افزایش سرمایه‌گذاری با شفافیت آمار
در بخش معدن و صنایع معدنی نیز چنین الزامی وجود دارد و نه‌تنها برای بحث‌های تجاری، بلکه برای پیشبرد فعالیت‌های معدنی و بهره‌گیری مناسب از تمام ظرفیت‌های معدنی کشور، نیازمند وجود پایگاه اطلاعاتی جامع و کامل هستیم، اما متاسفانه نبود آمار قابل استناد در حوزه معدن، خلأ مهمی است که به‌اعتقاد فعالان معدنی مانع رونق و انجام فعالیت‌های توسعه‌ای در این بخش می‌شود.
صمت درباره ضرورت وجود آمار و اطلاعات در سطوح اولیه فعالیت‌های معدنی که همان فرآیندهای اکتشافی و زمین‌شناسی است، با کارشناسان و فعالان معدنی به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
انتشار آمار برای همگان
حبیب‌الله ترشیزیان، رئیس نظام مهندسی معدن خراسان رضوی در گفت‌وگو با صمت آمار و اطلاعات فعالیت‌های اکتشافی منتشرشده در سایر کشورهای معدنی جهان را بهتر از کشور ما معرفی کرد و در این باره توضیح داد: در تمامی کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای معدن‌خیز، اقدامات و فعالیت‌های اکتشافی و زمین‌شناسی در قالب گزارشی جامع و شفاف در اختیار همه قرار می‌گیرد. حتی این گزارش‌ها در اغلب مواقع روی سایت‌های عمومی بارگذاری می‌شوند تا تمام مردم دنیا بتوانند این آمارها را مطالعه کرده و در صورتی که علاقه به شراکت در این حوزه‌ها دارند، به سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی بپردازند. کانادا، استرالیا، افریقای جنوبی، پرو، شیلی و سایر کشورهای توسعه‌یافته معدنی همواره از این روند تبعیت می‌کنند.
وی ادامه داد: این روند باید در کشور ما نیز در دستور کار قرار گیرد و سازمان‌ها و ارگان‌های متولی این امر مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان زمین‌شناسی و ایمیدرو اطلاعات مناسب فعالیت‌های اکتشافی و زمین‌شناسی را در اختیار همگان به‌صورت شفاف قرار دهند؛ به‌عبارتی اطلاعات کمی و نقشه‌های تخصصی زمین‌شناسی باید ازسوی این سازمان‌ها منتشر شوند تا سرمایه‌گذاران بتوانند با بررسی دقیق آنها، در زمینه سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های معدنی محدوده‌هایی که مواد معدنی موردنظر را دارند، تصمیم‌گیری کنند.
تلاش‌های ناکافی
ترشیزیان همچنین به ناقص بودن اطلاعات اکتشافی و زمین‌شناسی موجود اشاره کرد و گفت: در پاسخ به این سوال که آیا آمار و ارقام سازمان‌های متولی بخش معدن در حوزه اکتشاف و زمین‌شناسی کامل و جامع است، متاسفانه باید گفت خیر. اگر به‌دنبال انتشار آمار مناسب و جامع در این حوزه هستیم، در وهله نخست باید اطلاعات خود را تکمیل کنیم، چراکه در بسیاری از حوزه‌های معدنی نقص آمار داریم که باید رفع شود. سپس این اطلاعات تکمیل‌شده را می‌توان به‌صورت شفاف در دسترس همگان قرار داد.
این کارشناس معدن ادامه داد: طی ۵۰ سال گذشته اقدامات متعددی توسط سازمان زمین‌شناسی در راستای کسب اطلاعات اکتشافی و ذخایر معدنی انجام شده است. انتظار می‌رود نقشه‌های ژئوفیزیک هوایی و نقشه‌های ژئوشیمی زمینی که برای تمام مواد معدنی تهیه شده، در دسترس همه از جمله فعالان بخش معدن قرار گیرد، اما باید توجه داشت که باوجود تلاش‌های اینچنینی، هنوز بسیاری از نقاط کشور هستند که یا آمار و اطلاعات دقیق زمین‌شناسی درباره آنها وجود ندارد یا تحقیقاتی به‌صورت پراکنده توسط سازمان‌های مختلف انجام شده و این نهادها اطلاعات به‌دست آورده را منتشر نکرده‌اند.
موازی‌کاری، مانع توسعه
در میان اخبار
ترشیزیان در ادامه صحبت‌های خود به موازی‌کاری‌های برخی نهادهای دولتی در روند مطالعات زمین‌شناسی و اکتشافات اشاره کرد و گفت: همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، طی سال‌های اخیر ارگان‌های مختلفی مانند سازمان انرژی اتمی، وزارت نفت و... هر کدام مطالعات زمین‌شناسی روی پهنه‌های متعدد انجام داده‌اند که این داده‌ها به‌علت عدم انتشار در دست نیست؛ از این رو می‌توان گفت به‌طور کلی عمده مشکل ما ساماندهی نشدن درج اطلاعات فنی برای همگان است؛ به‌عبارتی جزیره‌ای عمل کردن سازمان‌های مختلف در تحقیقات و بررسی‌های زمین‌شناسی باعث شده اطلاعات جامعی از این موضوع در دست نباشد. همکاری سازمان‌های یادشده در انجام تحقیقات، ضمن دستیابی کشور به یک بانک اطلاعاتی جامع و کامل، به نفع فعالان بخش خصوصی و توسعه کشور خواهد بود.
آمار و اطلاعات، اصل تدوین اهداف توسعه‌ای
سید سهراب حسینی، عضو کمیته اکتشاف خانه معدن، عضو کمیسیون معادن اتاق بازرگانی ایران و عضو هیات‌مدیره اتحادیه حفاران غیرنفتی در گفت‌وگو با صمت توجه به مباحث اکتشافی را لازمه ایجاد حرکت موثر در چرخه صنعت و معدن معرفی کرد. او در این باره توضیح داد: حفاری اکتشافی از آن جهت که آخرین حلقه فعالیت شناسایی ذخایر معدنی و دستیابی به پاسخ صحیح برای نتایج سرمایه‌گذاری شناخته می‌شود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. طرح موضوعاتی پیرو گسترش فعالیت‌های اکتشافی را می‌توان هدفی روشن توصیف کرد اما مهم‌ترین مشکل امروزه ما که باید به آن توجه شود، نبود آمار و اطلاعات اقدامات انجام‌شده تا امروز است. وجود آمار و اطلاعات مناسب و صحیح از فعالیت‌های انجام‌شده و ظرفیت‌های معدنی کشور، مهم‌ترین اصل تدوین و تحقق اهداف توسعه‌ای است.
حسینی در ادامه صحبت‌های خود، بر لزوم توجه به تفکیک مواد معدنی تاکید و آن را ضامن پیشبرد اهداف توسعه‌ای به‌صورت تخصصی معرفی کرد. او در این باره توضیح داد: هر یک از مواد معدنی در استان‌ها و مناطق مختلف باید براساس طبقه‌بندی‌های ماهیتی و جغرافیایی، استراتژی و برنامه‌ریزی منحصر به‌فرد داشته باشند. از سویی دیگر حفاری اکتشافی در کشور نیازمند زیرساخت‌های لازم و مختص خود است.
آمار فعال‌سازی معادن
حسینی در ادامه صحبت‌های خود به نبود آمار و اطلاعات دقیق از فعالیت‌های توسعه‌ای انجام شده توسط نهادهای دولتی متولی بخش معدن اشاره کرد و گفت: متولی اصلی راه‌اندازی و مهیا کردن بسترهای لازم برای فعال شدن معادن کوچک همان‌طور که در قانون پیش‌بینی شده سازمان گسترش و نوسازی معادن کشور است که باید به برنامه‌ریزی و تدوین برنامه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت برای فعال‌سازی معادن بپردازد.
در همین راستا اخیرا ایمیدرو واحدی به همین عنوان تشکیل داده و این واحد در ابتدا به پایش و بررسی علل غیرفعال بودن معادن پرداخته و بعد هم راهکار ارائه داده و با تشکیل کمیته متشکل از بخش خصوصی و دولتی اقدام به فعال‌سازی معادن کوچک غیرفعال کرده‌اند که به‌نظر می‌رسد آنچه تاکنون انجام شده بسیار مفید است اما باید با آمار و ارائه نتایج این فعال‌سازی بررسی کنیم که این اقدامات تا چه اندازه در اقتصاد و توسعه معادن کوچک‌مقیاس موثر واقع شده که هنوز آمار و ارقامی به‌طور مشخص ارائه نشده تا ببینیم با فعال‌سازی معادن کوچک‌مقیاس تا چه اندازه چرخ اقتصاد چرخیده و چقدر این اقدامات موثر بوده و در ادامه باید مدل‌‌هایی از این بررسی بیرون بیاید که منجر به فعال‌سازی سایر معادن نیز شود.
سخن پایانی...
بنا بر نظر کارشناسان معدنی، توجه به پایه‌های مدیریتی صحیح که مهم‌ترین آن استفاده از آمار و اطلاعات کامل برای برنامه‌ریزی گام‌های اقتصادی است، از نقایص امروزه بخش معدن است که انتظار می‌رود با روی کار آمدن دولت جدید، شاهد چنین رویکردهایی باشیم، چراکه آمار و اطلاعات ضمن پایش عملکرد گذشته، ما را در هدف‌گذاری‌ها و پیش‌بینی‌های آینده یاری خواهند کرد.
