجود ندارد
این کارشناس صنعت خودرو در ادامه سخنان خود با بیان اینکه خودروسازی صنعتی دولتی است و دولت باید به فکر مردم باشد، گفت: به‌طور قطع اگر نرخ کارخانه افزایش پیدا کند به تناسب آن نرخ بازار هم روند صعودی خواهد
داشت.
سال گذشته خودروسازان با رقم‌های ۱۱ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان زیان انباشته روبه‌رو بودند اما با عرضه خودرو به بورس مشکلی از وضعیت فعلی آنها حل نمی‌کند. این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: مسئله بورسی شدن خودرو به‌نوعی دور زدن قیمت‌گذاری دستوری است اگرچه برای شرایط عادی قیمت‌گذاری دستوری عاقلانه نیست اما با توجه به جنگ اقتصادی فعلی کشور چاره‌ای جز این امر وجود ندارد.
برخوردهای سیاسی
خلخالی در ادامه به گلایه گفت: کدام دولت در سال اول مدیریت خود نرخ کالاها را افزایش داد که شرکت‌های خودروساز انتظار افزایش نرخ محصولات‌شان را دارند.
دولت سیزدهم به‌دنبال ثبات در بازار است و این امر با افزایش نرخ خودرو منافات دارد؛ از این‌رو برخوردهای سیاسی و فشار به دولت برای بالا رفتن نرخ خودرو بازخورد خوبی نداشته و راهکار مناسب برای جبران زیان‌های انباشته صنعت خودرو نیست.
سخن پایانی
بنابر این گزارش موافقان عرضه خودرو به بورس در صورتی این طرح را موفق می‌دانند که نرخ کارخانه به نرخ بازار نزدیک شود.
این یعنی همان خارج کردن قیمت‌گذاری خودرو از سوی نهادهایی مانند ستاد تنظیم بازار است. به گفته کارشناسان بازار خودرو در واقع با این ترفند قانونی، شرکت‌های خودروساز به‌دنبال خارج شدن از قیمت‌گذاری دستوری هستند.
موافقان معتقدند برای نجات شرکت‌های خودروساز باید روند قیمت‌گذاری در اختیار تولیدکننده باشد در حالی که در بازار انحصاری این امر حتی برای خودروساز سم است، زیرا قدرت رقابت را از او می‌گیرد.
شاید در کوتاه‌مدت خودروساز به منافع مورد نظر که در شرایط فعلی خارج شدن از زیاندهی است، برسد اما به‌طور قطع در میان‌مدت آسیب این امر روزبه‌روز بیشتر خواهد شد. به این ترتیب که در بازار جهانی حرفی برای گفتن خواهد داشت و از فناوری جهان جا می‌ماند.
بسیاری از مخالفان طرح عرضه خودرو در بورس و کشف نرخ در این بازار عنوان می‌کنند ریشه مشکل بازار آشفته خودرو در کمبود عرضه است و راهکار آن برقراری تعادل بین عرضه و تقاضاست و در این راستا خودروسازان باید تیراژ را افزایش دهند. بنابراین به‌جای افزودن معضلی جدید به مشکلات قبلی، بهتر است راه‌حل متناسب با علت چالش پیشنهاد شود. برخی از کارشناسان با بیان اینکه با آزمون‌وخطا نمی‌توان به موفقیت دست یافت، عنوان کردند بورس محلی برای عرضه کالاهای موردنیاز تولید (مواد اولیه) است که با تناژ بالا عرضه و خریداری می‌شود؛ تا به امروز معامله خودرو در بازار سرمایه در هیچ کشوری تجربه نشده است.
بنابراین برای دستیابی به نتیجه در شرایط تحریمی فعلی بهتر است از راهکارهای آزموده‌شده استفاده و شرکت‌های خودروساز را مجاب به افزایش تیراژ کرد. در صورت تمرد مدیریت‌ها باید تغییر کند.
