به گزارش صمت پس از خروج امریکا از افغانستان، چین، پاکستان و هند سه ضلع مثلثی را تشکیل داده‌اند که به‌نوعی معادن افغانستان را انحصارا در اختیار گرفته‌اند. برخی معتقدند باتوجه به سفر اخیر مقامات وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران و مذاکره با دولت این کشور می‌توان امیدوار به باز شدن فضایی تازه در روابط اقتصادی دو کشور بود.

سهم ایران از معادن افغانستان

کیوان جعفری‌طهرانی، تحلیلگر ارشد بین‌المللی حوزه معدن و صنایع معدنی معتقد است اگر ذخایر لیتیوم افغانستان را هم حساب کنیم، ارزش معادن و ذخایر این کشور به 3 هزار میلیارد دلار یا 3 تریلیون دلار می‌رسد. البته بدون لیتیوم نیز ارزش ذخایر معدنی افغانستان هزار میلیارد دلار یا یک تریلیون دلار خواهد بود. این ارقام نشان می‌دهد ذخایر بسیار بزرگ و گسترده‌ای در افغانستان نهفته است.

این تحلیلگر ارشد بازار بین‌المللی حوزه معدن با اشاره به وضعیت نابسامان افغانستان از نظر اقتصادی گفت: بسیاری از ذخایر بکر در این کشور بهره‌برداری نشده است؛ از همین رو امروز بیشتر کشورهای جهان از جمله چین، روسیه و تا حدی هند علاقه‌مند هستند در افغانستان حضور پیدا کنند. البته از بین همه اینها جایگاه چین بالاتر است. چین در توافقنامه با پاکستان در زمینه طرح مبتکرانه کمربند و جاده BRI که باعث توسعه پاکستان و بنادر گوادر شده، نقش پررنگی داشته است؛ به این ترتیب چین چند سالی است که در پاکستان حضور پیدا کرده است. جعفری‌طهرانی با اشاره به اینکه چین به‌شدت به ذخایر غنی سنگ‌آهن، مس، خاک‌های نادر و لیتیوم افغانستان نیاز دارد، ادامه داد: جایگاه چین برای حضور در معادن افغانستان بسیار پررنگ‌تر از سایر کشورها است؛ به‌ویژه اینکه این کشور سابقه حضور در معادن افغانستان را دارد. نخستین شرکت خارجی که در سال ۲۰۰۷ نسبت به بهره‌برداری از معدن مس عینک در ایالت لوگر اقدام کرد، چینی بود. چینی‌ها تا سال ۲۰۱۴ تا زمانی که داعش به این معدن حمله نکرده بود، در افغانستان حضور داشتند. او با اشاره به اینکه امروز چین بیشترین شانس برای بهره‌برداری از معادن افغانستان را دارد، ادامه داد: طالبان در توافقی با چین و پاکستان بخش زیادی از بهره‌برداری معادن را به چینی‌ها واگذار خواهد کرد. این تحلیلگر ارشد بازار بین‌المللی معدن با اشاره به نقش ایران در بهره‌برداری از معادن افغانستان تاکید کرد: امیدوارم ایران نیز در جمع بهره‌برداران اصلی معادن افغانستان حضور یابد و بتواند با دانش خوب اکتشاف و استخراجی که دارد از معادن سنگ‌آهن و مس این کشور بهره‌برداری کند. از آنجا که ایران در آینده با کمبود سنگ‌آهن مواجه می‌شود  باید بتواند در این کشور ورود و از معادن سنگ‌آهن آن بهره‌برداری کند. امروز باتوجه به اینکه طالبان از سیاست پاکستان تبعیت می‌کند، ایران باید هرچه زودتر به مثلث پاکستان، چین و افغانستان متصل شود. او تصریح کرد: البته طالبان باید به این امر اشتیاق نشان دهد که فعلا چنین اشتیاقی اعلام نشده است. باوجود برنامه‌ریزی چین، ترکیه و پاکستان برای معادن افغانستان، بعید می‌دانم به‌زودی سهمیه‌ای برای ایران به‌منظور حضور در معادن افغانستان اختصاص پیدا کند. جعفری‌طهرانی ادامه داد: چین از طریق پاکستان می‌تواند افغانستان را به بندر گوادر وصل کند و عملا از شهر کاشگر در استان سن‌کیانگ چین که با افغانستان همسایه است، نقطه غربی چین را از طریق افغانستان و پاکستان به دریای عمان و اقیانوس متصل و مشکل ترانزیت کالا را از طریق دریای آزاد به غرب چین به‌ویژه برای واردات نفت از طریق ۳ هزار کیلومتر خط لوله احداث‌شده، برطرف کند. او با اشاره به کم‌کاری دولت‌های قبلی ایران نیز گفت: هرچند امریکا در افغانستان حضور داشت و به ایران اجازه ورود نمی‌داد، اما کم‌کاری‌هایی هم از طرف ما صورت گرفت. در حال‌ حاضر هم با حضور چین و باتوجه به اینکه هیچ تفاهمنامه‌ای هم با چین امضا نکردیم و قرارداد ۲۵ ساله هم تنها در حد حرف ماند و فقط وقت‌کشی کردیم، ایران جایگاهی در افغانستان ندارد؛ مگر اینکه تغییر سیاستی توسط دولت ایجاد و باعث شود ارتباط با افغانستان و البته با چین نیز بهتر شود. از نقش عربستان در افغانستان نیز نباید غافل شد. از آنجا که این کشور نقش فعالی در سیاست‌گذاری سیاسی و اقتصادی پاکستان دارد، در نتیجه در افغانستان هم نفوذ دارد. او تصریح کرد: باتوجه به اینکه سیاست‌گذاری فعلی طالبان از پاکستان نشأت می‌گیرد، می‌توان گفت نقش عربستان هم در افغانستان پررنگ است؛ از همین رو ایجاد روابط سیاسی و اقتصادی ایران با عربستان حتی می‌تواند برای توسعه روابط سیاسی و اقتصادی با افغانستان موثر باشد.

فرصت‌سرمایه‌گذاری ایران در معادن افغانستان

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان از فرصت سرمایه‌گذاری ایران در معادن افغانستان خبر داد.

حسین سلیمی ضمن بیان این مطلب افزود: تاکنون بیش از ۱۴۰۰ منطقه معدنی در افغانستان شناسایی‌شده است. این کشور پهناور دارای ذخایر زیرزمینی از جمله مس، لیتیوم، آهن، طلا، نیوبیوم و کبالت است که با استخراج این معادن، افغانستان به یکی از بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده مواد معدنی در جهان تبدیل خواهد شد. امیدوارم سفر معاون معدنی و فرآوری مواد وزیر صنعت، معدن و تجارت مقدمه‌ای باشد برای همکاری دو کشور در حوزه معدن و در این زمینه باید دولت پیش‌قدم باشد.او معتقد است از آنجایی که قوانین در افغانستان ثبات کافی ندارد و تغییرات بسیار سریع اتفاق می‌افتد، سرمایه‌گذار دولتی به‌خاطر مسائل سیاسی می‌تواند ریسک کند، اما بخش خصوصی نیاز به قوانین باثبات دارد و باید امنیت سرمایه‌گذاری در کشور افغانستان وجود داشته باشد تا بخش خصوصی وارد حوزه معدن و سایر حوزه‌ها شود.

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان به سایت اتاق ایران گفت: مدت‌هاست که چین، پاکستان، روسیه و ترکیه به حوزه معدن در افغانستان وارد شده‌اند. ما همسایه این کشور هستیم و مرزهای طولانی با آنها داریم و نباید از سرمایه‌گذاری در افغانستان غفلت کنیم. ما با کمبود معادن سنگ‌ آهن روبه‌رو هستیم و می‌توانیم این کمبود را از افغانستان جبران کنیم. او تاکید کرد: آمارها نشان می‌دهد افغانستان ۱.۴ میلیون تن عناصر نادر خاکی دارد که گروهی متشکل از ۱۷ عنصر مورد استفاده در ساخت محصولات الکترونیکی مصرفی و تجهیزات نظامی هستند. کوه‌های افغانستان منابع معدنی مهمی نظیر مس، طلا، نفت، گاز طبیعی، اورانیوم، بوکسیت، زغال‌سنگ، سنگ‌آهن، عناصر خاکی نادر، لیتیوم، کرومیوم، سرب، روی، سنگ‌های قیمتی، تالک، سولفور، تراورتن، گچ و سنگ مرمر را در خود جای داده‌اند. او ادامه داد: البته من در این مدت تغییرات مهمی در جهت همکاری ندیده‌ام، اما اینکه دولت‌ها پیش‌قدم همکاری در حوزه معدن شوند، گام مثبتی است و بخش خصوصی از آن استقبال می‌کند.

سخن پایانی

همکاری در حوزه معدن فرصت مناسبی برای تجارت پایدار میان دو کشور ایران و افغانستان به‌شمار می‌رود؛ برهمین اساس کارشناسان معتقدند معادن افغانستان می‌توانند محور اصلی همکاری تجاری و سرمایه‌گذاری شوند و ادامه این روند می‌تواند نوید خوبی برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی ایران هم باشد. با این همه فعالان این حوزه معتقدند باید با بررسی دقیق قوانین این مسیر، مشکلات به روشنی شناسایی شود و در صورت ثبات شرایط، بخش خصوصی آمادگی لازم برای سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارد.