پروژه ریلی چابهار- زاهدان به عنوان بخشی از کریدور بزرگ شمال به جنوب در شرق کشور حد فاصل زاهدان تا چابهار با هدف اتصال چابهار به شبکه ریلی کشور و توسعه منطقه شرق کشور در حال اجراست و با طول ۶۳۰ کیلومتر به عنوان طولانی‌ترین مسیر ریلی کشور محسوب می‌شود.

این طرح که با توجه به اهمیت و بزرگی آن به عنوان یک ابرپروژه شناخته می‌شود، با هدف ایجاد کریدور شمال- جنوب در شرق کشور و اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به شبکه ریلی طراحی شد که به این ترتیب، آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد اقیانوسی متصل می‌شوند. این اتصال مزایای فراوان ترانزیتی برای کشور به همراه دارد و ازآنجاکه چابهار در آینده قطب تجارت و ترانزیت منطقه خواهد شد. به علاوه اینکه حمل‌ونقل ارزان، ارتقای امنیت سفر و کاهش بار ترافیکی جاده‌ها از بزرگ‌ترین مزیت‌های خط آهن در سیستان و بلوچستان به‌شمار می‌رود.

به گفته کارشناسان  بهره‌برداری از این ابرپروژه ریلی می‌تواند تحولی در ترانزیت ریلی ایجاد کند.

احداث این خط ریلی در دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم‌بندی شده که از چابهار آغاز و پس از عبور از شهرهای نیکشهر، ایرانشهر و خاش به زاهدان منتهی می‌شود. بخشی از این پروژه یعنی محدوده زاهدان - خاش به طول ۱۵۴ کیلومتر پنجشنبه گذشته با حضور محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور، سید میعاد صالحی مدیر عامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و حسین مدرس خیابانی استاندار سیستان و بلوچستان افتتاح شد.

نقطه آغاز عملیات اجرایی طولانی‌ترین مسیر ریلی

عملیات اجرایی پروژه ریلی چابهار- زاهدان به طول ۶۲۸ کیلومتر و اعتبار ۶۰ میلیون یورو از محل صندوق توسعه ملی از سال ۱۳۸۹ آغاز شد. این پروژه ریلی از لحاظ موقعیت توپوگرافی دارای ۲۰ درصد تپه ماهور، ۴۸ درصد کوهستان و ۳۳ درصد دشت بوده و با حجم بتن‌ریزی ۱.۹۵ میلیون متر مکعب، احداث ۴۰ دستگاه تونل، ۱۳۷ دستگاه پل بزرگ و هزار و ۸۷۴ دستگاه پل کوچک و با حضور ۳ هزار نفر و ۱۶۰۰ دستگاه ماشین آلات یکی از سنگین‌ترین طرح‌های ریلی به شمار می‌آید.

از دیگر مشخصات ابنیه فنی این خط ریلی می‌توان به ۱۳۲ دستگاه ایستگاه و ۵۶ تقاطع اشاره کرد. همچنین در این پروژه از ۴۰۰ دستگاه سوزن و ۹۱ هزار تن ریل استفاده می‌شود.

نقش راه‌آهن چابهار- زاهدان در اقتصاد کشور

با توجه به جایگاه و نقش کلیدی بندر چابهار در توسعه ترانزیت کشور، پروژه راه‌آهن چابهار- زاهدان می‌تواند سهم این بندر را در ترانزیت کشور افزایش دهد، آن‌طور که برآورد شده، این طرح حداقل ۳۰۰ میلیارد تومان درآمد سالانه حاصل از ترانزیت خواهد داشت. از مزایای این طرح برای توسعه اقتصادی استان‌های هم‌جوار نیز می‌توان به اشتغال ۶ هزار و ۳۰۰ نفری در دوره ساخت و اشتغال ۶۰۰ نفری در دوره بهره‌برداری اشاره کرد.

ازآنجاکه حمل‌ونقل ریلی یک مد ایمن، سبز و دوستدار محیط زیست به شمار می‌آید، بهره‌برداری از هر کدام از پروژه‌های ریلی با جذب بار ترافیکی از جاده‌ها علاوه بر کاهش سوانح جاده‌ای در مصرف سوخت کمتر نیز تأثیرگذار خواهد بود.

ترانزیت ۳۰۰ میلیارد تومانی

سرعت جابجایی مسافر در پروژه ریلی چابهار- زاهدان ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت و سرعت جابجایی بار نیز ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت است، بنابراین با توجه به ایمنی بیشتر امکان جذب سهم زیادی از ترافیک جاده را دارد. این طرح ریلی با کاهش ۶۲۸ هزار تردد خودرو در سال، صرفه‌جویی سالانه ۸ هزار میلیارد ریالی حاصل از کمتر شدن تصادفات جاده‌ای را نیز به همراه خواهد داشت. همچنین اگر پروژه ریلی چابهار- زاهدان زیر بار ترافیک برود، با کاهش ۱۲۶ میلیون لیتر مصرف سوخت به صورت سالانه و کاهش آلاینده‌های زیست محیطی، صرفه‌جویی ۶۲۹ میلیارد ریالی در سال را برای کشور فراهم می‌کند.

این پروژه از لحاظ میزان ترافیک، ظرفیت جابجایی ۲.۸ میلیون تن بار و ۹۲۷ هزار نفر مسافر در سال اول بهره‌برداری دارد. همچنین برآورد شده که در سال بیستم بهره‌برداری این ظرفیت به ۷.۷ میلیون تن بار و ۲ میلیون نفر مسافر برسد.

گفتنی است تا کنون ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از منابع دولتی برای این طرح هزینه شده که ارزش روز آن معادل ۲۵ هزار میلیارد تومان است.

افتتاح راه‌آهن خاش- زاهدان با ۷ ایستگاه مسافری

۱۵۴ کیلومتر از پروژه ریلی چابهار- زاهدان به راه‌آهن خاش- زاهدان اختصاص دارد که از هفته گذشته مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

خیرالله خادمی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور در این رابطه توضیح داد: کارفرمای این پروژه شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل بوده و پیمانکار آن قرارگاه خاتم‌الانبیاء است. وی مشاور پروژه را مهندسین مشاور هگزا اعلام کرد و گفت که آزمایشگاه فنی مکانیک خاک کنترل امور کیفی این پروژه را بر عهده دارد. به گفته خادمی، حدود ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان برای این محدوده ۱۵۵ کیلومتری هزینه شده که ارزش روز آن معادل ۶ الی ۷ هزار میلیارد تومان است. معاون وزیر راه و شهرسازی می‌گوید با بهره‌برداری از خط ریلی خاش- زاهدان، تردد ریلی خاش به سمت زاهدان به صورت روزانه تسهیل می‌شود و علاوه بر جابجایی مسافر، حمل بار به‌ویژه از معادن منطقه نیز تسریع خواهد شد.

به گفته مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، این مسیر ریلی شمال به جنوب در شرق کشور نزدیک‌ترین مسیر ریلی است که آسیای میانه را از طریق شرق روسیه به دریای عمان متصل می‌کند و نقش مهم ترانزیتی در منطقه خواهد داشت.

وی معتقد است این پروژه زمینه بزرگی برای توسعه شرق کشور و سواحل مکران فراهم کرده و توسعه اقتصادی را برای این منطقه به همراه خواهد داشت.

خادمی ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر تجاری، ترانزیتی و اقتصادی چابهار به شبکه ریلی کشور و کشورهای آسیای میانه، کمک به توسعه سواحل مکران، ایجاد بستر مناسب برای توسعه و رشد شرق کشور اقتصادی سیستان و بلوچستان و اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد را از مهم‌ترین اهداف احداث این پروژه ریلی عنوان
کرد.

وی می‌گوید: تمام تلاش ما این است که خط ریلی زاهدان- چابهار و زاهدان- یونسی را به طول هزار و ۵۰۰ کیلومتر را در کمترین زمان، احداث و مورد بهره‌برداری قرار دهد تا تحولات چشمگیری در ارتباطات تجاری کشورهای مختلف به‌ویژه افغانستان کشور محصور در خشکی و توسعه و پیشرفت استان‌های جنوب شرق کشور ایجاد شود.

سخن پایانی

بنابراین گزارش در این مسیر ریلی ۱۵۵ کیلومتری هفت ایستگاه در گستره پنج هزار و ۵۰۰ مترمربع احداث شده است تا شهروندان سیستان و بلوچستان از به‌روزترین و بهترین امکانات در حین سفر برخوردار شوند. حمل‌ونقل ارزان، ارتقای امنیت سفر و کاهش بار ترافیکی جاده‌ها از بزرگ‌ترین مزیت‌های خط آهن در سیستان و بلوچستان بشمار می‌رود و به گفته خادمی، بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده سالانه هشت میلیون تن کالا و دو میلیون مسافر از طریق این خط مهم ریلی جابجا خواهد شد.