یک بانک روس و یک بانک ایرانی سیستم تسویه ارزی دوجانبه‌ای شبیه سوئیفت راه‌اندازی کرده‌اند که مهم‌ترین فاکتور در آن غیر از انتقال ارز، بحث گشایش ال‌سی است. این امر چقدر به صنایع ایران از جمله صنعت خودرو برای واردات مواد اولیه موردنیاز و قطعات منفصله زنجیره تامین کمک می‌کند؟ این گشایش بین‌المللی چقدر می‌تواند در حوزه صادرات و واردات برای صنعتگران حوزه خودرویی این دو کشور مفید باشد؟

فاصله صنعت خودرو روسیه با جهان

رضا رضایی، رئیس پیشین انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو درباره توافقات ایران و روسیه و کمکی که گشایش ال‌سی برای صنعت خودرو کشور دارد به صمت گفت: به این زودی نمی‌توان اظهارنظر کرد، زیرا صنعت خودرو روسیه جزو خودروسازی‌ها رتبه نخست نبوده و حتی در رده دوم هم قرار ندارد. شرایط خاص آب‌وهوایی این کشور سبب شده محصولات خاص شرایط اقلیمی خود تولید کنند.

او ادامه داد: پس از محدودیت‌های بین‌المللی که برای ایران پیش آمد و شرکت‌های خارجی همکاری خود را با ایران قطع کردند برخی از آنها به سوی بازار روسیه حرکت کردند. از آن جمله شرکت رنو حجم مبادلات خود را با روسیه بیشتر کرد.وی افزود: اگر قرار باشد خودروسازان و قطعه‌سازان از توافقات بین‌المللی بهره‌برداری کنند باید این همکاری با کشورهایی باشد که در این صنعت بنام هستند.این فعال صنعت خودرو با اشاره به دانش و فناوری‌های روز صنعت خودرو جهان گفت: با توجه به پیشینه‌ای که صنعت خودرو کشور دارد کشورهایی می‌توانند به ما کمک کنند که در حوزه دانش، فناوری، بهره‌وری و... در جهان برند باشند.

روسیه بازار مناسبی برای صادرات

رضایی با بیان اینکه صنعت خودرو روسیه جزو پیشکسوت‌های جهان نیست، عنوان کرد: معتقدم توافق‌های بین این دو کشور در حوزه صنعت به‌ویژه صنعت خودرو باید به‌گونه‌ای باشد که خودروسازان و قطعه‌سازان ایرانی امکان صادرات داشته باشند و به لحاظ دانش و فناوری به صنعتگران روسی کمک کنند. در نتیجه صنعت خودرو روسیه به‌لحاظ توانمندی دانش فنی نمی‌تواند به ما کمکی کند.

این عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور در ادامه سخنان خود گفت: این همکاری بیشتر به حوزه اقتصاد دو کشور برمی‌گردد. روسیه یک بازار مصرف بزرگی است که اگر دولت‌ها اگر واقعا به توافق برسند، صادرات خودرو و قطعه می‌تواند بخشی از این توافقات تجاری باشد.

این کارشناس صنعت خودرو افزود: در این همکاری تفاوتی نمی‌کند محصولات از ایران به روسیه صادر شود یا صنعت خودرو کشور با راه‌اندازی واحد تولیدی در این کشور محصولات را اعم از خودرو و قطعه مشارکتی برای بازار روسیه و سایر بازارهای جهانی به تولید برساند.وی تصریح کرد: در این همکاری و مشارکت می‌توان خودرو جدیدی طراحی کرد و به تولید انبوه رساند. تحقق این اتفاق‌ها حالت خوشبینانه این توافقات است. او یادآور شد: تا امروز توافق‌های کلان اقتصادی دو کشور ایران و روسیه خیلی پررنگ نبوده است.

ترکیه سهم ایران را ازآن خود کرد

رضایی در ادامه ظرفیت بازار روسیه برای خودروسازان و قطعه‌سازان ایرانی عنوان کرد: امروز ترکیه یکی از طرف‌های تجاری غربی روس‌ها بوده و حجم مبادلات آنها چندین برابر ایران است. در حالی که اگر فقط در یکی از استان‌های کشور درست مهندسی کند این استان در حوزه صادرات سبزیجات به روسیه می‌تواند نیمی از بودجه کشور را تامین کند.این فعال صنعت قطعه افزود: این امر محقق نشده، زیرا هماهنگی و همت این کار وجود نداشت و به‌راحتی ترکیه این بازار را ازآن خود کرد و امروز با تمام اختلافاتی که این دو کشور با هم داشتند، ترکیه حضور پررنگی در بازار روسیه دارد.

وی ادامه داد: ضعف‌هایی در حوزه صادرات کشور وجود دارد که در ظاهر دیده نمی‌شود. به‌عنوان مثال از ایران به این کشور میوه صادر شد اما بسته‌بندی به‌قدری نامناسب بود که برچسب‌ها و مارک جدا شده و برخی از بسته‌ها پاره شده بودند. این عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور با بیان اینکه این مسائل به مدیریت داخل کشور برمی‌گردد و نمی‌توان مسائل بین‌المللی را در آن دخیل دانست، گفت: اگر این امور در دست بخش خصوصی باشد بهتر می‌تواند مدیریت کند. درحال‌حاضر دولت باید به نوعی انجام امور را به بخش خصوصی واگذار کند و دست‌کم ۶۰ درصد امور از سوی فعالان این بخش انجام شود.

او گفت: در حوزه خودرو هم این مسئله بسیار مهم است. دائما عنوان می‌شود حضور ۱۰۰ درصدی دولت در صنعت خودرو وضعیت فعلی را برای آن رقم زده است.

رئیس پیشین انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو با بیان اینکه صنعت خودرو جزو استراتژیک‌ترین صنایع به‌شمار می‌رود، گفت: خودروسازی بیش از ۶۰ صنعت دیگر را به همراه خود دارد و پیشرفت و حضور آن در بازارهای بین‌المللی بستر را برای سایر صنایع فراهم می‌کند.

صادرات قطعه

رضایی با بیان اینکه توسعه ارتباطات ایران و روسیه در سطح کلان اقتصاد مفید است، گفت: به هر حال تبادلات امکانات بالقوه اقتصادی بین دو کشور می‌تواند رقم‌های بزرگی باشد، زیرا بازار روسیه بازار بسیار گسترده و بزرگی است. اما در حوزه انتقال دانش فنی برای صنعت خودرو کشور، روسیه کشور توانمندی نیست.

این فعال صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که در گشایش ال‌سی این توافقات چقدر می‌تواند به صنعتگران کشور از جمله خودروسازان و قطعه‌سازان کمک کند، گفت: بین ایران و روسیه برای تبادلات مالی مشکلی وجود ندارد. موانع سرراه صنعتگران کشور بیشتر در قبال سایر کشورهاست. بنابراین شاید در این باره همکاری موجود راه‌حلی برای مسائل پیش‌روی صنعت خودرو برای نقل‌وانتقال پولی ارائه دهد یعنی در واقع روسیه یا بانک‌های روسی نمی‌توانند کریدوری برای نقل‌وانتقال ارزی باشند. او افزود: در میان کشورهای هم‌پیمان مانند اوراسیا تاثیر دارد که درحال‌حاضر ایران به‌طور مستقیم با این کشورها همکاری داشته و مشکلی ندارد.

رضایی در ادامه با اشاره به صادرات قطعه به روسیه اظهارکرد: پیش‌تر قطعات ایرانی به روسیه صادر می‌شد. برای از سرگیری توسعه مبادلات تجاری از جمله صادرات خودرو و قطعه باید بین دولت‌ها توافقاتی انجام شود.

او تاکید کرد: روسیه بازار بسیار مطلوبی برای قطعات ایرانی است. در دوره‌ای ایران، پیکان به این کشور صادر می‌کرد و روس‌ها از این خودرو استقبال خوبی داشتند. این امر امروز هم می‌تواند تکرار شود.

تولید محصول مشترک

حدود دو سال قبل صحبت شده بود برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل در بخش تاکسی‌ها از روسیه خودرو وارد شود(لادا). رضایی در این‌باره گفت: همان‌طور که گفتم پس از تعلیق همکاری رنو با ایران، این شرکت همکاری خود را با روس‌ها آغاز کرد. اما مشخص نیست کیفیت این خودرو امروز با همکاری رنو ارتقا پیدا کرده باشد. این خودرو با فناوری روز حرکت رو به جلویی نداشته و با آب و هوای ایران همخوانی ندارد، زیرا در دوره‌ای وارد شد. علاوه‌بر اینکه تیراژ خودرو در روسیه خیلی بالا نیست. اما در ارتباطات حمل‌ونقل تجاری این همکاری می‌تواند برای دو طرف راهگشا باشد.

این عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور در پایان گفت: از کارهای خوبی که می‌تواند بین صنعت خودرو ایران و روسیه رخ دهد، تولید محصول مشترک و همکاری زنجیره تامین ایران و روس‌هاست. قطعه‌سازان آمادگی تامین قطعه برای خودروسازان روسی را دارند، زیرا صنعت قطعه ایران به‌لحاظ دانش فنی پیشتازتر از قطعه‌سازی روسیه است. حتی این همکاری می‌تواند عامل توسعه دو طرف باشد.

همکاری، صنعتگر ایرانی را تنبل نکند

در ادامه محمود نجفی‌سهی از دیگر فعالان صنعت خودرو درباره همکاری ایران و روسیه در حوزه اقتصاد و صنعت به صمت گفت: اگر در این همکاری، روسیه آن چیزی که ما نداریم به ما بدهد یا اجازه داده شود نیازمندی بازار روسیه با کالای ایرانی پوشش داده شود، این همکاری برای دو طرف مفید خواهد بود. اگر در این همکاری به‌عنوان مثال ما سنگ‌آهن به آنها بدهیم و آهن تحویل بگیریم به‌طور قطع مطلوب نخواهد بود.

وی افزود: مسئولان دولتی برای بستن قراردادهای همکاری باید به این موضوع‌ها توجه ویژه داشته باشد. او ادامه داد: در صنعت خودرو، روسیه حرفی برای گفتن ندارد که تصور شود مشکلی از ما حل شود.

این عضو ستاد تسهیل و رفع موانع تولید تاکید کرد: اگر برنامه‌ریزی خوبی در حوزه تولید داشته باشیم، کیفیت خودرو و قطعات ایرانی به‌مراتب از محصولات روسیه بالاتر خواهد بود. البته این‌گونه نیست که تمام صنایع روسیه در رتبه‌ای پایین قرار داشته باشند. برخی صنایع این کشور اتفاقا می‌توانند کمک‌کننده باشند.

او ادامه داد: در این همکاری نباید به‌گونه‌ای عمل شود که در صنعتی که ما خودمان می‌توانیم تولید داشته باشیم با ورود کالاهای روسی، بازار تولیدکننده داخلی تهدید شود، چراکه ورود برخی محصولات شاید منجر به تنبلی صنعتگر داخلی شود.

این فعال صنعت خودرو با تاکید بر اینکه توافقات اولیه بسیار مهم است، گفت: باید دید توافقات بر چه مبنایی شکل گرفته است.

نگرانی برای مبادلات مالی

نجفی‌سهی در پاسخ به این پرسش که گشایش ال‌سی چقدر برای صنعت خودرو کشور راهگشاست، گفت: این موضوع به این برمی‌گردد که مراودات مالی جهانی چقدر به روسیه این اجازه را می‌دهد. به این موضوع خوشبین نیستم، زیرا این نگرانی وجود دارد که در آینده‌ای نه‌چندان دور جابه‌جایی پول برای ما حتی سخت‌تر هم بشود. او عنوان کرد: اتفاق‌ها حاکی از این نیست که مشکلات و محدودیت‌ها کمتر شود. اگر روسیه بتواند یک سلسله از محدودیت‌ها را دور بزند یا مجاز به کنار گذاشتن آنها باشد، به ما کمک می‌کند.

نجفی‌سهی درباره مبادلات بانکی دو کشور هم گفت: همکاری مالی و مبادلات بانکی کشورها با طرف ایرانی زمینه تحریم آنها را هم فراهم می‌کند. اگر تبادلات مالی و بانکی فقط بین ایران و روسیه باشد شاید مشکلی پیش نیاید اما اگر بانک روسی واسطی بین طرف ایرانی و سایر کشورها باشد به‌طور قطع نمی‌تواند از تهدیدهای بین‌المللی در امان باشد. حتی با تحریم بانک روسی پول صنعتگر ایرانی در روسیه باقی می‌ماند. در این راستا نه تنها مشکلی حل نمی‌شود، بلکه مسئله‌ای جدید هم دامنگیر صنعتگر ایرانی می‌شود.

سخن پایانی

بنابر این گزارش توافق‌های ایران و روسیه برای صنعت خودرو در صورتی مفید خواهد بود که صنعتگران این حوزه با مشارکت یکدیگر محصولات جدید را طراحی و تولید کنند. اما فعالان صنعت خودرو کشور معتقدند صنعت خودرو روسیه حتی در رده دوم جهانی هم قرار ندارد؛ بنابراین به‌لحاظ دانش فنی و فناوری نمی‌تواند کمک‌کننده باشد. اما اگر بستری فراهم شود که نیازمندی‌های این بازار به‌وسیله تولیدات و محصولات ایرانی پوشش داده شود در حوزه ارزآوری برای صنعت و اقتصاد کشور مفید خواهد بود.